Video art CHẠM TỚI BIỂN: Bài thơ Đất nước
03. 10. 11 - 9:47 pm
Lê Võ Tuân
(Cho cả bài này: Các bạn bấm thẳng vào hình để xem bản to hơn)
Video art Chạm Tới Biển của Lê Ngọc Thanh và Lê Đức Hải với nghệ danh là Le brothers tại Ga 0 vừa qua, theo tôi là một tác phấm đáng xem, và nổi bật trong bối cảnh nghệ thuật hiện nay. Một cuộc triển lãm cá nhân video art đầu tiên ở Việt Nam mà tôi biết (hai nghệ sĩ song sinh Lê Đức Hải và Lê Ngọc Thanh, tuy hai mà một). Tôi xem đây là một tác phẩm có nhiều gợi mở…
Về statement
Tôi có một thói quen khá chủ quan khi đi xem triển lãm của các nghệ sĩ Việt Nam là: Không để ý gì lắm đến statement của nghệ sĩ. Thói quen này giúp tôi có thể cảm nhận tác phẩm một cách tự nhiên hơn, và không có một sự áp đặt nào từ phía nghệ sĩ lẫn tác phẩm. Dại gì để nghệ sĩ dẫn đường chỉ lối: tác phẩm của tôi thế này, tác phẩm của tôi thế kia… Nói như vậy không có nghĩa là tôi đúng, nhưng có một thực tế là, để vượt qua những rào cản kiểm duyệt ở những tác phẩm “mới”, các statement của nghệ sĩ đôi khi một đường mà tác phẩm thì một nẻo… Nếu chúng ta cứ chăm chăm vào đó, thì rất dễ rất khó…
Vượt qua rào cản của những thể loại
Video art Chạm Tới Biển là một tác phẩm video art liên kết với nhiều hình thức nghệ thuật khác nhau, và vượt qua những bức tường lý thuyết phân chia thể loại trong nghệ thuật… Không còn những rào cản, bức tường lý thuyết nào áp đặt cả. Cứ thế, những ý niệm sáng tạo (conceptual art) của nghệ sĩ có thể tuôn chảy, mạch lạc như những dải lụa đỏ mênh mang chập chờn. Và Chạm Tới Biển cho chúng ta nhìn thấy một câu chuyện “vận vặn” không hồi kết. Một câu chuyện mà ở đó chỉ còn lại sự trần trụi của thân phận. Một câu chuyện dàn trãi, thân phận cá nhân, thân phận con người, thân phận mang tên đất nước…
Nếu xét về hình thức nghệ thuật kết hợp giữa video art Chạm Tới Biển thì thật phong phú… Ở đây chúng ta có thể thấy sự khéo léo xóa nhòa những ranh giới quy chuẩn…
.
Video trình diễn hay chuyện của phim
Xuyên suốt video là những hành động “vận vặn” và di chuyển chầm chậm. Sự réo rắt này là một một ý tưởng xuyên suốt từ những tác phẩm Video art đến Performance art của hai nghệ sĩ từ trước đến nay. Những cuộc vận vặn trên “cây cầu” chia cắt đất nước, bên tiếng bom đạn tư liệu lịch sử cho đến bây giờ: Cuộc vận vặn âm thầm đó đã gợi lên những hình ảnh thân phận ở miền cát trắng, về với biển, về với những trận gió to, sóng lớn, hướng nhìn bất trắc và bất tận…
Những cuộc vận vặn được ghi hình kéo dài một năm, ở những địa điểm khác nhau trong tác phẩm là một cuộc trình diễn dài hơi và tốn kém. Một cuộc trình diễn của ý thức hệ về những giá trị lịch sử, giá trị con người đang tồn tại…
Nhật ký hình ảnh chuyển động
Có thể nói video art Chạm Tới Biển là một cuốn nhật ký về hình ảnh, nhật ký về những cuộc trình diễn, nhật ký về ý tưởng, nối tiếp nhau để kể những câu chuyện vận vặn âm thầm. Trong những hướng vô định, những hình ảnh chuyển động (moving images), những trang nhật ký thay nhau kể chuyện… và những hình ảnh trong tác phẩm cũng được sắp đặt rất ngẫu hứng, đầy cảm xúc như một bức tranh đang thổn thức…Những hình ảnh thay đổi trạng thái trong vòng một năm của nghệ sĩ cũng nhiều trắc ẩn…
Chạm Tới Biển đang kể một câu chuyện mà ở ngoài xa, biển đảo thật mù khơi. Ở đây nếu chúng ta muốn tìm một câu chuyện cụ thể sẽ rất khó, vì kết cục của tác phẩm chỉ còn lại biển, kết quả chỉ cho ta thấy những lăn tăn gờn gợn của sóng biển (đoạn cuối tác phẩm) cho đến lúc mờ dần. Cuộc vận vặn gần như không có hồi kết, và đến lúc này thì tôi liên tưởng đến câu nói đại ý là “Chân lý là một khu vườn cấm mà không một con đường nào có thể chạm tới được” của triết gia Krishnamurti …
Có nhận xét mà tôi rất thích đó là, “Chạm Tới Biển là một bài thơ siêu thực” . Quả là nó siêu thực, mọi thứ cứ mênh mang nhiều gợi ý bất tận quá!
.
Những vận vặn mang tên thân phận
Sông có khúc, người có lúc, đó là mệnh! Những cuộc vận vặn mang tên thân phận, đó là hình ảnh cụ thể để nhìn xa hơn…!? Chúng ta đang sống cùng năm tháng, những vận vặn với cuộc đời nối tiếp và không bao giờ ngưng nghỉ. Bình sinh, rồi ai mà chẳng chết, (về nghĩa sinh học) và chết dần đó là một quy luật của tạo hóa, hôm nay anh chết một ít, ngày mai chết hơn một ít…Những hình ảnh vận vặn xuyên suốt và dai dẳng trong 59 phút của tác phẩm sẽ khiến rất nhiều người cảm thấy xúc động hay đồng cảm với cuộc đời mình, nhưng cũng khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi vì tôi đã mệt mỏi lắm rồi… Sống, như là cõi tạm mà thôi!
Hai nhân vật không thể tách rời, bấu víu, vận vặn, đan vào, là cái bóng của nhau…để nhìn lại cuộc đời, để nhìn xa hơn trong viễn cảnh tương lai. Khi cái bóng có thể vực dậy, nhìn thẳng vào một thực thể chân thực, một thân phận chân thực, thì cuộc sống sẽ có nhiều yêu thương hơn chăng?… Để những thân phận có thể nhòa vào trong cát, để những thân phận nhòa vào biển cả mênh mông…
Nhà sưu tập Trần Hậu Tuấn cảm nhận sau triển lãm rằng: “Đây là một tác phẩm gây xúc động cho người xem, xúc động về những hình ảnh cảm động về thân phận, xúc động bởi sự ngập ngừng của hai nhân vật hầu như không biết diễn”. Qua những nhận xét cảm xúc đó, những cuộc vận vặn là tự nhiên, tuy diễn mà không diễn đã tạo nên một hơi thở mới trong tác phẩm.
Bài thơ mang tên đất nước
Xuyên suốt nền tác phẩm, là những hình ảnh bao la rộng lớn của biển cả và những dải cát trắng chập chùng và khấp khuỷu. Có những lúc tĩnh lặng để hít thở mùi hương của gió, có những lúc bùi ngùi trước sóng biển đang rì rào, cấu cào vào cát những thân phận nhỏ bé, in dấu trên chính đất nước mình. Những dải lụa đỏ là cao trào của tác phẩm, quấn cột ở toàn cảnh, gợi nên một bài thơ lãng mạn ca ngợi tình yêu quê hương đất nước.
Đây là một tác phẩm bao hàm nhiều nghĩa rộng lớn, để lại những hình ảnh của đất nước cũng rộng lớn mà những cuộc trình diễn rất tối giản, không kể lể… tình yêu của thế hệ trẻ, hướng về biển, hướng về đất nước như những dải lụa bay phất phới và bất tận…
mục trước là Nhật ký HA, mục sau lại chuyển qua Bài thơ ĐN là làm sao? ...xem tiếp
21:16Wednesday,12.10.2011Đăng bởi: ngu đương đại
mục trước là Nhật ký HA, mục sau lại chuyển qua Bài thơ ĐN là làm sao?
21:14Wednesday,12.10.2011Đăng bởi: ngu đương đại
Nói qua nói về sao không đi vào cấu trúc của tác phẩm hả Tuân? Chạm tới biển là chạm ở chổ nào? Đố Tuân bài thơ đất nước khác bài văn đất nước như thế nào? ...xem tiếp
21:14Wednesday,12.10.2011Đăng bởi: ngu đương đại
Nói qua nói về sao không đi vào cấu trúc của tác phẩm hả Tuân? Chạm tới biển là chạm ở chổ nào? Đố Tuân bài thơ đất nước khác bài văn đất nước như thế nào?
...xem tiếp