Trường phái

Grayson Perry (phần 2): Bình gốm – “những quả bom trá hình” 26. 02. 16 - 6:46 am

Hoa Gruber

(Tiếp theo phần 1)

Các bình gốm của Perry đều có hình dáng như bình cổ và mang tính lịch sử. Mô phỏng dáng bình cổ, nhiều khi lấy cả mầu sắc, kiểu hoa, chim chóc, cây cỏ và mô típ trang trí những chiếc bình đó, Perry chủ ý làm các bình của mình hiện lên vẻ “cổ điển và truyền thống’.

Tuy vậy, hình dáng của bình chỉ đóng vai trò cái khung cho những bức tranh lấp đầy bề mặt chúng. Những bức tranh trên bình có bố cục dày đặc, chồng chất hình ảnh và tư tưởng. Nếu như hình dáng những chiếc bình trông có vẻ như quen thuộc với nét hấp dẫn chuẩn mực, thì những hình ảnh trên đó lại trần trụi, gai góc đến khó chấp chấp nhận. Perry có lý khi gọi bình của mình là “những quả bom trá hình”. Thoạt đầu chúng hiện ra chỉ như đồ trang trí nội thất đẹp đẽ, nhưng khi đến gần thì bắn tung ra những mảnh khiếm nhã đầy thách thức. Perry chủ tâm làm hỏng cảm giác đầu tiên mà ta có về những chiếc bình của ông, để vẻ trau truốt, bóng loáng của chúng hút ta đến gần rồi làm ta sốc nảy lên như bị điện giật. Cuộc xung đột ông tạo nên giữa hình thức biểu hiện và thông điệp làm nên chính sức mạnh độc đáo của các bình gốm này.

Trong tác phẩm Tôi thấy cái bình này, cho rằng nó đẹp, thế là ngắm nó (1995), Perry đã khai thác sự khác biệt giữa cái quyến rũ của bề ngoài và cái thô thiển của nội dung. Chiếc bình có hình dáng thon với lớp men xanh lơ chìm lẫn trong họa tiết xám nhạt, có khung ảnh mạ vàng của hoàng hậu Victoria. Thế nhưng bên trong khung lại là chân dung nghệ sĩ và khắp bình loằng ngoằng những graffiti không mấy đoan trang: “Thủ dâm”, “ Phóng đãng”, “Đồng tính”. Về chiếc bình này, Perry thổ lộ: “Nó có họa tiết bằng giấy màu ghi xám và graffiti nghuệch ngoạc khắc ô xít đồng. Tôi nghĩ đến những nét mực bạn hay thấy trên gốm phương Đông, như hình vẽ chim chỉ bằng ba hay bốn nét. Đây là phiên bản tôi thể hiện phong cách đó, nhưng thay cho các nét tuôn chảy của các Thiền sư, tôi viết những graffiti nhằng nhịt đáng ghét’. ^[1]

Tương tự như vậy, Tình dục, thuốc phiện và gốm ( 1995) là một cuộc xung đột văn hóa. Các ngôi sao nhạc rốc, rượu brandy và cảnh khiêu dâm được đặt trong khuôn khổ tao nhã của chiếc bình kiểu Trung Hoa.

Một mặt của chiếc bình này có hình chạm chân dung của Kurt Cobain, người vừa chết vì dùng ma túy quá liều và Michael Jackson, nhân vật nhiều tai tiếng. Bức ảnh Perry mặc váy ở mặt kia của bình, cùng với cột chữ bên dưới quảng cáo về mình như người mặc quần áo nữ “tuyệt vời nết na” đang tìm chân giúp việc cho một “lệnh bà khe khắt’. Tiếp theo là một danh sách tình dục kì dị.

Perry kể về việc làm chiếc bình thế này: “Đây là một chiếc bình Trung hoa với tinh thần punk. Tôi chọn một hình dáng thanh nhã và cố ý phủ lên đó các hình ảnh của rock’n roll, tình dục và thuốc phiện. Các hình vẽ không được đứng đắn cho lắm (loại X). Chiếc bình có bề mặt cắt dán, trông giống như một tạp chí nghiệp dư tình cờ vớ được hình ảnh của các clip art, quả là ngược lại với thiết kế thông thường chỉn chu của một cái bình có dáng hình lịch sự như thế.”

Với Những cậu trai quý, dáng của chiếc bình được copy từ cuốn ‘Gốm Satsuma’, thể loại gốm trang trí cầu kì của Nhật thế kỷ 19. Đó là một bình gốm kiểu Art Nouveau, quanh cổ bình, lá hoa súng được vẽ với hoạ tiết khác nhau, bên dưới, cá chép bơi giữa những cái rễ mỏng rủ xuống như tấm mành. Perry lấy bố cục đó nhưng thay vào các lá hoa súng là bọn đàn ông mặc quần áo nữ; ở vị trí cá chép là máy bay phản lực, tất cả tạo nên một dạng nam tính khổ sở với thái độ khiêu khích chua cay.

 

 

 

 

 

Lập trường kiên trì bám theo cái đẹp của Perry được thể hiện trong phát biểu của ông về chiếc bình này: “Trang trí và cái đẹp vẫn thường bị coi là những lời chửi thề trong nghệ thuật đương đại, nhưng khi lớn tuổi hơn, tôi nhận ra ý nghĩa sâu xa trong trang trí. Nghệ thuật đương đại đề cao tư tưởng đến mức hạ thấp vẻ đẹp thị giác. Nhưng nghệ thuật có cần phải có ý tưởng sâu xa đỡ bên dưới để làm cho nó trở nên nghiêm trọng không? Trong tác phẩm này, tiêu đề chiếm một mặt của chiếc bình: ‘Tôi yêu Cái đẹp’. Hình vẽ trên đó rất đơn giản: Claire một tay cầm cây gậy, một tay cầm con chim cắt săn mồi, một số động vật có tính lịch sử và cờ Anh, nhưng chúng chả ở đó để thể hiện điều gì to tát. Tôi vẫn phân vân về vị trí của mình trong cuộc tranh cãi giữa nghệ thuật và thủ công. Hễ tôi xuất phát tiến về phía nghệ thuật thì lại lùi dần về lãnh địa của nghề thủ công. Khi tự tin hơn, tôi rón rén đi về phía nghệ thuật trang trí thủ công, kéo lê theo khái niệm nghệ thuật đương đại”.

*

^[1] Tất cả những giải thích của Perry về tác phẩm đều được trích từ cuốn ‘Grayson Perry’ của Jacky Klein.*

(Còn tiếp)

Bài đã đăng

• KÈN GÕ - cái hay và cái bực mình của một đêm nhạc không đàn dây - Willow Wằn Wại (13/08/2022)
• Ký họa: Xe xe cộ cộ - Candid (14/11/2019)
• Tranh shinhanga: Kawase Hasui –
  họa sĩ của những cảnh bình yên - Hieniemic (28/04/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: “Sóng lừng” của Hokusai - Hieniemic (23/04/2017)
• Tranh “cổ” Nhật Bản: Mỹ nhân "cũ" và mỹ nhân "mới" - Hieniemic (05/04/2017)
• Tranh “cổ” Nhật Bản: “tân bản họa” với mỹ nhân của Itō Shinsui - Hieniemic (26/03/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: tích Benkei trộm chuông chùa Mii - Hieniemic (17/03/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: Tawara Tōda mang ba món quà từ Long cung thành trở về - Hieniemic (06/03/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: hai bức về anh đào đêm và chút phụ lục về Geisha - Hieniemic (20/02/2017)
• Tranh cổ Nhật Bản: Utagawa Hiroshige và “Anh đào đêm ở Phố giữa của Yoshiwara” - Hieniemic (10/02/2017)

» Xem tiếp...