Đăng bởi:  Nguyễn Đình Đăng

Dưới đây tôi tạm (lược) dịch một trong những đoạn tôi cho là hay nhất từ tiểu thuyết "Tác phẩm" (1886) của Émile Zola. Vì cuốn tiểu thuyết này mà ông đã bị bạn chí cốt là Paul Cézanne  tuyệt giao vì Cézanne cho rằng Zola đã chế giễu mình.  
 
Tôi tạm gọi đoạn này là "Cái chết của họa sĩ".
 
[Anh ghì lấy nàng một cách tuyệt vọng, nức nở lắp bắp:
 
"Đúng là ta đã có ý nghĩ ghê sợ đó, nếu không vì bức tranh chưa xong này thì ta đã quyên sinh rồi. Nhưng liệu ta có thể sống khi không còn gì để làm nữa? Làm sao ta sống, sau những gì mà ta vừa làm hỏng?”
 
"Em sẽ yêu ông, và ông sẽ sống.”
 
“Ôi! Em sẽ không bao giờ yêu ta đủ - Ta hiểu mình mà. Ta cần một niềm vui sướng không hiện hữu, một cái gì đó làm ta quên đi mọi sự. Lực bất tòng tâm rồi em ạ. Em không làm gì được đâu!”
 
"Được chứ, được chứ, ông thấy ngay bây giờ đây này... Em ôm ông, em hôn ông lên mắt, lên miệng, lên khắp chỗ trên người ông. Em hà hơi sưởi ấm ông, kẹp đùi em vào đùi ông, luồn tay xoa  bụng ông, em sẽ làm hơi thở của ông, máu thịt của ông."
 
Lần này anh bị chinh phục, anh cháy rực cùng nàng, ẩn náu vào trong nàng, vùi đầu vào ngực nàng, hôn khắp người nàng.
 
"Phải, hãy cứu ta! Hãy cứu ta, nếu em không muốn ta tự vẫn!
Hãy tạo ra hạnh phúc, một hạnhh phúc có thể giữ chân ta lại... Hãy ru ngủ ta, triệt tiêu ta, để ta trở thành đồ vật, thành nô lệ của em, bé nhỏ nằm dưới chân em, chui vào dép em. Ôi! Tụt xuống tới đó, chỉ sống bằng mùi hương của em, ngoan ngoãn vâng lời em như một con chó nghe lời chủ, ăn, chiếm hữu em, và ngủ - nếu ta có thể, nếu ta có thể!”
 
Nàng kêu lên với giọng của kẻ chiến thắng: "Cuối cùng em là của ông rồi! Chỉ còn em là ở lại với ông, con kia (nhân vật nữ khỏa thân trong tranh Claude đang vẽ – N.D.) xem như chết rồi!”
 
Và nàng kéo anh khỏi bức tranh bức tranh đáng nguyền rủa, reo lên, đắc thắng lôi anh về phòng. Trên cái thang, cây nến, cháy đã gần hết, leo lét một lát, rồi tắt ngấm.
 
Chuông đồng hồ điểm năm giờ sáng, vẫn chưa một ánh ngày ló ra trên bầu trời tháng mười một mù sương. Và tất cả lại rơi vào màn đêm lạnh lẽo.
 
(…)
 
Bình minh đến khi Christine sung sướng say ngủ trong tay Claude, đùi áp vào anh, chân quàng lên chân anh như thể để tự trấn an rằng anh sẽ không trốn thoát nữa. Đầu gối lên ngực anh, nàng thở nhẹ nhàng, một nụ cười thoảng trên môi. Anh nhắm mắt lại, nhưng rồi bất chấp sự mệt mỏi rã rời, lại mở mắt ra, nhìn vào bóng tối. Giấc ngủ đã trốn khỏi anh, và những ý nghĩ mông lung đầu độc lại xâm chiếm tâm trí anh khiến toàn thân run lên. Khi ánh ngày vừa rạng, vàng khè hoen ố, như một đám bùn lỏng toé lên kính cửa sổ, anh bỗng hình như nghe thấy có tiếng gọi mình từ cuối phòng vẽ vẳng tới. Rồi, không cưỡng nổi, dù đã bị quên lãng sau vài giờ ngắn ngủi, tất cả những ý nghĩ trước kia đột nhiên quay lại, ngập tràn và hành hạ anh, bóp má xiết hàm anh tới ghê tởm. Hai nếp nhăn cay đắng hằn lên khiến vẻ mặt anh trông như của một lão già. Cái đùi đàn bà đang vắt lên người anh bây giờ nặng như chì; anh phải chịu đựng như một sự trừng phạt, như một bánh xe cán qua đầu gối, như những tội lỗi không chuộc lại được. Và cái đầu đang đè lên anh một sức nặng khổng lồ như làm tim anh ngừng đập (…) Đột nhiên tiếng nói từ cuối phòng vẽ lại vang lên khẩn thiết gọi anh lần thứ hai. Thế là anh quyết định: hết cả rồi, anh đã phải chịu đựng quá nhiều, anh không thể tiếp tục sống, vì tất cả là lừa dối và không có gì tốt cả. Đầu tiên, anh trút đầu Christine, vẫn đang mỉm cười mơ hồ, khỏi vai mình. Sau đó vô cùng cẩn trọng, anh từ từ rút chân mình ra khỏi cái đùi đang kìm kẹp (…) Cuối cùng anh đã bẻ gãy xiềng xích, anh đã tự do. Tiếng gọi lần thứ ba vang lên, anh đứng dậy và vừa đi sang phòng vẽ vừa nói:
 
"Vâng, vâng, ta đến bây giờ đây.”
 
Bầu trời vẫn mù sương, bẩn và thê lương, một trong những buổi bình minh mùa đông ảm đạm; một giờ sau đó Christine thức giấc bởi một cơn rùng mình lạnh lẽo. Nàng không hiểu vì sao nàng chỉ có một mình. Sau đó, nàng nhớ lại đã ngủ vùi, áp má mình vào tim anh, chân quấn lấy chân anh. Làm thế mà anh đã bỏ nàng lại? Anh đi đâu rồi? Đột nhiên, người rét cóng, nàng nhảy ra khỏi giường và chạy vào studio. Chúa ơi! Có phải ông ấy lại quay lại với con kia rồi chăng? Nó lại chiếm hữu ông ấy nữa chăng, khi nàng tưởng mình đã hoàn toàn chinh phục được anh vĩnh viễn.
 
Thoạt tiên nàng không nhìn thấy gì cả, phòng vẽ trông như bị bỏ hoang trong ánh ngày âm u lạnh lẽo. Nhưng, trong khi yên tâm khi không thấy ai ở đó, nàng ngước mắt lên bức tranh, và một tiếng kêu khủng khiếp buột ra từ miệng nàng há hốc kinh sợ:
 
"Ông Claude, trời ơi! ông Claude!”
 
Claude đã treo cổ tự vẫn trên cái thang lớn trước bức tranh vẽ hỏng của mình. Anh đã lấy một trong những sợi thừng dùng để cột khung tranh vào tường, trèo lên thang thắt dây vào cái xà ngang bằng gỗ sồi mà trước đó anh đã đóng đinh để gia cố những chiếc cột dọc. Thế rồi, từ trên cao, anh đã gieo mình vào không trung. Anh lơ lửng ở đó, mặc áo sơ mi, đôi chân trần, lưỡi đen thè lè, trông khủng khiếp, đôi mắt đỏ ngầu lòi ra khỏi tròng; thân hình cứng nhắc bất động của anh dường như dài ra kinh khủng, mặt anh ngoảnh về bức tranh, ngay trước người phụ nữ khỏa thân mà từ cửa mình nở một bông hồng bí ẩn, như thể anh đã thổi linh hồn mình vào nàng qua hơi thở hổn hển cuối cùng, và như thể anh vẫn còn nhìn nàng bằng cặp mắt bất động.]
 
Nguồn: Émile Zola, L'Oeuvre, trang 744 - 751.