Xóa hết graffiti trong đường hầm: kẻ ngỡ ngàng, người nhẹ nhõm

Muốn chui lên khỏi ga metro sâu nhất của thành phố New York là Washington Heights 191st Street, hành khách hoặc là đi thang máy, hoặc là đi bộ theo một đường hầm dài bằng ba con phố. Đường hầm ngầm này, đi lên thoai thoải xuyên qua một vùng đồi, từ lâu đã gây tranh cãi: một mặt, nó hấp dẫn vì phủ đầy graffiti, do chính các họa sĩ chuyên graffiti vẽ theo một dự án đặt hàng cách đây 8 năm; một mặt, nó là nơi mất an toàn, bẩn thỉu, nhiều rác và kim tiêm (hình như ở đâu có graffiti là có mấy món này).

Hình ảnh từ trang này

Cư dân nhiều lần làm đơn kiến nghị nhưng chưa bao giờ đòi xóa những bức graffiti này, vậy nhưng sáng thứ Sáu ngày 20 tháng 1 năm 2023, ai nấy đều sững sỡ khi thấy mọi thứ trên tường đã bị xóa sạch, sơn thay vào đó là một màu be buồn tẻ. “Thủ phạm” chính là DOT – Sở Vận tải của thành phố.

Ảnh từ trang này

Lùi lại những năm 1980s, 1990s, đường hầm này tối tăm, bẩn thỉu, ít người qua lại, với những bức vẽ nguệch ngoạc, vớ vẩn. Năm 2014, DOT – cũng chính DOT – đã tổng thay thế các thiết bị chiếu sáng của đường hầm, phối hợp với NoMAA (một đơn vị Hỗ trợ Họa sĩ ở Bắc Manhattan) đặt hàng 6 họa sĩ “trang điểm” cho đường hầm này với giá 15 ngàn đô-la mỗi họa sĩ. Kết quả là ta có một lối đi đầy graffiti. Cái gì cũng có thể gây tranh cãi: một số cư dân lo rằng graffiti rồi sẽ kéo theo graffiti; graffiti lan tràn sẽ khiến một vùng đang ngày một buồn tẻ càng thêm buồn tẻ. Tuy nhiên đa phần đều cho rằng đó là một nỗ lực đáng hoan nghênh, ít nhất là đi trên con đường dài dằng dặc ấy còn có những thứ để xem cho đỡ chán.

Đường hầm vào năm 2015, một năm sau khi dự án graffiti hoàn tất. Ảnh từ trang này

Dự án 2014 coi như thành công, nhất là qua thời gian, các họa sĩ bồi đắp thêm vào những gì mình đã vẽ, khiến những bức graffiti như cũng “tiến hóa” và khung cảnh chung càng thêm phong phú. Nhiều cư dân trước đó không đi theo lối này, từ khi có graffiti “vui mắt” thì đã đi hàng ngày. Tuy nhiên đường hầm không được bảo trì tốt: ẩm ướt do nước dột một số nơi, kim tiêm vứt đầy, rác bẩn, đèn tù mù. Năm 2022, dưới áp lực của cộng đồng, thành phố đã phải ra tay dọn dẹp cho sạch sẽ đường hầm.

Nhưng rồi đường hầm lại bẩn thỉu tiếp. Và lần này DOT xử lý theo cách đơn giản nhất đối với nhà quản lý: xóa hết graffiti, sơn phủ hết bằng một màu đơn nhất. Hành động này dĩ nhiên bị phản đối cực lực từ cộng đồng họa sĩ và một phần cư dân vùng, nhưng cũng không thiếu người bảo, thế là tốt, ít nhất từ đây tôi đi trong đó còn thấy an toàn.

Đứng giữa hai dòng dư luận, DOT bảo, sơn phủ hết chỉ là bước đầu, họ đang có kế hoạch thay thế kế tiếp cho lối đi này. Hãy chờ xem đó là cái gì.