Clara Peeters: bậc thầy tĩnh vật với tiểu sử mờ mịt

Đi và Ở

Tin tức

Nghệ sĩ

Soi học

Bài mới đăng

Bàn luận

Nhân phim đam mỹ bị cấm, nghĩ về tình tri kỷ

Chỉ anh hùng mới có tri kỷ, không có tình bạn giữa kẻ cướp.

Trường phái

Clara Peeters: bậc thầy tĩnh vật với tiểu sử mờ mịt 29. 11. 16 - 7:10 am

Le Man lược dịch từ Wikipedia và ArtInfo

Tĩnh vật hoa, cốc mạ vàng, hạnh nhân, trái cây khô, kẹo, bánh quy, rượu và bình thiếc. Sơn dầu trên ván gỗ, 53 x 73 cm. 1611

Clara Peeters (không rõ năm sinh năm mất, chỉ biết rất nổi vào khoảng 1607 – 1621) là một họa sĩ chuyên vẽ tĩnh vật, đến từ vùng Antwerp (thuộc Bỉ ngày nay) và được đào tạo theo truyền thống hội họa Flemish Baroque, tuy nhiên sự nghiệp của bà lại rạng rỡ nhất trên đất Cộng hòa Hà Lan, vào thời hoàng kim của hội họa Hà Lan.

Tĩnh vật kẹo, trái lựu, cốc mạ vàng và đĩa sứ. Sơn dầu trên ván gỗ, 45.5 x 33 cm. c. 1612

Người ta chỉ biết mù mờ về đời bà, rằng thời kỳ sáng tác nhiều của bà là từ 1607 tới 1621 (căn cứ trên ngày tháng ghi ở dưới tranh). Tài liệu về bà ít ỏi. Hồ sơ lưu trữ của chính quyền thành Antwerp chỉ ghi có một cô Clara Peeters là con gái ông Jean (Jan) Peeters, được rửa tội vào ngày 15. 5. 1594 ở nhà thờ St. Walburga, Antwerp. Rồi một tài liệu nữa ghi lại có một đám cưới giữa một cô Clara Peeters và anh Henricus Joosen vào ngày 31. 5. 1639 ở cùng nhà thờ ấy. Tuy nhiên, cả cái tên Clara và đặc biệt là cái họ Peeters đều phổ biến ở vùng Antwerp. Nếu đúng là bà được rửa tội vào năm 1594 thì những bức tranh của bà ghi năm 1607 cho biết lúc ấy bà mới 12 hay 13 tuổi. Một số học giả nghi ngờ những tác phẩm ấy có thể được một thiếu niên chừng ấy tuổi vẽ nên. Và họ cho rằng có lẽ bà sinh vào năm 1580.

Tĩnh vật hoa, cốc mạ vàng, hạnh nhân, trái cây khô, kẹo, bánh quy, rượu và bình thiếc. Sơn dầu trên ván gỗ, 53 x 73 cm. 1611

Chỉ có một điều rõ ràng nhất là Clara Peeters nổi tiếng ở Amsterdam vào khoảng 1611 và tại The Hague (một thành phố phía Nam Hà Lan) vào 1617. Sau 1621 thì không thấy tác phẩm nào của bà nữa. Vì một số bản copy tác phẩm của bà được thực hiện bởi nhiều người khác nhau, người ta lại đồ rằng bà đứng đầu một nhóm họa sĩ nhỏ. Người ta cũng không có tài liệu nào để biết Clara Peeters mất khi nào, tuy nhiên các học giả lại đưa ra mấy phương án: trong hoặc sau 1621; sau 1654; sau 1657; 1659, và 1676.

Tĩnh vật cá, nến, atiso, cua và tôm. Sơn dầu trên ván gỗ, 50 x 72 cm. 1611.

*
Đời thì mù mờ nhưng tranh thì rõ ràng hơn. Peeters chắc chắn có ký tên trên 31 tác phẩm. Bà ký “CLARA PEETERS” hoặc “CLARA P.”, và nhiều bức có ghi năm vẽ. 18 bức trong số đó được hoàn tất vào năm bà 18 tuổi (ấy là người ta cũng đoán thôi). Bên cạnh 31 bức kia, có 76 bức không chắc chắn là của Peeters.

Tĩnh vật chim bồ cắt, chim rừng, đồ sứ và vỏ sò. Sơn dầu trên ván gỗ, 52 x 71 cm. 1611.

Peeters nằm trong nhóm họa sĩ vẽ tĩnh vật và hoa sớm nhất, khi thể loại này vẫn còn mới mẻ. Trước năm 1608, có chưa tới 10 bức vẽ hoa và chưa tới 5 bức vẽ thực phẩm được vẽ ra ở Hà Lan. Năm 1611, Clara Peeters vẽ một bộ bốn bức tĩnh vật to hơn bình thường (khổ 50-51 x 71-73 cm), vào thế kỷ sau đã thuộc bộ sưu tập của hoàng gia Tây Ban Nha và nay thuộc bảo tàng Prado. Ảnh hưởng của bà lên các họa sĩ Hà Lan và Flemish là rõ ràng, không chỉ vì đề tài của bà, mà còn vì cách dùng bảng màu độc sắc rất tân tiến của bà, rồi góc nhìn thấp (cho ta thấy cả cạnh dưới của chiếc bàn), bố cục chặt, số lượng các vật chỉ giới hạn.

Tĩnh vật trái cây và hoa. Sơn dầu trên đồng, 64 x 89 cm, khoảng 1612-1613, thuộc bảo tàng Ashmolean, Oxford. Trong những tác phẩm trước 1620, Peeters đặc biết thích cho đổ bóng trên những vật kim loại: đĩa, bình, v.v… và sự phản chiếu trên những vật ấy. Thỉnh thoảng bà cũng vẽ cả bóng mình (bé tí) phản chiếu trên những món đồ trong tranh với kỹ thuật cực cao

Tĩnh vật phô mai. Sơn dầu trên ván gỗ, 34.5 x 49.5 cm, khoảng 1612 – 1615. Càng về sau, Clara càng thiên về dùng bảng màu càng đơn sắc, vật trong tranh cũng khiêm nhường hơn, thí dụ chỉ là bánh mì, phó mát, với bình nước. Bảo tàng Mauritshuis tại The Hague đã mua bức này với sự hỗ trợ từ Quỹ bằng hữu Mauritshuis, công ty vé số BankGiro, Hiệp hội Rembrandt và một cá nhân, 2012.

Mặc dầu không có tài liệu ghi lại có nhà bảo trợ nào không, nhưng một thực tế là Clara Peeters rất thành công. Nhiều khía cạnh trong tranh bà khiến người ta có ấn tượng rằng bà chuyên vẽ cho các nhà sưu tập giàu có: tranh có khổ to hơn bình thường, tranh mô tả những vật đắt tiền, thí dụ tiền và nữ trang. Ngoài ra một số bức của bà được tìm thấy trong những bộ sưu tập của người giàu.

Tĩnh vật hoa, cốc mạ vàng, tiền xu và vỏ sò. Sơn dầu trên ván gỗ, 59.5 x 49 cm. 1612.

Ngay từ 1973, một trong những bức tranh của Clara đã được bán ở nhà Christie’s với giá 39.900 bảng. Hồi tháng Tư, 2009, cũng nhà Christie’s bán một bức của bà với giá 150.000 USD. Đến tháng Sáu, 2012, bức “Tĩnh vật với phó mát, hạnh nhân, và bánh quy vòng” của bà, từng được một nhà sưu tập tư nhân mua hồi 2000 với giá 2.900.000 USD, đã được mua lại bởi bảo tang Mauritshuis, The Hague, Hà Lan, với một giá không tiết lộ nhưng chắc chắn là cao hơn.

Bảo tàng Quốc gia Prado vừa mới khai mạc triển lãm “Nghệ thuật của Clara Peeters”. Đây cũng là triển lãm đầu tiên của họ dành cho một tác giả nữ. Clara, như đã nói, thuộc thế hệ họa sĩ châu Âu đầu tiên chuyên về tranh tĩnh vật, và là một trong số ít ỏi các họa sĩ nữ của thời kỳ đầu châu Âu hiện đại.

Jean-Paul Rignault (trái), giám đốc Quỹ AXA và Miguel Zugaza (phải), giám đốc bảo tàng Quốc gia Prado tại buổi triển lãm “Nghệ thuật của Clara Peeters”. Ảnh: ArtInfo