SO? đi thăm mộ để làm triển lãm

Istanbul Design Biennial được tổ chức tại trường tiểu học Galata Greek. Tại đây, studio kiến trúc và ý tưởng SO? (Thổ Nhĩ Kỳ) có một sắp đặt tên là “The visit” (Đi thăm mộ?).

Sắp đặt này dựa vào một nghiên cứu kéo dài 6 tháng trên những ngôi mộ ở các nghĩa trang tại Istanbul, thủ đô Thổ Nhĩ Kỳ. Qua sắp đặt này, nhóm SO? xem xem ngành thiết kế đã giúp hình thành nên nhận thức của xã hội về bia mộ như thế nào.

Một loạt ảnh về các bia mộ trên địa bàn Istanbul. Ảnh: Designboom

Như Sevince Bayrak, đồng sáng lập của SO? giãi bày: “Ngành thiết kể đã thay đổi cách chúng ta sống và cả cách chúng ta chết, cách chúng ta xuất hiện, quan sát, và giao tiếp. Tuy hình ảnh của một bia mộ bây giờ so với cách đây hai ngàn năm thì rất giống nhau: cũng chỉ là một phiến đá đơn giản, nhưng (nhóm vẫn khảo sát) làm cách nào mà ngành thiết kế, trong lúc thay đổi nhân loại và hành tinh này, lại cũng ảnh hưởng được tới bia mộ?’.

Để thực hiện sắp đặt “The visit” cho Istanbul Design Biennial lần này, SO? đã khảo sát và lập mô hình trên 100 bia mộ để thực hiện các bản vẽ kỹ thuật, các mô hình in 3D với tỉ lệ 1:20.

Các mô hình in 3D với tỉ lệ 1:20. Ảnh: Sahir Uğur Eren

Niên đại lẫn nhóm tôn giáo của những ngôi mộ này cũng rất khác nhau. Trên thực tế, nhóm đã khảo sát các bia mộ có từ thế kỷ thứ III trước Công nguyên, tới tận thế kỷ 21, và các nghĩa trang mà họ tới khảo sát thì thuộc đủ loại tôn giáo: Hồi giáo, Cơ đốc giáo, Thiên Chúa giáo, Do thái giáo. Do đó, sắp đặt cũng bày các mẫu bia mộ khác nhau, để chứng minh vai trò thiết yếu của ngành thiết kế trong pha cuối này của cuộc đời.

Chi tiết trên một bia mộ ở nghĩa trang Bulbulderesi. Có lẽ là mộ của một thợ cắt tóc? Ảnh: SO? architecture and ideas

Một bia mộ từ nghĩa trang Bulbulderesi ở Istanbul. Có lẽ là một của một nhà thiên văn học? Ảnh: SO? architecture and ideas

Sevince Bayrak cuối cùng đã kết luận, rằng “bia mộ, vật thể cuối cùng mà chúng ta hóa thân vào, cũng là đối tượng của ngành thiết kế, hệt như giày, như kính râm, như đồ nội thất… nhưng không rõ ràng được như thế. Nấp sau những bức tường nghĩa trang, chúng cách xa khỏi đời sống thường nhật phủ đầy những thứ được thiết kế của chúng ta. Và hàng triệu phiến đá câm lặng này được dựng lên, để tạo nên một cảnh quan nhân tạo trên bề mặt trái đất, một lớp cuối cùng của thiết kế.”

Do đó, thông qua sự hiện diện và kiến trúc của chúng, bia mộ không chỉ cung cấp những dấu chỉ của người đã mất, mà còn cho thấy một xã hội và thời kỳ rộng hơn mà người ấy từng sống.

(Soi: Lạ nhỉ, trên thì vừa mới nói là bia mộ trải suốt hơn 2.000 năm vẫn rất giống nhau, dưới thì bảo hình dáng khác nhau của các bia mộ cho thấy vai trò thiết yếu của ngành thiết kế, đồng thời bia mộ cho ta thấy nhiều thứ khác của các thời đại J)