Gẫm & Bình

Gustav Klimt: nhân vật vàng của Art Nouveau với những trận mưa vàng 20. 12. 13 - 6:52 am

Anh Nguyễn biên soạn

(Tiếp theo các bài về Art Nouveau)

Năm 2006, nhà đấu giá nghệ thuật lớn nhất thế giới Christie’s đã bán một bức tranh cho tỷ phú người Mỹ Ronald Lauder với giá 135 triệu đô la (tương ứng với 155.8 triệu đô la ở thời điểm hiện tại). Trong vòng bốn tháng sau đó, “Bức chân dung Adele Bloch-Bauer I” giữ vai trò bức tranh đắt nhất thế giới trước khi nó bị soán ngôi bởi “No.5, 1948” của Jackson Pollock. Nếu nói bức tranh này đắt như vàng thì cũng không sai, bởi bề mặt tranh được bao phủ bởi những lá vàng thật! “Bức chân dung Adele Bloch-Bauer I” thuộc về một giai đoạn được những nhà phê bình mỹ thuật gọi là “thời kì vàng” của Gustav Klimt, đồng thời đó cũng là những năm hoàng kim trong sự nghiệp của họa sĩ này.

Gustav Klimt sinh ra trong một gia đình nghèo khó ở Vienna, song năng khiếu nghệ thuật của ông bộc lộ từ rất sớm. Ông bắt đầu sự nghiệp bằng việc vẽ trên tường và trần nhà các công trình lớn ở Vienne, song tài năng của ông chỉ thực sự thăng hoa khi ông trở thành một thành viên chủ chốt của phong trào Ly khai thành Viên (Vienne Secession), một nhánh của phong trào Art Nouveau ở châu Âu. Mục tiêu của nhóm là sự phá cách, không ràng buộc, mở rộng vòng tay đón chào những yếu tố mới, con người mới. Biểu tượng của nhóm là nữ thần trí tuệ và chiến trận Athena, hay được biết đến với tên gọi Minerva theo thần thoại La Mã.

Tác phẩm nổi tiếng nhất gắn với phong trào Vienne Secession của Klimt là “Beethoven Frieze” (frieze – trụ ngạch – phần trang trí ở dưới mái gờ); nó nằm ở Secession Building – một tòa nhà được xây với mục đích tuyên dương những thành tựu về hội họa, điêu khắc, kiến trúc của phong trào Secession. Klimt vẽ “Beethoven Frieze” cho cuộc triển lãm năm 1902 dành cho bức tượng Beethoven của Max Klinger, cùng với các họa sĩ khác như Roller, Boehm, Andri.

Theo dự định, khi cuộc triển lãm kết thúc, tất cả các bức tranh tường đều bị phá hủy, song nhờ nhà sưu tập Carl Reininghaus mà bức tranh tường của Klimt vẫn tồn tại đến ngày nay, mặc dù trong tình trạng cần được sửa chữa khẩn cấp. Bức tranh tường này cao 2m, dài 34m, là một nỗ lực tái hiện lại bản giao hưởng số Chín của Beethoven theo trật tự tuyến tính – cuộc hành trình đi tìm hạnh phúc của con người trong một thế giới đầy rẫy bóng tối và cám dỗ.

 

 

“Thời kì vàng” của Klimt bắt đầu khi ông rời khỏi nhóm Vienne Secession. Dù đã sử dụng vàng lá trong các tác phẩm của mình trước đó, ông chỉ thật sự tận dụng chất liệu này trong những tác phẩm nổi tiếng, bao gồm: “Bức chân dung Adele Bloch-Bauer I”, “Nụ hôn” (The kiss), “Cây đời” (Tree of Life), và “Danae”. Khi Klimt đến xem những bức tranh khảm mosaic thời kì Byzantine ở Ravenna, ông nhận thấy sự phẳng gần như tuyệt đối, không có chiều sâu của những bức tranh này càng làm nổi bật sự lóng lánh, lộng lẫy của chúng. Điều này cũng tương tự như việc Aubrey Beardsley đã tận dụng không gian hai chiều để làm tập trung sự chú ý vào những mảng màu đen trắng vậy.

Ngoài đam mê nghệ thuật, Klimt còn thích đi du lịch tới vùng đồng quê nước Ý. Giống như những họa sĩ Art Nouveau khác, Klimt yêu thiên nhiên, đặc biệt là mùa thu. Những mảng màu vàng của mùa thu đã hút hồn họa sĩ và ông cũng phần nào tái hiện lại chúng trên những bức tranh vàng rực rỡ.

 

 

 

Trong Danae, Klimt vẽ nàng nằm trên một tấm thảm màu tím – màu của vương giả. Ba mảng màu đỏ nổi bật lên – mái tóc rực lửa, đôi môi hé mở, và hai núm vú – sự khêu gợi không thể chối cãi. Đôi mắt Danae nhắm nghiền, những ngón tay co quắp vì tận hưởng khoái lạc, và thay vì phủ kín bức tranh bằng vàng thì Klimt tập trung cho dòng suối vàng chảy tràn giữa hai chân nàng. Danae nằm co như một hài nhi trong bụng mẹ, phải chăng Klimt đã cố tình chạm vào bản chất đàn ông luôn yêu thích vẻ yếu đuối và ngây thơ của người phụ nữ. Nếu không nhờ tài năng của Klimt mà bỏ đi yếu tố nghệ thuật thì bức tranh Danae xứng đáng làm hình mẫu cho những bức ảnh “người lớn” ở thế kỉ 21.

 

 

 

Mặc dù những tranh chấp với các thành viên đã  khiến Klimt rời bỏ nhóm Art Nouveau của Áo, song những tác phẩm trên cho thấy Art Nouveau không bao giờ… rời bỏ Klimt. Dù Klimt đã tìm kiếm cảm hứng từ cổ điển Hy Lạp, Ai Cập, Byzantine, và Minoan, thì Art Nouveau vẫn là chất dung hòa tất cả những dòng chảy khác nhau đấy để tạo ra một Klimt độc nhất vô nhị. Những tác phẩm của ông được coi là bộ mặt của Art Nouveau Áo. Đi qua những trận mưa vàng của Klimt, liệu các bạn đã cảm thấy Art Nouveau quyến rũ hơn chưa?

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...