Gẫm & Bình

Giống và khác: Xe đạp &
Sóng biển Đông 30. 12. 10 - 7:35 pm

Giỏ Mây

Lấp ló, sơn khắc, Trần Công Dũng, trích trong Vựng tập Triển lãm mỹ thuật toàn quốc 2000

Phải mất đến cả tuần lễ nay, Giỏ Mây tôi cảm thấy bất an vì những thông tin quanh một số sáng tác mỹ thuật nước nhà đang gây nổi sóng trong giới liên quan.

1. Tác phẩm Dưới mưa, giành giải Ba – Triển lãm mỹ thuật toàn quốc 2010 và series xe đạp của họa sĩ Trần Công Dũng

Anh Dũng đã làm series tranh khắc gỗ, sơn khắc về xe đạp với những mảnh vải mềm phủ lưa thưa bên trên từ năm 1999, với dấu ấn trong năm đó là một bức tranh được lọt vào triển lãm các sáng tác dự giải Mỹ thuật Asean Philip Morris tại Việt Nam. Sau đó là một loạt các sáng tác khác được anh phát triển, biến hóa trên tinh thần series, biến nó thành một motif sáng tạo riêng có của mình.

Lấp ló của Trần Công Dũng

Sáng tác của Trần Công Dũng trong năm 2005 & 2007

Nhưng đến triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 2010, có một sáng tác được giải Ba – tác phẩm Dưới mưa – đã sử dụng motif đó một cách (theo cá nhân tôi nghĩ) là thô vụng. Nếu đặt bức Lấp ló (A) cạnh bức Dưới mưa (B), sẽ thấy có một số điểm khác:

– về chất liệu (đương nhiên, vì một đằng là sơn khắc và một đằng là sơn dầu; bề mặt sơn dầu trông hấp dẫn hơn và cách tác giả xử lý chất liệu cũng nuột nà, bắt mắt hơn);
– về nội dung tranh (do cái tiêu đề sáng tác gợi ra);
– về bố cục (vì tranh A không có hình người còn tranh B thì có). Tuy nhiên, bố cục cơ bản là khối hình xe đạp ở trung tâm của cả hai sáng tác thì thật giống nhau và đó cũng chính là khối hình chính đem lại chất lượng tạo hình của cả hai sáng tác: Khối hình đó khiến sáng tác A có nội dung và hình thức đi cùng nhau; sáng tác B thì có thêm “phụ kiện” là người, khiến bức tranh có tính kể tả văn chương nhiều hơn.

Dưới mưa của Nguyễn Đức Khôi

*

2. Những bức sóng cắt lớp trong triển lãm Không vô can và Ballad Biển Đông

Khi xem nhóm sáng tác được cho là điêu khắc này, cá nhân tôi nghĩ nó chưa thể là một sáng tác điêu khắc thực sự, bởi nếu từng đơn vị đó được tách thành một sáng tác riêng lẻ thì sẽ lộ ngay ra sự non yếu trong tạo hình mỹ thuật, chưa thể thành một sáng tác điêu khắc thực sự có thẩm mỹ. Chúng cần một sự kết hợp với nhau, cùng một sự sắp xếp nào đó (gần như nghệ thuật sắp đặt vậy) để khỏa lấp đi sự thiếu khuyết kia. Vì vậy, thật khó để gọi đó là triển lãm các sáng tác điêu khắc. 

.

Ảnh từ Thể thao & Văn hóa

Khi xem thật kỹ, chúng làm tôi nhớ đến kiểu thức tạo hình này hình như đã có ai đó làm và tôi từng được xem: nhiều lát cắt của một đơn vị tác phẩm được ghép nối bằng bu-lông, ốc vít để tạo nên sự hoàn chỉnh của hình khối, nhưng không chỉ dừng lại như vậy, mà chúng còn có thể chuyển động, hoặc gợi ra cảm giác về chuyển động, hoặc do từng lớp đó được làm bằng chất liệu khác so với hai lớp ngoài cùng, hoặc do có bàn tay tài năng về chi tiết của nghệ sĩ để gây ra những hiệu ứng thẩm mỹ tinh tế, xóa đi sự nhàm chán của việc lặp đi lặp lại một kiểu thức tạo hình, thực sự cho thấy sự tinh tế của nghệ sĩ và cũng cho thấy nghệ sĩ có tư duy thực sự về motif này.
Giỏ Mây tôi bèn lục lọi trong đống tài liệu lộn xộn của mình, và tìm ra được một số sáng tác “cắt lớp” có trước vụ Không vô can kia. Thú thực là hơi giật mình. 

Sáng tác của Trần Đức Sỹ, trong kỷ yếu Triển lãm Korea- Chinese- Vietnam Cultural Fine Arts Interchange Exhibition, 2009, do Trung tâm văn hóa Hàn Quốc tại VN tổ chức ở Đài Loan

.

Dao Động – tác phẩm của Trần Đức Sỹ, in trong Vựng tập Triển lãm Mỹ thuật năm 2000

Hai câu chuyện trên khiến cho Giỏ Mây tôi phải tự vấn rất nhiều: vậy sự giống nhau hay gần gụi nhau về motif hoặc kiểu thức tạo hình kia có thể gọi là gì? Copy? Mượn? “Chế”? Biến báo?… của nhau hay là sự sáng tạo riêng lẻ và được phép giống trong chừng mực nào đó? Có người thì bảo vụ này khiến họ chợt nhớ ra vụ con vịt của Việt Nam và con vịt tận bên Bỉ, tuy nhiên đây lại là xe đạp cùng ở Việt Nam; người và sóng biển cũng là Việt Nam. Thế mới khó!

Lũa, gỗ, Trần Đức Sỹ, 2010, in trong Kỷ yếu triển lãm Kết nối 2 Hà Nội- Sài Gòn, 10- 2010, Hà Nội

Có người thì nói, trời ơi thế cứ dùng khối vuông, khối tròn, vải màn… là chôm của nhau sao? Cắt lát hay xoắn vặn, hay đập dẹt cũng chỉ là một nhóm thao tác trên một nhóm chất liệu hạn chế thôi, đừng quá khắt khe như thế. Quan trọng là ý tưởng khác nhau và lý tưởng nữa là hai tác giả chưa từng trao đổi ý tưởng với nhau trong lúc chén chè bát bún…

Giỏ Mây cũng hoang mang, mong nhận được từ Soi và các bạn đọc Soi những ý kiến để có thể sớm tìm được câu trả lời cho riêng mình. Trân trọng cảm ơn!

*

Bài liên quan:

-“Không Vô Can và Ballad Biển Đông” Triển lãm đôi đẹp nhất trong năm
– Tuyên ngôn mới của sự đối thoại
– Ý kiến quanh một triển lãm về biển Đông
– Không đủ liên can nên thành ballad
– Phê và Bình – Vĩnh biệt Soi
– Giống và khác: Xe đạp & Sóng biển Đông

Chia sẻ:

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...