Nghệ sĩ Việt Nam

Bài thu hoạch của Quách Bắc:
những kilometer buồn rầu 28. 10. 16 - 7:50 am

Quách Bắc - Ảnh: Phạm Huy Thông chụp và chú thích

 

Vượt qua 2,198 km từ Hà nội tới Singapore, tôi tốn mất 3 giờ 30 phút bay để đến với Art Stage Singapore, hội chợ nghệ thuật của Đông Nam Á diễn ra vào ngày 21-24 tháng 1, 2016 tại khu phức hợp Marina Bay Sands. Trong những năm vừa qua, nơi đây đã tổ chức nhiều sự kiện nghệ thuật chuyên nghiệp, quan trọng trong khu vực và quốc tế, góp phần đưa Singapore lên vị trí các thành phố nghệ thuật uy tín thế giới như Hồng Kông và Bắc Kinh.

Art Stage Singapore 2016 là một sự kiện như vậy, hội chợ nghệ thuật thường niên được tổ chức lần thứ 6, nó giới thiệu sự đa dạng nghệ thuật đương đại từ khắp nơi trên thế giới từ khu vực Đông Nam Á, Trung Quốc, Ấn Độ, Trung Đông, Australia, New Zealand… Trở lại lần thứ 6 Art Stage Singapore sẽ là nơi trưng bày 170 gian hàng đến từ 33 quốc gia có tỷ lệ 3-1 châu Á tới các phòng phương Tây. Art Stage Singapore, cuộc trưng bày lớn của nghệ thuật Đông Nam Á, cho đến nay không chỉ là điểm hẹn cho các nhà sưu tập, nghệ sĩ, curator, gallery… thúc đẩy sự phát triển thị trường nghệ thuật toàn bộ khu vực, nó còn là nơi cho những người yêu nghệ thuật và các sinh viên ngành nghệ thuật được học hỏi, tiếp cận với nghệ thuật khu vực và quốc tế. Năm nay Việt Nam chúng ta có hai đơn vị tham gia Art Stage là Sanart và Quynh gallery (cả hai đều ở TPHCM), có vẻ như Art Stage cũng muốn giữ cho các phòng trưng bày của mình một phần không bị thương mại hoàn toàn.

Các phòng triển lãm ở đây luôn được lựa chọn cẩn thận và luôn được trình bày xen kẽ, bổ sung cho nhau giữa các nước châu Á và phương Tây. Bằng cách như vậy các nhà tổ chức tạo ra một kết nối, kết nối này xây dựng các mẩu đối thoại không chỉ châu Á với phương Tây mà còn giữa các nước trong khu vực châu Á với nhau. Đó có lẽ luôn là quan điểm nhất quán của Art Stage trong những năm đã qua và thời điểm này. Với những điều kiện như vậy Art Stage là hội chợ nghệ thuật ở vị trí đại diện cho thị trường nghệ thuật châu Á đưa lợi ích và bản sắc của khu vực vào môi trường quốc tế?

Trong thực tế mà tôi biết, sự phát triển là không đồng đều ở khắp mọi nơi, nghệ thuật trong khu vực Đông Nam Á (Việt Nam, Philippines, Malaysia, Thái Lan, Singapore, Camphuchia, Lào và Myanmar) có lẽ cũng như vậy cho nên một phần nào đó vai trò của Art Stage là đưa khu vực trở nên liền mạch hơn, tiến tới ít phân chia hơn? Và trên con đường ấy Singapore đưa người xem tới những hoạt động nghệ thuật đa phương tiện, đa ngành nghề mang nhiều tiêu chí quốc tế, điều mà tôi khó có thể tiếp cận ở nơi miền đất của tôi.

Trong tuần lễ nghệ thuật ở đây có một sự kiện đáng chú ý khác nữa là khai mạc cụm nghệ thuật đương đại tại tổ hợp khu trưng bày “Gillman Barracks”. Trong quá khứ, đây là doanh trại quân đội mang tên viên sĩ quan quân đội Anh Webb Gillman, thành lập năm 1936 rộng 6,4 ha nằm giữa những cây xanh tươi tốt. Nay doanh trại Gillman trở thành nơi tụ họp của hơn 40 các phòng trưng bày, và thường có những triển lãm rất đa dạng, phong phú và luôn thay đổi từ các nghệ sĩ thành danh, nghệ sĩ đang nổi tới các nghệ sĩ trẻ. Một điều thú vị là nơi đây đang có triển lãm cá nhân của một nghệ sĩ Việt kiều, cô tên là Quỳnh Đông, một nghệ sĩ sống ở Thụy Sĩ. Cô từng là một thuyền nhân cũng như nhiều thuyền nhân trong quá khứ. Họ có một hành trình dài, hành trình ấy mang lại cho họ một thân phận nào đó khác? Có lẽ họ không hoàn toàn thuộc về nơi nào và có lẽ họ luôn ở giữa? Cho nên tôi cho rằng nỗi cô đơn của họ rất khác với những nỗi cô đơn của những cá nhân chỉ thuộc về một địa chỉ duy nhất? Cô ấy nói rằng ký ức của mình là nhiều mảnh, trong sáng tác của mình cô thường chất vấn lại thế nào là văn hóa của Á Đông và cái gì tạo nên Á Đông cũng như những dịch chuyển về văn hóa. Cô luôn muốn đặt tên cho tác phẩm của mình giống như tựa một bài hát như: “Thu muộn”, “Đừng đợi dưới mưa”, “Noel ngọt ngào”,v.v.. Bỏ qua những quan điển của cô về nghệ thuật cá nhân tôi cho rằng tác phẩm của cô có cái gì đó tự nhiên và tinh khiết.

Trước đây khi bước chân vào trường mỹ thuật tôi đã luôn nghĩ rằng mình chỉ là một họa sĩ và luôn cố gắng để trở thành một họa sĩ giỏi, nhưng sau khi hiểu biết về tình trạng nghệ thuật hiện nay của tôi tăng lên, tôi hiểu rằng ngày hôm nay có quá nhiều lý do để người nghệ sĩ từ bỏ danh hiêu họa sĩ và cũng có quá nhiều lý do để anh ta đến với các phương tiện khác như: digital art, video art, sắp đặt, trình diễn,v.v.. Tôi luôn tự hỏi với hoàn cảnh và quá khứ giáo dục như vậy làm cách nào để tôi và thế hệ của tôi có thể tham gia và hòa nhập vào môi trường nghệ thuật đương đại của khu vực và quốc tế? Và nếu coi đó là một thiệt thòi vậy làm thế nào chúng tôi có thể mang những thiệt thòi và cà những khuyết điểm của mình vào hệ thống để được hệ thống chấp nhận? v.v.. Có lẽ con người ở bất cứ nơi đâu cũng có vấn đề ở nơi đó mà thôi!

Chuyến đi của tôi là rất ngắn, khó có thể hiểu về một nơi, về con người, nghệ thuật khi mà mọi việc chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn như vậy, tuy nhiên tôi đã nhìn thấy một xã hôi mọi thứ được ngăn nắp, logic và duy mỹ, các sự kiện nghệ thuật được tổ chức chuyên nghiệp và ý thức con người nơi đây cũng rất khác… Ngoài ra tôi tìm thấy một khó khăn trong việc xem các tác phẩm của một đất nước khác nhất là khi nó nói về quá khứ, lịch sử, một quá khứ và lịch sử mà tôi không quen. Việc này luôn làm tôi nghĩ tới tính địa phương và tính toàn cầu hóa và làm thế nào để giải thích khái niệm một tác phẩm địa phương (khu biệt) khi nó hiện diện ở một địa chỉ bên ngoài địa phương? Trong bối cảnh ngày hôm nay tôi hiểu rằng thật khó khăn để nhận được sự hộ trợ nếu nghệ sĩ thiếu đi kinh nghiệm nhất là các nghệ sĩ trẻ như tôi muốn hoạt động phi thương mại, liệu đó có là một vấn đề phổ biến? Như vậy tôi cũng mong muốn một môi trường, một cơ chế để cung cấp cho nghệ sĩ cơ hội tốt hơn ở nơi miền đất của tôi như là ở đây chẳng hạn.

Cuối cùng trên đường trở về, đi qua những kilometer buồn rầu chợt nhận ra mình giống như một cánh đồng hoang.

Hà Nội, 2. 2016

Quách Bắc là người đoạt giải Tự Lập Young Talent 2016. Trong khuôn khổ của chương trình, nghệ sĩ trẻ này đã có 6 ngày tham quan nghệ thuật ở Singapore và 3 tuần cư trú sáng tác trên đảo Penang, Malaysia. Trên đây là bài viết thu hoạch của Quách Bắc sau chuyến đi thăm Art Stage Singapore tháng 1 năm 2016. 

Bài đã đăng

• Thông báo Chương trình Triển lãm Summer Fest 2024 tại SOI ART CENTER Ha Long Bay - Thông tin từ Ban tổ chức (03/04/2024)
• LỤC QUỐC NHƯỢNG: “Tôi muốn dùng ít nhất mà nói được nhiều nhất!” -  (25/03/2024)
• Mở cửa cùng Tuấn Sư: “Không hiểu gì đâu, mặt trông ngu lắm!” - An Lê (20/12/2023)
• NGUYỄN ĐOAN NINH: Cười cười, Khóc khóc, Cười cười… - Vũ Lâm (14/04/2023)
• Vài cảm nghĩ nhanh sau khi xem triển lãm solo của Trần Quang Đại - Ace Le (10/04/2022)
• “Nàng Thơ trong tranh”: tại Hà Nội, mỗi nàng một vẻ - Ban Tổ chức (22/01/2021)
• "ĐI GIỮA HAI THẾ KỶ": lâu lắm mới có một khai mạc đông vui và nhiều cảm xúc đến thế - Bài: Tịch Ru - Ảnh: Tịch Ru, Dương Khánh Tùng và Đinh Ngân (28/10/2020)
• ĐI GIỮA HAI THẾ KỶ: một triển lãm quý của cô Mộng Bích - Họa sĩ Mộng Bích (09/10/2020)
• Duy Hòa: một cuộc tìm bắt bóng mặt trời - Ace Lê (03/10/2020)
• BÓNG MẶT TRỜI của Duy Hòa - Họa sĩ Duy Hòa (27/09/2020)

» Xem tiếp...