Nghệ sĩ thế giới

Grayson Perry (phần 1): Kẻ làm mọi người khó xử24. 02. 16 - 7:44 am

Hoa Gruber

Grayson Perry mặc váy, ngồi trước thảm ở MCA

“Sự nghiệp nghệ thuật xinh xắn của tôi” là triển lãm lớn nhất từ trước đến nay các tác phẩm của Grayson Perry, do tổng giám tuyển của Bảo tàng Đương đại Úc (MCA) là Rachel Kent đứng ra tổ chức đặc biệt, diễn ra từ 10. 12. 2015 đến 1. 5. 2016. Triển lãm này giới thiệu khá toàn diện sáng tác của Grayson Perry ngoài gốm là thể loại làm nên tên tuổi của ông, còn tượng sắt, đồng thau, tranh in và thảm dệt.

Gian trưng bày gốm

Grayson Perry được đánh giá là một nghệ sĩ sâu sắc và không khoan nhượng, xuất hiện trên sàn nghệ thuật quốc tế từ đầu những năm 1990. Ông nổi danh bởi các bình gốm với những hình ảnh gây sốc, kỳ quái, “kích thích trí tưởng tượng của công chúng như chưa có nghệ sĩ Anh nào làm được từ sau Lucian Freud và David Hokney”, Jacky Klein, tác giả cuốn sách quan trọng về Grayson Perry, nhận định.

“Saint, Satin, Satan” 1999 (45.5 x 27.8 x 27.8 cm – Thánh, Xa-ten, Sa tăng)

Đoạt giải thưởng Turner năm 2003, Grayson Perry có những triển lãm thành công rực rỡ. Bên cạnh đó ông còn là nhân vật nổi tiếng của các phương tiện truyền thông, được mệnh danh là “đối thủ hùng biện đáng gờm nhất trong giới nghệ thuật”, trở thành biểu tượng thời trang đặc biệt và được bầu là thành viên ưu tú của Viện sĩ Hoàng gia. Là một trong những nghệ sĩ Anh đương thời danh tiếng nhất, ông cũng là “gã làm gốm người Essex mặc trang phục nữ”, “gã punk theo Chủ nghĩa tự nhiên Mới (neo-naturalism)”. Đến nhận giải thưởng Turner năm 2003 trong bộ váy búp bê màu hoa cà và giầy búp bê đỏ, Perry quả là gây lắm khó xử cho giới phê bình.

.

Sinh năm 1960 tại Chemsford, Essex, thế hệ của Perry là YBA (Young British Artist), là những nghệ sĩ Anh trẻ gồm có Damien Hirst, Rachel Whiteread, Sam Taylor-Wood và Dinos Chapman. Cũng như họ, ông chiếm diễn đàn bằng những tác phẩm có tính khiêu khích, gây tiếng vang quốc tế và được các nhà sưu tập nghệ thuật lớn bảo trợ, trong đó có Charles Saatchi. Nhưng không giống với hầu hết các nghệ sĩ Anh, nhận định của giới phê bình về Perry rất trái chiều. Nhiều người xem Perry như cái gì đó kỳ quặc. Bao nhiêu người thích ông thì cũng có bấy nhiêu người chế nhạo và thậm chí khinh thị hoàn toàn.

“Saint Claire 37 wanks accross Northern Spain 2003”(84 x 55 x 55 cm – Thánh Claire 37 lần thủ dâm trên đường vượt Bắc Tây Ban Nha)

Cái gì làm một bộ phận trong giới nghệ thuật khó chịu đến thế? Theo Rachel Kent, câu trả lời nằm ngay trong bản chất nghệ thuật và thẩm mỹ của Perry. Tác phẩm của Perry kể chuyện thời thơ ấu của chính ông, cuộc sống của một người thích mặc quần áo nữ  (transvestite) và những vấn đề rộng lớn hơn như chiến tranh, tôn giáo, chính trị, giai cấp và tình dục. Với hình vẽ biểu hiện rõ ràng, sáng tác của Perry đi ngược lại với xu hướng “ý niệm lạnh lùng” và “trừu tượng khó hiểu” của nghệ thuật đương đại. Ngược với điều Perry miêu tả như “ tính siêu việt trong các mô phỏng theo Rothko”, nghệ sĩ lựa chọn chủ đề sáng tác rất cụ thể “về mẹ chồng của bạn, sự bần cùng, hay chiến tranh”.

“Nostalgia for the Bad Times.” 1999 (Ký ức về một thời tồi tệ – 43 x 28 x 28 cm)

Sáng tác của ông dễ tiếp cận cả về hình thức lẫn nội dung gây khó dễ trong đánh giá của giới nghệ thuật – họ vẫn quen với các tiêu chí: tác phẩm dễ hiểu=tầm thường; tác phẩm uyên thâm đến khó hiểu=cao siêu. Nhưng hai yếu tố có lẽ mang tính quyết định trong việc chia rẽ nhận định về Perry là: ông làm gốm và thích mặc trang phục nữ.

Hình từ trang này

Lý do thứ nhất tưởng như vô hại. Bao nghệ sĩ dùng nồi, chảo, giấy bóng bọc kẹo, vaseline và sốt cà chua làm tác phẩm, nhưng gốm lại là một phạm trù đặc biệt phiền toái. Thế mà Perry lại cố tình chọn thể loại gốm, có lẽ là thể loại gây phiền nhiễu nhất trong việc phân chia ranh giới giữa nghệ thuật với thủ công: một vật trang trí nhưng lại quí giá và mang tính biểu tượng. Perry đã khai thác triệt để tính lỗi thời, bị coi là đồ trang trí, đồ gia dụng và hàng thủ công của thể loại này. Dùng phương thức vẫn bị coi là nghiệp dư này để chuyển tải các ý tưởng của mình, ông đã làm một cuộc công kích vào quan niệm thế nào là nghệ thuật đương đại và không là nghệ thuật đương đại.

Hình từ trang này

Bình gốm của Perry lấn lướt ranh giới giữa nghệ thuật và nghề thủ công phiền toái bao nhiêu thì Claire, hiện thân tính nữ của ông xuất hiện trước công chúng trong những bộ váy kì lạ gây khó chịu bấy nhiêu.

Hình từ trang này

Việc Perry diện các bộ váy rực rỡ giống như muốn xóa nhòa ranh giới giữa nam và nữ, trí tuệ và lạc khoái, nghiêm túc và hài hước. Điều này còn gây khó chịu hơn cả các tác phẩm của ông, dẫn đến thái độ chối bỏ hoàn toàn của một bộ phận trong giới nghệ thuật.

(Còn tiếp)

Ý kiến - Thảo luận

Bài đã đăng

• Vicente Blanco Mosquera: vẽ chuyện gì mà vui thế? - . (21/03/2024)
• Gazan Fathi Ghaben: sinh trong lều và ra đi uất ức trong lều - Từ Hyperallergic (29/02/2024)
• Robert Ryman: trắng tự nhiên nên dừng rất đúng lúc - Từ The New York Times (09/01/2024)
• Daniel Lind-Ramos: nghệ thuật như một củ hành lộng lẫy - Soi dịch (28/08/2023)
• Tác phẩm bị ăn vì người xem bị đói - Pug dịch từ CNN (03/05/2023)
• Xóa hết graffiti trong đường hầm: kẻ ngỡ ngàng, người nhẹ nhõm - Soi tổng hợp và dịch (29/01/2023)
• Tsukioka Yoshitoshi (bài 4): Người tài máu me và sa đọa - Candid (02/08/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 3): Tài năng xuất chúng suýt bị lãng quên - Willow Wằn Wại (07/07/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 2): Cắt đầu Holofermes phải cần thêm cô hầu gái - Willow Wằn Wại (24/06/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 1): Vì sao lại vẽ Judith cắt đầu Holofermes? - Willow Wằn Wại (21/06/2022)

» Xem tiếp...