Xem phim để học về hội họa, phần 1: Những cuộc đời như… phim

Đi và Ở

Tin tức

Nghệ sĩ

Soi học

Bài mới đăng

Bàn luận

Nhân phim đam mỹ bị cấm, nghĩ về tình tri kỷ

Chỉ anh hùng mới có tri kỷ, không có tình bạn giữa kẻ cướp.

Điện ảnh

Xem phim để học về hội họa, phần 1: Những cuộc đời như… phim 10. 05. 14 - 10:31 am

Anh Nguyễn

Theo lý thuyết về nghệ thuật của Hegel, năm dạng nghệ thuật chủ chốt xếp theo thứ tự là: kiến trúc, điêu khắc, hội họa, âm nhạc, thơ ca. Sau này, Ricciotto Canudo liệt kê thêm khiêu vũ – nghệ thuật thứ sáu, và điện ảnh – nghệ thuật thứ bảy. Tuy sinh sau đẻ muộn, điện ảnh có sức phát triển thần tốc nhất trong tất cả. Ngoài ra, điện ảnh cũng không ngừng kết hợp những yếu tố nghệ thuật khác vào dòng chảy của mình, rõ ràng nhất chính là âm nhạc – chẳng thế mà những giải thưởn điện ảnh danh giá có hẳn hạng mục đề cử nhạc nền riêng. Ở bài này, chúng ta thử khám phá một số bộ phim (hay) có yếu tố hội họa.

Dạng thứ nhất là những bộ phim mang tính chất “học thuật” về tiểu sử, cuộc đời của những họa sĩ nổi tiếng (không tính phim tài liệu như series truyền hình The private life of a masterpiece của BBC – chủ đề cho một bài khác). Những bộ phim dạng này thường có lượng fan khá bé nhỏ, cũng khó cạnh tranh ngoài rạp với các phim bom tấn khác, nhưng lại được ưu ái trong giới… mọt sách. Để kích thích hứng thú của sinh viên đối với lịch sử hội họa, các giảng viên rất nên dự trữ và cập nhật những bộ phim theo chủ đề này – việc nhìn thấy những họa sĩ từ thời xa xăm sống dậy trên màn ảnh và mang gương mặt những diễn viên nổi tiếng sẽ giúp ích không nhỏ cho những bài giảng bớt khô khan và khó nhớ.

Một số bộ phim tiêu biểu của dạng này:

Frida (2002)

Poster phim Frida. Ngay cả nếu không có tựa đề, cũng không thể lẫn đi đâu đôi lông mày kinh điển của nữ họa sĩ.

Kể về cuộc đời bi kịch của nữ họa sĩ Frida Kahlo, vợ của họa sĩ-nhà cách mạng Diego Rivera. Bà bị tai nạn từ lúc còn rất trẻ và sống cuộc đời nhiều đau đớn cả về tinh thần lẫn thể xác. Hội họa của bà mang tính cá nhân cực điểm (hầu hết là tranh chân dung tự họa), đẹp một cách ám ảnh, và rất… Nam Mỹ. Nữ diễn viên bốc lửa Salma Hayek đóng vai Frida, ngoài ra còn có hai trai đẹp Antonio Banderas và Edward Norton.

Cô gái đeo hoa tai ngọc trai – Girl with a pearl earring (2003)

Poster phim Girl with a pearl earring. Nếu zoom in thật kĩ, có thể nhận thấy hai nhân vật đã được xử lý để hóa từ ảnh chụp thành tranh vẽ. Viên ngọc trai baroque nổi bật nhưng vẫn… chưa bì lại được ánh mắt của Scarlett.

Phim thuật lại sự ra đời của bức tranh nổi tiếng Girl with a pearl earring do danh họa Vermeer vẽ vào năm 1665. Dựa trên một cuốn tiểu thuyết hư cấu, bộ phim xoay quanh chuyện tình khá sến của họa sĩ và cô người hầu kiêm người mẫu tại gia (do Scarlett Johansson đóng). Góc quay và ánh sáng của phim tái hiện hoàn hảo tinh thần trong những bức tranh của Vermeer – cả bộ phim là một cuộc triển lãm cho phong cách Hà Lan của họa sĩ. Scarlett Johansson được đề cử giải Quả cầu vàng với vai diễn này.

Vincent and Theo (1990)

Poster phim Vincent và Theo

Bộ phim xoáy vào mối quan hệ đặc biệt giữa Vincent Van Gogh và em trai Theo. Những bức thư của Vincent gửi cho Theo là nguồn tư liệu quý giá cho những học giả nghiên cứu về tranh Van Gogh, và cũng là cơ sở quan trọng cho bộ phim này. Tim Roth có một màn trình diễn xuất sắc. Trong ba phút đầu tiên của bộ phim, cảnh đầu tiên là một đám nhà giàu kiêu kỳ chen vai thích cách trong phiên đấu giá tranh Van Gogh ở thời hiện tại, rồi mờ đi và hiện ra Vincent sống nghèo khổ cùng cực. Bộ phim dấy lên nhiều câu hỏi về giá trị và giá cả của nghệ thuật, là một tác phẩm cảm động về tình anh em, và nằm trong danh sách phải xem của những người yêu tranh Van Gogh. Đặc biệt trong phim có cảnh Vincent vẽ tranh giữa cánh đồng hoa hướng dương là một trích đoạn tuyệt đẹp và đáng nhớ.

Artemisia (1997)

Poster phim Artemisia. Dựa trên tranh tự họa còn lại của bà. Có thể thấy nữ diễn viên chính được chọn có hình dáng thon thả hơn cho phù hợp với tiêu chí cái đẹp hiện đại.

Artemisia Gentileschi là một nữ họa sĩ Baroque đặc biệt. Bị cưỡng hiếp bởi chính thầy giáo dậy vẽ. Bà không sợ hãi, thu mình lại sau đó, mà ngược lại, hướng nỗi đau vào hội họa. Ở một thời điểm không có nữ họa sĩ nào được coi trọng thật sự, bà khẳng định tài năng bằng những tác phẩm khắc họa những người phụ nữ mạnh mẽ, có khả năng trả thù những người đàn ông làm hại mình, tiêu biểu là bức Judith chặt đầu Holofornes. Có thể coi Artemisia là nữ họa sĩ theo chủ nghĩ bình quyền đầu tiên của Ý. Bộ phim, tuy vậy, lại biến vụ cưỡng hiếp thành một cuộc mây mưa đồng thuận, có tình yêu và dẫn dắt theo hướng… sexy thế đó, phần nào làm hỏng toàn bộ ý nghĩa sự nghiệp của Artemisia. Nhưng nếu không quá khắt khe về sự thật lịch sử thì…

Ngoài ba bộ phim kể trên, còn có một số bộ phim khác như Goya’s Ghosts (về Goya, với Natalie Portman), Surviving Picasso (về… Picasso, với Anthony Hopkins), Klimt (với John Malkovich), Pollock ( có Val Kilmer thủ vai de Kooning), Lust for Life (về Gauguin).

Dạng thứ hai là những bộ phim sử dụng hội họa như một cái nền, một phương tiện để truyền tải ý tưởng của nhân vật, hoặc một thiết bị để đẩy bộ phim thêm phần kịch tích. Người xem có thể vừa học được những bài học nho nhỏ về hội họa, vừa tận hưởng những pha hành động hoặc lãng mạn mà không cảm thấy như đang ngồi trong phòng học. Xin sẽ đề cập ở bài sau.