|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||
Soi họcBài học Chủ nhật: Những tiên nữ ác ôn kỳ 2 – Các tiên rừng và một chàng ngốc 06. 05. 12 - 5:36 amPha Lê
 .
Sau khi học bài về các nàng tiên nước, bây giờ chúng ta nghiên cứu tiếp các nàng tiên rừng, rừng ở đây chủ yếu là các loài cây, không có hoa, vì tiên (Nymph) trong tích Hy Lạp đều là phụ nữ, mà phụ nữ trong tích cổ hiếm khi gắn với hoa, chỉ có đàn ông mới hay bị biến thành hoa (như Adonis biến thành Anemone, Hyacinthos biến thành Lan Dạ Hương); trong khi đó, đàn bà bị biến thành cây (như Myrrha biến thành cây Sim, Daphne biến thành cây Nguyệt Quế). Nghe hơi ngược đời, nhưng tích nó vậy. Các nàng tiên rừng cũng dâm đãng y chang mấy nàng tiên nước, hồi đó ai đi rừng mà không quay về thì dân chúng sẽ nói rằng chàng ấy bị tiên bắt cóc. Sau đây là các loại tiên rừng, kèm theo tích về một chàng ngốc. Hamadryades Hamadryades là tiên cây, mỗi cây lớn (hoặc cây quý) tượng trưng cho linh hồn của một nàng tiên, số phận của nàng cũng gắn liền với cây, khi cây bị đốn hay chết già, nàng cũng sẽ chết theo. Dân Hy Lạp xưa rất ngại chặt phá cây lớn, cây quý, vì như thế là “sát tiên”, và chắc chắn nếu giết tiên thì họ sẽ mắc điềm xấu, bị quả báo. Chả bù với ngày nay, lâm tặc cứ thế phá rừng, làm bao nhiêu người phải chịu cảnh trái đất nóng dần lên. Tóm lược sơ sơ thì có mấy loại Hamadryades này (ai biết thêm xin mời bổ sung cho SOI nhé): Karya – tiên sống trong cây óc chó Aigeiros – sống trong cây bạch dương đen Syke – sống trong cây sung Balanos – sống trong cây sồi Kraneia – sống trong cây sơn thù Ptelea – sống trong cây đu Morea – sống trong cây dâu tằm Ampelos – sống trong cây nho  Tác phẩm “Hamadryades”, John Waterhouse, 1895. Họa sĩ vẽ một tiên cây với thần Pan – thần của gia súc, nhạc đồng quê (biểu tượng là kèn ống sáo). Pan đang thổi nhạc cho cô tiên nghe, trông rất lãng mạn. Chắc do Pan là thần nên nàng tiên ‘tha’ cho, chứ là người thì không chừng đã bị bắt cóc.
 Tác phẩm “Hamadryades”, Emile Jean Baptiste Philippe Bin, 1870. Một tiều phu cầm chiếc rìu toan sát cây, nhưng nàng tiên sống trong đó giơ tay ra ngăn lại, chắc ý khuyên anh này phải biết yêu thiên nhiên, bảo vệ môi trường, không thì sẽ chịu quả báo. Thiết nghĩ, nếu đang tính chặt cây mà gặp một nàng cởi truồng xinh xắn như vầy thì còn tâm trí đâu mà chặt chém nữa chứ?
 Một miếng khảm mosaic lớn có hình Pan và một tiên cây, hai nhân vật này thường đi đôi với nhau vì Pan tượng trưng cho sự hoang dã, rừng núi. Miếng khảm hiện đang nằm tại bào tàng Khảo cổ ở Naples.
Dryades Dryades là tiên rừng, nói chung là linh hồn của cả khu rừng, ‘sếp’ của các tiên cây. Trái với các nàng tiên khác, Dryades bất tử – ý nói rừng không bao giờ chết. Tội nghiệp người Hy Lạp xưa, không biết được rằng vào thể kỷ 21 thì rừng thi nhau biến mất do bị chặt phá. Tác phẩm “Dryades” của Evelyn de Morgan, thế kỷ 19. Họa sĩ này vẽ tiên rừng mà như vẽ tiên cây, không hoành tráng hay có thần thái của rừng chi cả. Có lẽ họa sĩ đọc lộn, nhầm Hamadryades với Dryades chăng?
Hesperides Trên thế giới chỉ có đúng 3 nàng Hesperides, và 3 nàng này rất đặc biệt. Sơ yếu lý lịch của các nàng khá khác nhau tùy theo sách, Hesiod nói 3 nàng là con của nữ Titan Nyx (Màn đêm) và không có bố, Hyginus thì nói họ là con của Nyx và nam thần Titan tên Erebos (Bóng tối), Diodorus thì nói họ là con của Atlas. Chúng ta sẽ biết thêm về Hesperides qua bài thần sức mạnh Hercules sau này. Còn bây giờ, kể tóm gọn: 3 nàng được Hera giao cho nhiệm vụ trông coi cây táo vàng – một cây cực quý, do đất mẹ Gaia tặng cho Hera khi bà thần về làm vợ ông Zeus. Quả táo vàng chữa bách bệnh, thậm chí ai ăn táo sẽ được trường sinh bất tử. Vì cây quý quá nên lâu lâu 3 nàng Hesperides lén hái táo ăn vụng. Bực mình, Hera gửi con rồng trăm đầu tên Ladon tới chỗ mấy nàng để dằn mặt, nàng nào dám ăn vụng nữa là rồng sẽ xơi tái.  Tác phẩm “Vườn táo của Hesperides”, Frederic Leighton, 1892. Họa sĩ vẽ táo vàng mà nhìn y như cam, còn rồng Ladon trăm đầu thì bị thay bằng con trăn to tướng, chắc do ông chẳng biết vẽ rồng. Thực ra thì chuyện thay rồng bằng trăn (rắn) cũng dễ hiểu: trong kinh thánh thì cây táo, con rắn, và Eve (người phụ nữ đầu tiên) là biểu tượng của tội ác nguyên thủy (original sin). Những họa sĩ phương Tây thời đó cũng lấy những gì mình học trong kinh thánh ra vẽ lấn sang tranh tích.
Meliae Meliae là tiên sống trong cây tần bì (ash tree). Nhưng họ không cùng loại với Hamadryades, dù cũng sống trong cây. Theo nhà thơ Hesiod, thì khi Cronus cắt của quý của cha Uranus, của quý đó sinh ra Venus, còn máu thì sinh ra các nàng Meliae và 3 nàng Erinyes (từng giới thiệu trong bài về Iphigenia). Bởi vậy cây tần bì là cây thiêng đối với dân Hy Lạp, chúng tượng trưng cho máu của Uranus tối cao. Maliades Heliades Các nàng này là chị gái của một tên ngốc, tên ngốc đó là Phaethon. Nhìn chung thì ai cũng đồng ý rằng Phaethon và các chị là con của thần mặt trời Helios và Clymene – một tiên đại dương. Riêng có Ovid phán họ là con của Apollo, vì vào thời Ovid sống, Apollo đã lên thay Helios để làm thần mặt trời. Phaethon còn nhỏ, mặt búng ra sữa nhưng hăng máu, một mực xin bố cho mình leo lên chiếc xe ngựa chiến (chariot) của ông để kéo mặt trời lên (Helios nhận nhiệm vụ dùng xe kéo mặt trời vào mỗi ngày). Đây là công việc của người lớn, quá sức so với chàng trai còn non yếu như Phaethon, nên Helios từ chối không cho con cầm cương. Khổ nỗi, cậu vùng vằng không chịu (giống cảnh các công tử bột đòi bố mẹ cho lái xe hơi). Thế là Helios phải nhượng bộ, giao xe cho con. Phaethon hí hửng dùng roi quất ngựa chạy, nhưng cậu quá yếu nên lạc tay lái, khiến mặt trời rớt xuống đất, đốt cháy cả một vùng, Zeus thấy hạ giới đang lâm nguy nên dùng sét đánh Phaethon chết rồi trả mặt trời lại chỗ cũ. Các chị của cậu thương em trai quá, khóc suốt ngày đêm không ngừng nghỉ. Tiếng khóc của các nàng làm mấy vị thần trên Olympia bực mình, nên họ biến các nàng thành cây bạch dương, còn nước mắt của các nàng thì trở thành hổ phách (chắc tại hồi xưa không có bệnh viện điều trị tâm lý nên mấy vị thần phải làm thế).  Tác phẩm “Phaethon với Helios và Cronus”, Poussin, 1635. Phaethon mặc áo xanh, đang quỳ gối xin bố Helios (quấn vải vàng) cho mình lái xe ngựa. Ngồi cạnh Helios là một nữ thần cầm cái cân, chắc là thần công lý Astraea vì lúc này Athena chưa chào đời. Astraea có mặt hẳn nhằm nói xéo rằng Phaethon đang cư xử dại dột, trái phép tắc. Tựa tranh đề là có Cronus, nhưng nhìn không thấy ai cầm lưỡi hái hết, nên chẳng biết Cronus đứng ở đâu.
 Tác phẩm “Phaethon”, Johann Liss, thế kỷ 17. Phaethon đang rớt từ trên mây xuống (nhìn mây giống ‘biển lửa’, ngụ ý rằng cậu không kéo được mặt trời lên). Ba bà chị của cậu (bản nói ba chị, bản nói năm chị, bản nói tám) đứng bên trái, hoảng hốt khi thấy cảnh xác em trai rơi xuống. Bên phải tranh còn có ông thần sông, vì nhà thơ Ovid và Virgil có nói rằng Phaethon rớt xuống dòng sông Eridanus.
 Tác phẩm “Phaethon”, Rubens, 1606. Phaethon (quấn khăn đỏ, bên phải, đang rớt khỏi xe ngựa) không kéo được mặt trời, khiến cả thiên đàng náo loạn. Ngoài Phaethon ra thì không biết ai là ai, thần nào đứng ở đâu (không có biểu tượng gì hết), chỉ thấy một cảnh mất trật tự.
 Tác phẩm “Các Heliades”, Santi di Tito, thế kỷ 16. Họa sĩ vẽ cảnh các chị gái khóc thương và bị biến thành cây, nhưng không hiểu sao cơ thể các nàng lại cuồn cuộn 6 múi thế kia, chắc là họa sĩ thuê người mẫu nam để vẽ rồi thế mặt phụ nữa vào.
 Tác phẩm “Heliades khóc thương ở bến tàu”, Claude Lorrain, 1640. Chắc là họa sĩ mượn cớ để vẽ tranh phong cảnh, chứ vào thời Hy Lạp cổ thì đâu có bến tàu nào nhìn như vậy? Các Heliades cũng đâu có khóc thương ở… bến tàu! Lúc này mấy cô cũng chưa hóa cây, ai mà không đọc tích và không đọc tên tranh thì chắc chắn sẽ nghĩ đây là tranh phong cảnh.
Tích về các nàng tiên rừng cũng thú vị đấy chứ, vẫn còn nhiều loại tiên khác, kỳ sau chúng ta sẽ học tiếp.
* Bài liên quan: – Bài học Chủ nhật: THẦN VỆ NỮ – Gái không mẹ hay kẻ lăng loàn?
Chia sẻ:
Ý kiến - Thảo luận
19:58
Tuesday,19.4.2016
Đăng bởi:
Trắng
19:58
Tuesday,19.4.2016
Đăng bởi:
Trắng
Hay quá, chị Pha Lê biết rõ về Thần thoại Hy Lạp quá, ngưỡng mộ..
23:01
Thursday,21.3.2013
Đăng bởi:
dilettant
Đọc thì không thấy các tiên nữ cây ác ôn (mà cũng không thấy dâm đãng), vậy là bài được "giật tít", hoặc vì các vị thần tiên khác ác hơn? Thấy thiện cảm với các tiên nữ, nhất là họ đã bị người tàn sát. Đúng như Pha Lê viết, tranh tiên
...xem tiếp
23:01
Thursday,21.3.2013
Đăng bởi:
dilettant
Đọc thì không thấy các tiên nữ cây ác ôn (mà cũng không thấy dâm đãng), vậy là bài được "giật tít", hoặc vì các vị thần tiên khác ác hơn? Thấy thiện cảm với các tiên nữ, nhất là họ đã bị người tàn sát. Đúng như Pha Lê viết, tranh tiên cây cản tiều phu có lẽ đạt nhất trong các tranh "cổ động" bảo về rừng, cây.
Tranh vẫn đẹp quá, lại gần như không bị "giông giống" nhau. Hồi nhỏ xem truyện tranh về chàng trai kéo mặt trời (tiếng Việt? Còn nhớ là hình rất đẹp, hay là tiếng Pháp) rất ấn tượng. Đêm nay chắc lại mơ thấy chuyện ấy, không hiểu có giống hồi trẻ con. Cảm ơn vì có đà cho ngủ ngon.
Bài đã đăng
» Xem tiếp... |
|||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||
...xem tiếp