Đọc truyện trước khi đi nghe Phan Hồn Nhiên nói về “Ngựa Thép”
07. 10. 14 - 9:21 pm
Từ BTC và một đoạn trích trong tiểu thuyết của Phan Hồn Nhiên
Cùng Phan Hồn Nhiên cưỡi Ngựa thép trên xa lộ văn chương hiện đại 18h, thứ Sáu, 10. 10. 2014 Hội trường tầng 2, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam 36 Lý Thường Kiệt, Hà Nội (trong Hội sách Mùa Thu 2014)
.
Buổi giao lưu có tên gọi “Cùng Phan Hồn Nhiên cưỡi Ngựa thép trên xa lộ văn chương hiện đại” sẽ giới thiệu tiểu thuyết Ngựa thép, tác phẩm ghi dấu ấn đột phá trong nghiệp viết của Phan Hồn Nhiên.
Nhắc đến nhà văn Phan Hồn Nhiên, độc giả dễ hình dung đến những truyện ngắn tinh tế và kén người đọc, loạt truyện fantasy thu hút một lượng lớn độc giả thanh thiếu niên, hay các tác phẩm đã chuyển thể thành phim như Công ty, Mắt bão…
Không tự hài lòng với vị trí đã khá vững chắc trong lòng bạn đọc, nhà văn Phan Hồn Nhiên luôn bộc lộ khao khát đi tìm lối viết riêng, đặc biệt là tìm kiếm một cấu trúc hiện đại, mới mẻ, đồng thời gắn kết vào đó một nội dung tương xứng.
Tiểu thuyết Ngựa thép xuất hiện 3 năm sau chuyến tham gia Chương trình viết văn Quốc tế ở Thành phố Văn chương thế giới – Iowa (Mỹ) của chị đã đạt được sự hài hòa điêu luyện giữa tính chất trình diễn của một nghệ sĩ và sự khéo léo tỉ mỉ của một nghệ nhân. Theo lời biên tập viên Nhà xuất bản Trẻ, đây là một tiểu thuyết đầy đặn, vững chãi và sâu sắc của một trong những nhà văn trẻ có đam mê và ý thức rõ ràng về việc phải làm gì để hòa nhập với dòng chảy văn chương đương đại trong nước và thế giới.
Diễn giả: nhà văn Phan Hồn Nhiên, dịch giả Nguyễn Đình Thành, nhà phê bình văn học Mai Anh Tuấn.
Mời các bạn đọc một trích đoạn trong tiểu thuyết “Ngựa thép” của nhà văn Phan Hồn Nhiên trước khi đến buổi giao lưu.
*
TRÍCH ĐOẠN “NGỰA THÉP”
Zheng Zaidong, “Nhật ký của một ông lão điên,” 2004, acrylic trên canvas
Đã hết Hè. Trời chuyển lạnh, nhất là ở những lều săn trong rừng thì giấc ngủ khó về. Lá bắt đầu khô. Chỉ một mồi lửa cũng đủ để làm cháy bùng lên cả cánh rừng trải rộng. Gã trai trẻ trở về qua cửa gian bếp, nơi ông đặt thùng gỗ lớn, đang chờ nước đun từ bếp lò đổ sang để tắm. Gã vứt luôn cơ thể gã xuống chiếc ghế Pelikan thường ngồi. Lửa đỏ thở phập phồng trong lò sưởi. Ông mang ra cho gã đĩa thức ăn. Trong khi gã ăn, uống và tận hưởng hơi ấm, Pelikan đứng bên ô cửa sổ có tầm nhìn thấp lè tè, trông ra bóng đêm xuống chậm. Nếu có tiếng động nào đáng kể, thì đấy là tiếng đôi giày gỗ lê bước lộc cộc của chị thợ giặt. Chị ta mang những cây nến đi ngang qua sân, hay đúng hơn là kéo các đốm sáng chập chờn ngang qua bóng tối…
Ở đây, trong căn bếp này, ông đã nghe thấy tiếng nói từ đôi vợ chồng gia nhân cùng lứa với ông, bàn về căn bệnh tê thấp ắt sẽ tái phát khi thời khí lạnh ẩm. Mỏng hơn một chút, là lời từ chối cho ra vẻ của cô hầu phòng trẻ tuổi với ông chồng bà chủ, rằng cô không thể mở chốt cửa cho ông vào phòng. Rồi sau đó là tiếng thở dài cam chịu của bệnh tật. Âm thanh một nụ hôn sâu dẫn thêm tiếng cười khúc khích rạo rực của hai kẻ biết rõ những động tác xác thịt mà họ sẽ dành cho nhau sau vài giây nữa. Đột nhiên, gió thổi mạnh. Tất cả đều im tiếng. Sự im lặng trang nghiêm buộc các nhộn nhạo của đời sống tủn mủn phải nín bặt. Sự im lặng kỳ dị đến độ gã trai phía sau ông cũng nhỏm lên, nghểnh cổ, xem ngoài ô cửa thực sự điều gì đang xảy ra.
Pelikan bất động. Ông quá hiểu sự im lặng của thiên nhiên hùng vĩ ngoài kia, và sự im lặng nằm ngay bên trong chính ông. Không một sinh vật còn sống nào muốn chôn vùi mình trong câm nín. Hết thảy đều muốn được cất tiếng, được lắng nghe. Thế nhưng cái chốn đầm lầy hồ truông hẻo lánh này là một sự câm nín vĩnh cửu. Nếu có âm thanh nào đó còn bật ra cũng chỉ là tiếng khóc đã nén xuống, tương tự như tiếng vỡ bục của các bọt khí tận sâu dưới mạch nước ngầm.
Ông hiểu nỗi cô quạnh và sự câm lặng trong lòng mình rõ nhất kể từ mấy đêm qua. Sự vắng mặt của gã trai trẻ khiến ông hồi nhớ thời khắc cuối khi gã nằm bên ông. Giấc ngủ nồng sực của gã luôn tràn đầy trong căn phòng khiêm nhường, để những cây dương lá rung ủ rũ ngoài kia cũng trở nên sống động. Những vì sao nở to, trắng xanh. Ông nằm im như thế, không động cựa, cố gắng hút vào bên trong, bằng tất cả các giác quan, cái khoảnh khắc này, cái bầu không khí trìu mến mà không làm ông khó xử, cái vẻ đẹp đẽ hào phóng của bầu trời và sinh vật đang nằm cạnh mà ông biết sẽ chỉ ở bên ông trong vài thời khắc ngắn, cái hơi ấm êm nhẹ của sự gắn kết mà loại người như ông không bao giờ nên nghĩ đến quá nhiều. Trong cảm giác bồng bềnh trôi về các giấc mơ của tuổi thanh xuân, ông đã chậm rãi nhấc đầu dậy, ngoảnh nhìn sang khuôn mặt say ngủ.
Gương mặt say ngủ ấy choàng tỉnh. Hỏi ông có muốn chơi không bằng câu hỏi cộc lốc và nhận lại cái lắc đầu thản nhiên, gã bỗng trở nên hoạt bát. Đặt một bàn tay lên ngực ông, gã bắt đầu huyên thuyên. Tất cả dễ dàng trào ra trên cái khuôn miệng mềm mại đỏ thắm. Gã nói nhiều, chuyện này vắt qua chuyện khác. Đôi khi một ý tưởng nghe khá hay ho khiến ông chăm chú chờ nghe đoạn kết ra sao thì đã bị cắt đứt, bắt sang một đề tài tầm ruồng khác. Đó là khoảnh khắc ông tự hỏi, liệu mình muốn gì hơn trong cuộc đời còn lại. Những đêm yên tĩnh từ Hè sang Đông sang đến thời gian nằm im dưới mồ, hay những đêm hiện diện một kẻ khác cạnh bên, đi kèm với nó là vô số âm thanh huyên náo của lời nói, phần nhiều là vô nghĩa và trống rỗng. Ông nhắm mắt, vờ như sắp đi vào giấc ngủ. Nhưng gã chẳng chịu thôi đi cho. Giờ thì là chuyện về gã, các suy nghĩ, dự định, kế hoạch, ước mơ của chính gã.
Gã đề nghị ăn cắp tất cả các đồ bạc quý giá của chủ nhân lâu đài, đem bán cho một nhà buôn vãng lai ở bến cảng. Một khoản tiền đủ để cả hai sống thoải mái một thời gian dài, ở thủ đô, giữa các khu phố tấp nập kẻ đến người đi… Một kế hoạch không thể thô sơ hơn và tầm thường hơn. Nhưng chính vì thế nó mang theo một khả năng không thể quyến rũ và dễ dàng hơn. Khi đã nói hết, gã trai thúc khuỷu tay vào bụng ông, nhắc nhở. Ông từ chối. Gã đã nổi giận, buông ra hàng tá các lời khinh miệt cục cằn với ông và cơ thể thô kệch của ông. Đêm sau thì gã bỏ đi.
Trong gần tuần lễ gã trai chui rúc xó xỉnh nào đó của những cánh rừng, ông đã ngẫm ngợi, mường tượng rất nhiều khả năng mà ông có thể thực hiện với gã trai trẻ. Viễn ảnh đến thủ đô gia nhập vào đời sống ồn ào, hay lênh đênh theo con tàu hàng đi xuống những vùng biển Nam đầy nắng làm bụng ông cồn lên. Nhưng giấc mơ chỉ đến thế, không thể cuốn đi xa hơn. Các ưu thế ông có ngày một ít hơn, kém hấp dẫn hơn với những con mồi mà đau đớn thay, sức quyến rũ càng ngày càng trở nên rực rỡ hơn. Chẳng mấy chốc, ông sẽ tan lẫn vào sắc xám nhờ duy nhất. Ông chỉ còn là một khối hình to béo, một cái bao da rệu rã và xộc xệch, một tảng mỡ ngay cả khi bốc mùi ôi thiu vẫn được gọi theo thói quen là Pelikan. Họ sẽ chẳng buồn nhìn ông nữa, chứ không chỉ là không nghe hay không nói chuyện cùng. Ý nghĩ cuối xộc thẳng tới, với tất cả sức mạnh của thứ sự thật đơn giản. Nó cắn xé, làm sự thản nhiên và yên tĩnh nơi ông trở nên nham nhở, ngả nghiêng như những gốc dương cổ thụ sau đợt mưa bão.
Giờ thì gã trai của ông trở lại. Gã đang rất vui vẻ và tin rằng ông cũng vui vẻ. Với loại người này, không bao giờ có sự dằn vặt hay cảm giác ân hận. Ngôn từ của họ nghèo nàn, bởi họ chỉ dùng nó gọi tên những thứ họ muốn. Họ xông vào mọi nơi, chộp lấy mọi kẻ đi qua bằng sự trống rỗng của thói quen. Họ tung lên những gì họ muốn chiếm lấy tấm lưới dệt bằng các từ vựng cũ mòn cùng những nút thắt thô bạo. Không biểu đạt xúc cảm nào bằng lời nói đủ sức len lỏi qua lớp vỏ chai lì mà họ có được một cách tự nhiên. Chỉ có hành động cụ thể, đáp ứng các mong mỏi cụ thể, dù đôi khi hành động và mong mói ấy đều quá mức thấp kém, mới đủ sức mạnh khiến họ hài lòng…
Gã trai trẻ vẫn đứng sau lưng, nhìn qua vai ông ra bóng tối. Gã áp cơ thể phía trước của gã vào phần sau cơ thể ông, thăm dò, nghe ngóng, chờ đợi. Ông trân người. Gã trai trẻ đã nắm thóp ông, đang mỉa mai ông bằng trò chơi tiếp xúc câm nín.
Giá như gã cứ ngậm miệng.
Nhưng trạng thái bốc đồng lâng lâng dẫn gã quay trở lại với đề tài ám ảnh, đánh cắp và trốn đi. Ngôn từ lại trào ra. Gã nói say sưa, hứa hẹn bằng các viễn tưởng cụ thể, tỉ mỉ, thô kệch. Để khuyến khích sự táo bạo trong Pelikan, gã áp mạnh hơn cơ thể gã vào cơ thể phía trước, gần như một sự xô đẩy trĩu nặng.
Trong khi đó, dòng suy nghĩ điềm tĩnh và hiển nhiên bảo với ông rằng, ngay cả giấc mơ đó dễ dàng thực hiện đến đâu, thì rốt cuộc nó cũng chỉ là một ảo ảnh. Tính chất phù phiếm của nó chẳng kéo dài lâu. Trong khi cuộc sống của ông, trong một góc bên rìa lâu đài này, dưới bóng râm của những tán rừng này sẽ vững chãi và bình ổn theo đúng cách ông muốn. Hà cớ gì ông phải chịu đựng một kẻ nông cạn nhưng thích cường điệu đang tìm cách nhổ phăng ông ra khỏi cái ổ an toàn. Liệu ông sẽ làm những gì ông biết hay đành phó mặc cho cái cơ thể trẻ trung phía sau giành quyền điều khiển…
“Nếu tôi không làm những điều cậu vừa nói?” Ông hỏi.
Cánh tay vòng quanh ngực ông khựng lại:
“Ông sẽ làm. Đâu thể sống thế này mãi. Ông không thấy đã quá đủ khi bám vào vùng đất đầm lầy hay sao khi mà ông còn cả một cuộc đời phía trước?”
“Ai còn có cả một cuộc đời phía trước? Cậu hay tôi?”
Chen vào giữa ông và ô cửa sổ, gã trai trẻ lúc này thực sự chắn mọi góc nhìn:
“Ông cho tôi cái tôi muốn. Tôi cho ông cái ông muốn. Tôi cần ông và ông cũng cần đến tôi.”
“Tôi không cần đến cậu. Cậu cứ việc bỏ đi, cứ mặc sức làm những điều cậu muốn. Tôi không ngăn cản. Về phần mình, tôi sẽ không có gì cần làm phiền đến cậu.”
Không mảy may nao núng, đôi mắt kia phản chiếu các đốm sáng nến, tinh ranh:
“Sai rồi. Tôi có tất cả những gì mà ông muốn. Một ai đó để ông không hổ thẹn.”
“Tại sao lại có hổ thẹn ở đây?” Người đầu bếp sững sờ.
“Đôi khi cô độc quá làm người ta đau ốm. Hoặc đau ốm làm người ta thấy cô độc. Rồi sẽ đến lúc người ta không thể tự chăm sóc bản thân. Mong muốn thảm hại được có ai đó ở bên cạnh an ủi. Hay thấp hơn nữa là hy vọng được nói chuyện để thấy mình không chết khi đang còn sống. Hết thảy những thứ như thế đều gây xấu hổ. Nhất là loại người hay suy nghĩ như ông.”
Pelikan run rẩy. Cái con người ông vẫn quen chỉ xem như một cơ thể lúc này hiện ra trong dáng vẻ vô cùng lạ lẫm. Của một thiên thần tăm tối. Của một nhà tiên tri ngụy trang trong xác thịt người phàm. Làm sao có thể tin nổi chính cái kẻ nông nổi và hời hợt kia lại có thể nói ra những điều chính gã chưa từng trải nghiệm. Nhà tiên tri trẻ trung hiểu rõ sức mạnh trong lời nói của mình. Gã thoải mái đặt cả hai tay lên vai Pelikan. Vẻ nhâng nháo bỡn cợt biến mất. Thay vào đấy, đôi mắt gã ánh lên sự toan tính khôn ranh của một người từng thuộc giới học hành:
“Tôi sẽ lên thủ đô. Sống thoải mái một thời gian. Sau đó lên tàu biển rong ruổi một phen. Khi nào thấy chán thì quay lại đất liền, cưới cô ả nào đó có tiền, tòi ra vài đứa con, và sống phần đời còn lại như tất cả lũ người chung quanh vẫn sống.”
Ông nhìn thẳng vào đôi mắt gã:
“Còn tôi thì thế nào?”
Buông tay khỏi Pelikan, gã trai trẻ nhún vai:
“Làm sao tôi biết được. Lên tới thủ đô, chắc gì chúng ta còn ở cạnh nhau. Ông có nghề nghiệp, ông thừa sức kiếm khá. Còn tôi trở về với đám bạn của tôi. Làm sao tôi có thể đi cùng ông tới mọi nơi được, dù dưới danh nghĩa gì.”
“Cậu không thích xuất hiện với tôi, vì tôi chỉ là đầu bếp? Một tên béo xấu xí? Hay vì tôi đã già?”
“Vì ông đã già. Một cuốn sách tôi đọc mới đây có nói rằng tuổi già là sự xấu xí và thảm bại của con người trước tự nhiên…” Gã bĩu nhẹ đôi môi đỏ thắm “Nhưng nếu đi cùng tôi, thì ông sẽ không phải đối diện những kết cục ấy sớm như khi ông ở lỳ nơi đây.”
Trong tích tắc, như một con chó rũ sạch đám nước ướt sũng sau chuyến bơi qua sông, gã quên ngay câu chuyện vừa nói, lấy lại vẻ hăm hở:
“Nước đã nóng rồi đấy. Ông có nghĩ bây giờ mà tắm thì dễ chịu không?”
Người đầu bếp gật đầu. Trong khi ông bước sang gian bếp bên kia sửa soạn nước nóng với chậu gỗ tắm, gã trai trẻ quay lại chiếc ghế êm ái, thả người xuống, nhắm mắt tiếp tục mơ màng.
Paul Tiberio, “Ông lão trong ghế tựa”
Hơi nước bốc lên cuồn cuộn trong chậu gỗ lớn khiến gian bếp mù mịt như phòng tắm hơi. Tiếng răng rắc của gỗ giãn nở nghiến vào thanh đai bằng sắt. Bánh xà phòng mềm ra trong hơi nóng, tỏa mùi hăng hắc. Trên người Pelikan chỉ còn chiếc áo sơ-mi. Thay vì cởi nó ra luôn, ông vẫn đứng trên mặt sàn khô ráo, chờ đợi một lúc nữa để nước nguội bớt. Thoáng chốc nước đã đọng lại trên da ông từng giọt lớn. Sự lặng lẽ và ẩm ướt, một lần nữa, nhắc ông nhớ lại những đêm Hè đang thực sự tan biến khỏi cuộc đời mình. Chẳng bao lâu nữa, dù có trì níu thì may ra chỉ thêm được vài tuần, gã trai trẻ rồi cũng rời khỏi đây. Sẽ chẳng còn đẩy đưa run rủi nào để ai đó tin rằng ông là cần thiết cho họ.
Lớp vải sơ-mi lấp nhấp dính sát vào da. Các lỗ chân lông giãn nở. Hơi ấm thấm qua lớp da, lớp mỡ, xuyên qua các dải cơ, tiến thẳng vào nội tạng bên trong dễ dàng. Một lò xông hơi thật sự. Bất giác, trong làn hơi nước xanh đục ấy, người đầu bếp cúi nhìn cơ thể chính mình. Ông vẫn thế, béo mập. Nhưng làn da trong suốt thẳng căng và những vệt lông vàng hung khỏe khoắn ngày nào đã trở nên nhão mềm, ngả màu xám ngoét. Cánh tay, bả vai, vùng ngực vạm vỡ chảy xuống. Ở khuỷu tay, các tĩnh mạch chằng chịt. Sự ủ rũ thực sự của thể chất, bất khả phục hồi. Ngay cả một con thú như vậy trong rừng, cũng không thể khơi gợi ý định nhắm bắn của thợ săn. Họ sẽ để mặc nó vì sự vô ích của nó, Mắt nhắm nghiền, bám cả hai tay lên cái đai sắt nóng rực của bồn tắm, ông khóc trong lặng thinh.
Chợt ông ngẩng lên. Gã trai trẻ đến sau lưng ông từ bao giờ. Chẳng chút đoái hoài đến biểu hiện có phần bất thường của người đầu bếp, gã trai hơi nhoài người tới, thọc thẳng một cánh tay vào chậu nước tỏa khói:
“Ông ngại nước nóng à? Hay để tôi tắm trước nhé?”
“Cũng được.”
“Ông không phiền chứ. Người tôi đầy đất bẩn.”
“Không sao. Tôi đặt một nồi nước khác.”
Người đầu bếp lùi lại. Gương mặt ông sấp bóng ánh sáng nến. Vởi vẻ thoải mái của một kẻ luôn xem cơ thể và sự trần truồng của mình là một lẽ tự nhiên, gã trai tuột lớp quần áo lấm lem bùn đất. Khi kéo chiếc sơ-mi qua đầu, hơi mạnh tay, gã làm bắn ra một hạt cúc gỗ. Hạt cúc lăn đến, nằm dưới lòng chân Pelikan. Ông không nhúc nhích. Gã trai nhìn quanh một lượt:
“Bàn chải tắm đâu nhỉ?”
Khi ông quay trở lại, gã trai đã ở bên trong chậu gỗ, nửa nằm nửa ngồi. Nước dâng sát thành chậu gỗ. Không đốm nước nào văng ra ngoài. Trên bề mặt phẳng lặng của thứ chất lỏng ấm áp, đôi vai nhô lên. Những đường lượn sắc bén của xương trán, chóp mũi, xương hàm hiện mồn một, trong dải sáng hổ phách hắt lên từ mặt nước im lìm. Nét nhâng nháo quen thuộc được gột rửa, nhường chỗ cho vẻ điềm đạm lưu trú trong các hốc tối mà ánh nến không chạm đến. Một đầu tượng với nụ cười khơi gợi mơ hồ, thư thái tận hưởng hàm nghĩa thanh xuân toàn bích mà nó được trao tặng. Như vài lần trước kia, ông lại đứng sững, chết lặng với hình ảnh không thể tin nổi đang ở ngay trước mặt. Ông không tin vào Thượng đế, từ trẻ. Đến giờ vẫn thế. Bởi nếu có đấng tối cao, thì hẳn đó là kẻ mù loà hay một kẻ thích chơi khăm khi đặt tất cả những gì rỗng tuếch nhất vào một hình ảnh đẹp đễ nhất, như cái tạo vật đang hiển hiện trước mắt này.
Thính nhạy như mọi con vật non trẻ, gã trai trẻ mở choàng mắt:
“Ông kỳ lưng cho tôi chứ?”
Ông quỳ xuống bên chậu tắm, chà sát tấm lưng dẻo dai thuôn mảnh. Thỉnh thoảng gã nghiêng vai, lần lượt nhấc lên từng cánh tay cho ông tiện việc kỳ cọ. Những lọn tóc xoăn thấm ướt, duỗi ra, bết vào cổ tựa đám rong nâu nhạt. Hít một hơi dài, gã bắt đầu nói, liên tục, đều đều, gần như độc thoại, kể về mấy ngày qua ở trong rừng, về phát hiện đầy hứng thú khi tìm thấy mấy lều săn được ngụy trang rất khéo cùng con đường tắt hiểm hóc của bọn săn trộm, về việc gã và ông có thể sử dụng mấy cái lều và con đường ấy nếu cần lẩn náu một thời gian, chờ khi lệnh kiểm soát các xe khách chạy ngang qua vùng không còn hiệu lực nữa…
Pelikan đột ngột cắt ngang:
“Tôi sẽ không rời khỏi nơi đây!”
Ông thả bàn tay, để cho cái bàn chải và mảnh vải kỳ lưng chìm xuống. Như một thủy quái giấu mình trong làn nước quá đủ, gã trai trẻ chồm lên. Các đầu móng gặm nhấm nham nhở bấu chặt vào lớp da tái xám của người đầu bếp:
“Ông không được làm như thế. Tôi ở đây đủ lâu với ông, là bởi vì tôi tin rằng ông sẽ giúp tôi.”
“Không phải cậu thấy rằng tôi đặc biệt, như cậu từng nói vài lần trước kia?”
“Nếu ông đồng ý với những gì tôi đề nghị, thì mới là như thế!” Đám tóc dính bết lắc mạnh “Còn không, ông chỉ là một kẻ ghê tởm. Ai mà không biết ông chỉ là một tên điên chưa lộ mặt, một kẻ thất bại…”
Pelikan gỡ hai bàn tay trên vai mình, loạng choạng đứng lên. Ông chẳng oán thù gì những điều gã trai trẻ vừa thốt ra. Ông chưa bao giờ đòi hỏi được nhìn nhận tốt hơn những gì ông nghĩ về chính mình. Chỉ là về căn bản, trong vài tình huống liên quan đến bản thân, ông dễ bị tổn thương, dễ bị tấn công và trở nên bối rối như một con thú loạn trí nửa vời. Một lần nữa, cái bóng đồ sộ của ông đổ xuống thân hình nhô lên mặt nước của gã trai trẻ. Đầu tượng á thần đẹp đẽ. Kẻ lang thang rình rập vận may. Kẻ liều mạng, tham lam và bất chấp. Kẻ buộc phải mơ mộng vì chẳng nắm giữ chút gì giá trị trong đời.
Salvador Dali, “Ông lão lúc hoàng hôn”
Bỗng dưng, tái hiện trong Pelikan cái ngày ông bơi trong dòng sông lạnh giá mùa Xuân và bị nước cuốn đi. Đám rong xanh dập dềnh dưới mắt. Sắc bạc loang loáng của những vân nước trôi qua. Màu trắng phản chiếu từ chính làn da bám vào các vân nước vô số. Đó là thời khắc ông hiểu rõ nhất, ông chỉ có một mình. Không ai cất lên âm thanh khích lệ cứu vớt. Không một hứa hẹn trên bờ kêu gọi trở về. Chỉ duy nhất lòng ham sống của tuổi trẻ dẫn ông sang bãi bùn sống sót. Nhưng, lẽ ra, ông nên để mặc cho dòng lũ Xuân cuốn trôi đi cái ngày hôm ấy thì hơn. Bởi mấy mươi năm sau sự kiện âm thầm đó, vẫn không ai nghe thấy tiếng ông. Và cũng không ai lên tiếng đáp trả ông. Thế giới ông sống rốt cuộc chỉ là cánh rừng câm nín bất tận, với đám đông những người lẫn trong đám đông những cây.
Điềm tĩnh như trong giấc mơ, Pelikan vươn dài cánh tay xuyên qua mặt nước xám nhờ. Các ngón tay lùa sâu vào đám rong nâu mềm mại, tóm lấy chúng. Tiếng cười lục bục trong làn nước ấm. Từng ngón tay quấn quyện vào từng lọn rong, ghì giữ. Tiếng cười đột nhiên im bặt. Khối xương sọ tìm cách ngoi lên khỏi lớp chất lỏng đùa nghịch. Nhưng bàn tay khỏe mạnh ghì xuống, chống lại lực đẩy từ dưới dội lên. Hai cánh tay hoảng hốt bung khỏi mặt nước, quờ quạng hướng về phía Pelikan nhưng vô ích nên đành bấu chặt lấy thành chậu gỗ. Kẻ bị dìm trong nước ưỡn cong lưng. Cả cơ thể hắn quẫy mạnh, liên tục. Nước văng tung toé khắp mặt sàn. Ghì tựa bằng cả hai chân, gã trai trẻ tìm cách nẩy thân hình lên. Nhưng Pelikan vẫn trờ lỳ như đá tảng. Đôi mắt ông phản chiếu các đốm nến bất động, không chút chập chờn xao xuyến. Giữ chặt mái tóc đang quẫy bằng đôi tay khỏe khoắn từng khống chế và xẻ thịt muông thú, ông chỉ cần bảo đảm rằng mái đầu này trong vài phút không thể nhấc lên khỏi mặt nước xám nhờ. Còn cái cơ thể đang vùng quẫy kia, cái tiếng van xin méo mó đang cất lên kia tất thảy đều vọng đến từ nơi chốn khác, nơi ông không thuộc về.
Mọi tiếng động ngưng bặt. Mọi cử động ngừng bặt. Mặt nước phẳng lặng. Pelikan buông lỏng lần lượt từng ngón tay, đứng thẳng lên. Dư âm đám tóc nhờm nhám vẫn quyến luyến trong lòng tay ướt sũng. Ông chậm rãi đưa mắt nhìn xuống. Vầng trán trơn mượt chầm chậm nổi lên mặt nước, dẫn theo đường nét hoàn hảo của đầu tượng thanh xuân. Chỉ có điều, lúc này, tất cả đều sắc nét hơn bởi lớp da co lại, biểu hiện không thể nhầm lẫn của người đã chết. Nếu còn chút gì liên quan đến sự sống mà nó vừa rời bỏ, thì đó là đôi mắt mở to, chưa thôi sửng sốt trước sự kiện ập đến đột nhiên. Nét co lại của môi trên biến khuôn miệng thành nụ cười, để lộ mấy chiếc răng cửa óng ánh. Một nụ cười vừa kinh ngạc, vừa nhạo báng tình thế mỉa mai mình đã sa vào.
Pelikan bình thản ngắm nhìn gương mặt giễu cợt. Gương mặt ông từng hy vọng gắn bó. Gương mặt ông từng tin có thể nhìn thấy mỗi ngày, dung dưỡng nó, thỏa mãn các đòi hỏi vô độ của nó, chừng nào ông còn hít thở. Giờ thì ông sẽ chỉ còn nhớ đến nó trong nụ cười ngưng đọng, cũng như sự tĩnh lặng thẳm sâu mà một cách vô tình, nó đã tạo nên, thay cho lời tiên báo trầm ngâm về quãng ngày đang chờ ông phía trước.
Bỗng dưng ông thấy nhẹ nhõm khôn tả. Chẳng mấy khó khăn, ông nhấc cơ thể vẫn còn nóng ấm ra khỏi chậu gỗ, mang nó ra ngoài, về phía chái kho, như xưa nay ông vẫn chuyển dời các súc củi lớn giữa sân sau và bếp. Sau khi mặc lại quần áo và đặt cơ thể nằm sấp cạnh bên lối đi theo hình ảnh mà ông tự phác thảo về một cú ngã tình cờ, Pelikan quay trở về nơi chốn của mình, cài chốt cửa. Ông lau khô thân hình ướt át, lấy tấm vải lanh dày cất dưới tủ bếp, chùi sạch ngóc ngách mặt sàn nước loang lổ. Lúc tháo nút dưới đáy chậu tắm, ông tìm thấy hạt cúc gỗ. Ông mang nó đến bên ngọn nến. Một chiếc lá nhỏ khắc chìm, biểu tượng tự hào của sinh viên trường luật, như gã trai trẻ từng khoe. Ông nắm hạt cúc trong lòng tay thêm một lúc rồi ném vào bếp lò lúc này chỉ còn các đầu củi âm ỉ.
Pelikan cởi áo, vào giường nằm. Giấc ngủ không kéo đến ngay. Ông trở mình liên tục, chờ đợi hơi ấm từ chính cơ thể mình. Từ đáy sâu trí nhớ, trồi lên ký ức về tiếng gió ru khi ông còn là đứa bé. Âm thanh rõ mồn một, như vừa hôm qua. Vòng tròn đang khép lại. Chẳng bao lâu nữa, ông sẽ phải mở hé cánh cửa sổ, chỉ để nghe thấy tiếng gió lướt qua những đỉnh cây bên kia rừng thông, luồn trong tán lá dày đặc của những ngọn sồi, dỗ cho giấc ngủ tìm đến. Hết Hè, sang Thu lạnh, các trận mưa nhỏ dày hạt sẽ rả rích suốt đêm, lăn qua các mái ngói, chảy xuống dọc theo gờ kính của ô cửa ám bụi cạnh giường ông nằm. Rồi mùa Đông dài dặc sẽ tới, trong một hình ảnh đơn giản nhưng nặng nề là lớp màu trắng cứ mỗi ngày một dày lên, trên những cánh đồng hoang vắng, trên hàng trăm cây số vuông truông hồ và bãi lầy, trên những doi cát ven biển, trên mặt đại dương tối om. Dày lên mãi, cho đến khi che khuất cả đường chân trời. Ông sẽ nhìn hết thảy các khung cảnh đó, sẽ tìm cách biến những tiếng động mơ hồ tình cờ ngoài kia thành một hơi thở khò khè, một câu nói mớ mắc kẹt trong vòm họng, một tiếng cười ngắn ngủi hài lòng khi mở mắt trong đêm. Bao giờ mà không thế, các âm thanh dù vô nghĩa nhất vẫn gợi nên chút an ủi dịu êm về sự hiện diện con người. Cho đến khi các âm thanh lịm tắt. Còn gì khác ngoài việc quay trở về đối diện với sự thật của thời gian sống lụi tàn.
*
Trích tiểu thuyết “Ngựa thép” của Phan Hồn Nhiên, NXB Trẻ in năm 2014
