Gẫm & Bình

“TRẬT TỰ” của Lê Thúy: “không phải dạng vừa đâu” 22. 07. 15 - 8:27 pm

Phạm Huy Thông

 

TRẬT TỰ
Khai mạc: 18h ngày thứ Bảy 25 tháng 7 năm 2015
Địa điểm: tại Chula Fashion, 43 Nhật Chiêu, Tây Hồ, Hà Nội

Các họa sĩ trẻ mới ra trường, để khẳng định mình, sẽ phải thử nhiều hướng khác nhau. Trong những lối thường được tìm có hai hướng đáng nói tới là khai thác bản thân và khai thác đề tài xã hội.

Hướng khai thác bản thân là lấy chính mình làm đề tài sáng tác, nghiên cứu những ngóc ngách nội tâm hay khám phá mối tương quan giữa bản thân mình với xã hội. Cách này tưởng đơn giản, vì về lý mà nói, mình là người hiểu chính mình nhất. Nhưng cái “mình” cá nhân đó có cá tính, độc đáo không? Hoặc ngược lại, có đại diện được cho những đặc tính chưng nào của thế hệ, của hoàn cảnh không? Người họa sĩ muốn trả lời được những câu hỏi này, cần phải có một tư duy khái quát và một độ lùi nhất định khi tự nghiên cứu. Nếu không đề tài về cái tôi của họa sĩ sẽ vẫn cứ mờ nhạt và lẫn vào những cái tôi của hàng tỉ người quả địa cầu này. Khi tư duy khái quát được rèn rũa qua tiến trình làm việc, rồi họa sĩ sẽ nhận ra rằng, vẽ về chính mình hóa ra lại là vẽ về xã hội, bởi mỗi người hàng ngày hít thở “xã hội”, tắm “xã hội”, nhai nuốt “xã hội” vào nên bên trong nội tâm con người đó là một xã hội vẹo vọ thu nhỏ.

Hướng thứ hai mang tính hướng ngoại, họa sĩ phải vươn ra bên ngoài, nghiên cứu các vấn đề của tự nhiên, xã hội, tôn giáo hay lịch sử,… đưa ra những cảm nhận hay những phán xét về các đề tài cụ thể. Cách này khó hơn, bởi họa sĩ cần có một nền tảng vững chắc về không chỉ học vấn, tri thức mà cả những trải nghiệm đời sống. Nếu những yếu tố trên chưa đủ lượng, đủ chất, thì họa sĩ sẽ trầy trật mãi với toàn những trăn trở không nói được thành lời. Nhưng khi họa sĩ bắt đầu tìm được những thành công cho mình theo hướng đi này, rồi sẽ lại tự nhận ra rằng mình nói hoài về xã hội bên ngoài, nhưng chả gì khác việc mình đang nói về mình. Bởi mọi sự vật hiện tượng khi đi vào trong tác phẩm của họa sĩ, đều đã phải qua một bộ lọc rất cá nhân của người làm nghệ thuật. Quanh đi quẩn lại, đề tài con người (hướng nội) hay đề tài xã hội (hướng ngoại) rốt cuộc là hai phần không thể thiếu nhau trong công cuộc định hình nên người nghệ sĩ.
 

Lê Thúy khi mới ra trường là một họa sĩ nhiều hứa hẹn. Chí ít, những tác phẩm của Thúy cũng đã được bạn bè cùng trang lứa biết và bình luận đến. Thúy vẽ nhiều tác phẩm tự họa với chất liệu lụa. Những cô gái với thân hình quyến rũ và mềm mại trên nền là những đường kỷ hà của thành phố. Đa phần các cô gái ấy mặc nội y, động tác vừa như ngượng ngùng, vừa như muốn khoe ra những nét đẹp. Đường nét cơ thể các cô nửa như đang quyến rũ, muốn ẩn hòa với hình ảnh đô thị, nhưng nửa lại như ngờ vực, muốn tách biệt khỏi hậu cảnh lộn xộn đó. Thúy viết: “Tôi luôn có cảm giác hoài nghi về cuộc sống. Điều tôi đang thấy ở trước mắt có lẽ chỉ là bề nổi, cái tươi đẹp mà tôi đang cảm nhận phải chăng không thực sự là chính nó.” Loạt tranh tự sự đó mở ra với riêng Thúy một con đường hứa hẹn đi được xa với nhiều ý có thể khai thác sâu hơn.

Tuy nhiên, tới cuối năm 2014 – đầu năm 2015, Thúy lại ra mắt những tác phẩm tranh lụa mới, khổ nhỏ hơn với đề tài thoạt nhìn rất dễ thương. Những con chó, tôm, cá và chim được đặt trong những bố cục dù có vẻ buông bỏ nhưng thực ra lại được tính toán lỹ lưỡng. Lê Thúy đã “đặt những loài động vật như cá, chim, chó.. trong trật tự về bố cục để thể hiện sự day dứt của mình. Chúng sống theo trật tự của tự nhiên, theo bầy đàn, giống loài. Đôi khi có những cá thể tách biệt, nhưng không làm cho trật tự ấy giảm đi mà ngược lại càng trở nên khăng khít hơn”. Loạt tranh nhìn có vẻ trẻ con ấy thực ra là những nỗ lực tiếp theo của Thúy để tự thử nghiệm khả năng. “Cũng như trong xã hội con người cũng có những cá nhân muốn phản kháng, muốn thay đổi, nhưng những điều họ làm cũng là một phần tất yếu trong quy luật để tạo ra trật tự.” Giống như loạt tranh tự họa, nữ họa sĩ trẻ tuổi chỉ lấy các con vật làm cái cớ để thể hiện cái nhìn của mình ở tầm rộng hơn. Lần này, Lê Thúy bắt tay vào vẽ những chiêm nghiệm xã hội. Và hệt như tính cách của mình, Thúy không đề cập tới những đề tài xã hội một cách đao to búa lớn mà chọn cách đi vòng, nhẹ nhàng nhắc nhớ tới vấn đề qua những hình ảnh mang tính ẩn dụ.

Đáng chú ý trong bộ tranh này là một số tác phẩm vẽ chim. Những con chim đang xòe lông xòe cánh, điệu đà và như đang thực hiện những động tác ve vãn nhau trên nền trời. Đôi khi có những đường nét (hay sợi dây) kết nối chúng với nhau được thể hiện một cách rất trang trí, tưởng như chỉ có chức năng gia cố cho bố cục tranh. Nhưng nếu nhìn lại lần nữa, hóa ra những con chim kia không phải đang bay, mà là đang bị trói và vứt lăn lóc trên nền đất. Những đường dây điệu đà kia hóa ra đa nghĩa, vừa là những sợi dây trói, vừa là đường kết nối tâm lý vô hình giữa những cá thể đồng loại trước biến cố lớn nhất – cái chết. Hình ảnh khổ sở ấy lưu những giây phút dường như cuối cùng trước khi chúng được mang được mang đi phục vụ cho những “trật tự” khác. Trật tự của sinh tồn.

Thử sức với cả hai hướng “vẽ mình” và “vẽ người”, Lê Thúy không khỏi khiến đồng nghiệp ngạc nhiên. Bởi cô gái nhỏ nhắn, bẽn lẽn ấy hóa ra cũng “không phải dạng vừa đâu”. Các hướng đi mà Lê Thúy tự vạch ra cho mình đều là những hướng rất hứa hẹn. Vấn đề là người họa sĩ trẻ này sẽ đi được bao lâu với những lối đó. Đường xa mới biết ngựa hay – câu trả lời sẽ chỉ đến trong tương lai. Nên hiện tại, công chúng và các đồng nghiệp, hãy cứ tạm bình tâm mà ngắm nghía những đường nét mà Lê Thúy đã trau chuốt ngấm trên thớ lụa.

 

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...