Về trồng xen tầng và ủ phân trên vườn ban công

Trong phần bình luận ở bài trước, bạn Lê Nguyễn viết, ban công nhà bạn chỉ có “một ít diện tích để trồng cây”. Lê Nguyễn “lại ham trồng nhiều nên cây cối chen chúc, cây hoa hồng trồng trong chậu nhỏ rễ thò ra cả ngoài không khí nhìn thấy thương.” Lê Nguyễn muốn được biết thêm một số điều sau:

“- Một là, rau củ (như vỏ chuối) xay nhỏ không ủ mà dùng làm phân bón luôn thì có sợ bị thối, mốc hay không?

“- Hai là, một diện tích nhỏ mà trồng xen nhiều loại cây như vậy thì có sợ đến một lúc rễ cây phát triển quá nhiều, không còn đủ không gian sinh trưởng hay không? Trồng cây với mật độ cao thì phải làm cách nào để bổ sung dinh dưỡng hợp lý giúp cho cây vẫn phát triển tốt?”

Xin chia sẻ với bạn Lê Nguyễn như sau:

Không gian ban công của vườn nhà tôi cũng rất nhỏ (3,5m²) mà cũng phải có chỗ cho phơi quần áo và máy giặt (xem hình minh họa cuối). Do vậy để xoay sở không gian cho vườn cần rất khéo léo kết hợp cách bắt chậu vào lan can, giàn đứng và giàn linh động (theo kiểu cửa chống mái hiên), và nhất là tận dụng nguyên tắc xen tầng, xen canh, luân canh giữa các cây.

Xen tầng là cách tận dụng 7 tầng không gian thích hợp cho cây là tầng cao (cho cây ăn quả hoặc bóng mát), tầng cây vừa, tầng cây bụi, tầng rau-gia vị, tầng củ, tầng cây leo và cây phủ mặt đất.

Họa đồ trồng xen tầng

Tuy rằng trong không gian ban công chật hẹp này không thể đáp ứng đủ cả 7 tầng nhưng ta vẫn nên tận dụng tối ưu nhất đại diện cây các tầng có thể nhất.

Xen canh là cách ta phối hợp trồng nhiều loại cây tạo tính đa dạng và tương sinh với nhau – nhằm cho kết quả tốt và tránh sâu bọ. Còn trồng luân canh là nên thay thế luân chuyển cây trồng theo thời vụ, không nên trồng mãi 1 loại cứ gối nhau hết đợt này đến đợt khác. Điều này không chỉ đúng trên quy mô lớn của nông nghiệp mà với mảnh vườn nhỏ này cũng rất đúng.

Họa đồ xen canh

Về ủ phân

Rau củ quả thừa trong quá trình nấu ăn, theo nguyên tắc của các nhà kỹ thuật thì vẫn nên có thủng ủ phân compost một thời gian, có trộn vi sinh hoặc cho giun/trùn quế để quá trình phân huỷ nhanh. Song với trường hợp khu vườn nhỏ này, tôi dùng cách trực tiếp thái lá rau củ phủ lên bề mặt, trộn vỏ trấu, rồi thỉnh thoảng rải lên lớp đất mỏng (mua sẵn bao đất) thì không có vấn đề gì về chuyện bề mặt đất bị hiện tượng rau thối rữa và ruồi muỗi…

Phần dinh dưỡng cho cây: tôi không hề dùng bất cứ một loại phân bón nào kể cả phân vi sinh. Quan trọng là khâu chuẩn bị đất và cách chăm bón hàng ngày. Bao đất mua sẵn trên thị trường, trộn thêm với 1/3 lượng phân bò ủ mục hay phân trùn quế (cũng bán sẵn trên thị trường), nếu được cần đặt thêm một ít giun/ trùn quế vào đất nữa (cũng bán trên thị trường) để nó làm nhiệm vụ tơi đất. Còn hàng ngày thì ta tận dụng nước vo gạo để một chỗ khoảng 2-3 ngày để chua (làm trà dinh dưỡng cho cây rất tốt)…

Cuối cùng, quan trong là việc trồng xen và luân chuyển cây rất quan trọng để khả năng dưỡng đất được duy trì. Nếu đươc bạn nên trồng các loại rau họ đậu thì cũng làm tăng dinh dưỡng cho đất.

Minh họa cho một mảnh vườn xen canh

Việc kết hợp các cây tương sinh hay đối kháng (companion) cũng là chìa khóa thành công cho vườn, khi biết cây này sẽ tương sinh hay tương khắc với cây kia để cho kết quả bổ trợ hay “loại trừ/ kỵ dơ” lẫn nhau, ví dụ rau xà lách thì rất “thích” đi kèm với cà rốt, đậu, bí ngô, dưa chuột, nhưng lại “không thích” đi với cải bắp, cà chua hoặc cần tây… Về việc này, khi có dịp chúng ta sẽ bàn tới sau.

Một vài chia sẻ cơ bản như vậy. Chúc bạn thành công!