Thị trường

Một thị trường chuyên nghiệp cho tranh Việt 09. 04. 10 - 12:23 pm

Thu Ngân

“Có hay không có một thị trường tranh Việt Nam” là câu hỏi lớn mà nhiều người đã cất công nghiên cứu, tìm hiểu để tìm một lối ra khả thi cho nền mỹ thuật nước nhà. Có một thực tế ai cũng phải nhìn nhận là cho đến nay, thị trường tranh Việt Nam chưa chạm đến sự chuyên nghiệp.

Dù các gallery vẫn đều đặn có những triển lãm giới thiệu tác phẩm mới nhưng khách mua tranh phần lớn lại là người nước ngoài, trong khi để có một thị trường tranh Việt Nam đúng nghĩa phải có khách hàng trong nước và điều đó đến nay vẫn chỉ là mong ước.

Không phải đến thời kỳ suy thoái kinh tế như hiện nay mới ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của nhiều ngành nghề, mà từ lâu rồi hoạt động kinh doanh tác phẩm mỹ thuật luôn trong tình trạng trầm lắng. Tại các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội… phần lớn các gallery kinh doanh loại tranh trang trí với những mô típ tạo hình quen thuộc: hoa lá, phong cảnh, thiếu nữ… trong khi các tác phẩm nghệ thuật đích thực thì “trăm người xem có mấy người (muốn) mua”.

Nhiều người yêu tranh không có khả năng mua trong khi người có tiền thì không mặn mà với tranh, dù ở nhiều nước xét ở góc độ kinh doanh thì đây là một kênh đầu tư sinh lợi không kém gì bất động sản. Nghịch lý này cứ mãi tồn tại và các gallery phải tự thân vận động để sống còn.

 

Đâu là nguyên nhân?

Có nhiều nguyên nhân khiến thị trường tranh xứ ta vẫn mãi “giậm chân tại chỗ”: tranh Việt Nam không còn sự tươi mới so với thời kỳ đầu đổi mới, mở cửa; nạn tranh nhái, tranh sao chép, tranh giả tràn lan… Mặt khác, như một nhà sưu tập tranh nhận xét: “Những hoạt động nhằm giới thiệu tranh Việt ra thế giới vẫn theo kiểu tự phát, phụ thuộc vào các mối quan hệ cá nhân của họa sĩ hoặc gallery chứ chưa được tổ chức bài bản, chưa được giới thiệu, quảng bá một cách dài hơi, có kế hoạch để ngày càng thu hút sự quan tâm của công chúng trong nước đồng thời thâm nhập, chinh phục những thị trường trong khu vực”.

Để làm được điều đó, các gallery với tư cách là cầu nối giữa các tác giả với các nhà sưu tập, những người yêu thích tranh cần phải được đầu tư đúng mức, hoạt động thật sự chuyên nghiệp. Không chỉ trưng bày và kinh doanh tranh, gallery còn là nơi cung cấp thông tin, kiến thức bổ ích về mỹ thuật để kích thích nhiều người đến xem, vun đắp tình yêu nghệ thuật. Chỉ khi hiểu rõ giá trị của một tác phẩm và yêu thích nó thì người ta mới mong muốn được sở hữu tác phẩm ấy.

Một nguyên nhân cũng rất quan trọng nữa là Việt Nam thiếu những người thẩm định, phát hiện tác giả và tác phẩm chuyên nghiệp (curator). Ở nhiều nước, chính những người này phát hiện ra nhiều nghệ sĩ có tài năng nhưng chưa được biết đến và giới thiệu họ với các nhà phê bình mỹ thuật, những người yêu nghệ thuật, với công chúng và dư luận nói chung, từ đó mới dẫn đến thành công về mặt thương mại (bán được tranh).

Ở TP.HCM, các gallery theo khuynh hướng nghệ thuật đương đại như Quỳnh, Sàn Art có curator là người ngoài nước ngoài vì thường tổ chức các triển lãm giao lưu với các nghệ sĩ nước ngoài, các nghệ sĩ Việt kiều… trong khi Himiko Visual café có họa sĩ Nguyễn Như Huy đảm nhiệm công việc này.

Hy vọng vào tương lai

Tự Do là một trong những gallery có thâm niên nhất tại TP.HCM chuyên về hội họa giá vẽ, cũng là một địa chỉ mỹ thuật có uy tín, được nhiều người biết đến. Ông bà Đặng Hải Sơn – Thu Hà điều hành gallery bằng một tình yêu lớn dành cho nghệ thuật nên mới có thể “cầm cự” để duy trì phòng tranh suốt 20 năm qua.

Ông Hải Sơn bày tỏ: “Kinh doanh tranh là một ngành khắt khe, có mức độ rủi ro cao. Dù các triển lãm tranh mà gallery chúng tôi thực hiện đều giới thiệu những tác phẩm có chất lượng, nhưng do phong cách sáng tác của mỗi họa sĩ khác nhau nên độ thu hút khách cũng khác nhau nên cũng không thể lấy số lượng khách hàng mua tranh làm thước đo tài năng của họa sĩ”.

Nếu ở các nước phát triển, theo ông Sơn, thị trường tác phẩm nghệ thuật chỉ thật sự bền vững khi có được 70% khách hàng nội địa, trong khi hiện lượng khách hàng Việt Nam mua tranh tại gallery Tự Do chỉ chiếm khoảng 20% – 30%. Tuy nhiên ông Sơn vẫn có cái nhìn lạc quan: “Hiện tại khách Việt mua tranh còn ít, chưa tạo nên thị trường nội địa tốt nhưng tôi tin con số ấy sẽ tăng lên theo thời gian, đáng chú ý là có nhiều người trong số khách hàng mua tranh là doanh nhân – đối tượng có tiềm lực góp phần đáng kể thúc đẩy thị trường tranh phát triển. Tôi hy vọng trong vòng 10 năm tới, lượng khách nội địa sẽ đạt 50% và có thể hơn nữa”.

Năm nay, trong số các triển lãm tại gallery Tự Do thu hút được khách xem và đạt được doanh số khả quan là triển lãm tranh sơn mài của họa sĩ Võ Xuân Huy và tranh lụa của họa sĩ Bùi Tiến Tuấn. Cả hai tên tuổi mới này đều nỗ lực làm mới chất liệu truyền thống, tạo được sự hứng thú cho người xem.

Trong khi đó, gallery Quỳnh được xem như một trong những địa chỉ hiếm hoi mang tính chuyên nghiệp. Đồng hành cùng Quỳnh trong thời gian qua có những tên tuổi tiêu biểu như Nguyễn Trung, Nguyễn Tấn Cương, Đỗ Hoàng Tường, Hoàng Dương Cầm, Trần Văn Thảo… Dù vậy, giá tranh của họ vẫn còn thấp hơn nhiều so với mặt bằng giá tranh một số nước châu Á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia.

Đang theo hướng chuyên nghiệp còn có Gallery Vân Art mới ra đời không lâu. Cô chủ trẻ Vũ Khánh Vân, xuất thân là dân mỹ thuật đồ họa, sau một thời gian làm nhiều công việc khác nhau, có ý định xây dựng một sân chơi nghệ thuật chuyên nghiệp cho những người trẻ: “Tôi cũng biết nếu làm kinh doanh nghệ thuật đơn thuần trong thời điểm này thì rất khó khăn, nhưng tôi có động lực để theo đuổi mục đích của mình, đó là sự ủng hộ của bạn bè, những người quan tâm đến đời sống mỹ thuật. Hy vọng Vân Art sẽ là nơi gặp gỡ, trao đổi nghệ thuật, thể nghiệm sự sáng tạo của những người trẻ”.

Gần một năm hoạt động, dù không phải tốn tiền thuê mặt bằng, Vân Art chỉ đủ duy trì hoạt động nhờ bán tranh. Ra đời vài năm trở lại đây, gallery Phương Mai thường chọn các họa sĩ Nam bộ với sắc thái nhẹ nhàng cũng là một địa chỉ có được nguồn khách khá ổn định, duy trì được hoạt động đều đặn. Một số các gallery lại chọn cách đưa tranh ra nước ngoài triển lãm như gallery của bà Xuân Phượng, gallery Hiền Minh…

Mỹ thuật Việt Nam sau nhiều năm nỗ lực để hội nhập với khu vực và thế giới thì vẫn còn đó câu hỏi: “Bao giờ có một thị trường tranh thật sự chuyên nghiệp?”.

(Theo Doanh nhân Sài Gòn Cuối tuần)

Bài đã đăng

• Khi tay buôn nghệ thuật làm nghệ thuật - Lược dịch từ Hyperallergic (12/07/2023)
• Một vụ kiện khiến hé lộ mánh lới trong thế giới nghệ thuật -  Thúy Anh dịch (10/02/2022)
• Sáu câu hỏi cho người sưu tập nghệ thuật Việt - Ace Le (30/10/2021)
• Có tới ba bức "TRÀ ĐÀM", và hai bức trong đó là GIẢ - Ace Le (18/09/2021)
• Steve Jobs - nhà sưu tập Tân bản họa - Archivu st và lược dịch (27/02/2021)
• Angelina Jolie cho đấu giá một bức tranh của Winston Churchill - Soi dịch từ CNN (03/02/2021)
• Đấu giá giữa thời Covid: Rembrandt giá cao, Banksy cũng cao - Lui tổng hợp và dịch (21/09/2020)
• Ông trùm Steve Wynn gặp vận rủi với tranh Picasso - Như Mai dịch (05/06/2018)
• Đám siêu giàu đang phá thối nghệ thuật - Jed Perl, Hoàng Lan dịch (27/04/2017)
• GẶP đã kết thúc: các nhà sưu tập mua 1/5 số tranh triển lãm - Họa sĩ Ngô Đồng (03/04/2017)

» Xem tiếp...