Văn & Chữ

Fanfic là gì? 08. 11. 14 - 6:33 am

Anh Nguyễn

Khoảng 2 năm trước, bộ ba cuốn sách ướt át Fifty Shades of Grey (50 sắc thái) tự dưng làm mưa làm gió trong giới phụ nữ ở phương Tây đến mức tôi ngồi tàu điện ngầm hay lên máy bay cũng thấy các chị em kè kè đọc. Năm 2007 một tác giả có tên Hồ Nam lại bỏ công sức chấp bút một bộ Hậu Hồng lâu mộng, viết tiếp một trong tứ đại danh tác Trung Quốc. Rồi trong giới truyện võ lâm lại có vô vàn các tác phẩm “dựa Kim Dung, giả Cổ Long” của các cây bút vô danh.

Ba hiện tượng trên có điểm gì chung? Nói một cách vắn tắt: chúng đều là các dạng khác nhau của fanfiction, viết tắt là fanfic.

Trước khi bàn về giá trị văn học của những tác phẩm fanfic, hãy tìm hiểu lý do vì sao chúng ra đời?

Fanfiction sinh ra để phục vụ người đọc khi họ cảm thấy tác phẩm yêu thích chưa hoàn toàn thỏa mãn được họ.

Đính chính nhé, ý tôi không phải là người viết fanfiction không hâm mộ những tác phẩm họ viết dựa theo. Phải nói là rất mê, rất thần tượng mới đúng. Nhưng sau khi gấp trang sách lại và thở dài khoan khoái, có khả năng xảy ra một số trường hợp sau:

– Các tình huống trong sách không hoàn toàn diễn ra theo nguyện vọng của họ. Ví dụ: nhiều fan của Harry Potter rất mong Harry và Hermione yêu nhau. Kết quả thế nào? Ron yêu Hermione, Harry yêu Ginny. Thay vì nghiến răng nghiến lợi bực bội, thì ta xắn tay áo tự viết câu chuyện mới, vừa giải tỏa tâm lý cho mình, vừa cho những người… mong Harry và Hermione yêu nhau như mình. Loại truyện này có tên shipping, xuất phát từ relationship, người theo phe cặp nào thì sẽ gọi là shipper.

– Tác phẩm kết thúc quá sớm, nhiều chi tiết còn có thể khai thác. Điều này đặc biệt đúng với những tác phẩm có kết cục mở, kiểu Cuốn Theo Chiều Gió hay Tuyết Sơn Phi Hồ khiến người ta xao xuyến, phỏng đoán, tranh luận mãi không thôi. Người viết fanfic muốn đảm nhận sứ mệnh chấm dứt sự lửng lơ đấy. Tuy nhiên dạng này nhiều khi lực bất tòng tâm, làm ra những tác phẩm dở ẹc như Hậu Cuốn Theo Chiều Gió. Nhưng cũng có trường hợp lại thành công và được đông đảo quần chúng công nhận như Cao Ngạc viết 40 chương cuối Hồng Lâu Mộng (tuy thực ra vẫn còn tranh cãi tít mù xem ai viết 40 chương này.)

– Người đọc hài lòng với tác phẩm, nhưng trót yêu các nhân vật quá, đến mức muốn tạo ra cho họ những cuộc phiêu lưu mới. Có fanfic dạng prequel, sequel – kể lại những sự việc xảy ra trước và sau các câu chuyện chính thức trong sách (canon.) Có fanfic chỉ vay mượn nhân vật nhưng đặt vào một vũ trụ hoàn toàn khác. Có fanfic chỉ lấy mỗi… tên nhân vật thôi (như Fifty Shades of Grey lấy tên Bella và Edward, sau cũng phải đổi.)

Quan điểm của tác giả gốc về fanfic thế nào? Có người thích thú (bắt chước là cách ngợi khen hữu hiệu nhất mà), có người bực bội (sao dám xào xáo đứa con tinh thần của tôi). Người hâm mộ cũng chia làm hai phe: một phe nhiệt tình đọc (và viết), một phe thì ghét fanfic kinh khủng vi dám động đến tác phẩm mình tôn sùng.

Bất chấp dư luận, fanfic đại chúng đã tồn tại từ thời film Star Trek những năm 1960, và thật sự cất cánh bay cao trong thời buổi Internet. Không chỉ có fanfic sách vở, còn có fanfic của phim, hoạt hình, video games, show truyền hình, thậm chí các nhân vật tưởng tượng như… ông già Noel.

Còn có một dạng fanfic kết hợp của những vũ trụ khác nhau gọi là crossover. Ví dụ: ca sĩ Lance Bass của nhóm N’Sync gặp hai anh em Fred – George của Harry Potter và… yêu nhau. Quả thật không ít tác giả các fanfic kỳ quặc trôi nổi trên mạng có những ý tưởng rất lập dị (các bạn đọc có thể tìm hiểu về slash, femme slash, và Mpreg nếu muốn chu du vào những địa hạt ít người lai vãng. Cảnh báo: sau đó có thể cần đến sự hỗ trợ của bác sĩ tâm lý gấp.)

Hai câu đố nhỏ:
1.    Tác phẩm fanfiction dài nhất thế giới dài bao nhiêu?

Đáp án: The Subspace Emissary’s Worlds Conquest của một anh chàng sinh viên học công nghệ ở Arizona. Tác phẩm gồm 3,500,000 (ba triệu năm trăm ngàn từ) và vẫn tiếp diễn, dài gần gấp năm lần Tam Quốc Diễn Nghĩa và bảy lần Chiến tranh và hòa bình.

2.    Tác phẩm nào có nhiều fanfiction dựa theo nó nhất?

Đáp án: Harry Potter! Hiện tại trên trang web fanfiction.net có tất cả 698 nghìn fanfic dựa trên Harry Potter, nhiều gấp ba lần kẻ về nhì Twilight.

Bạn đã sẵn sàng bắt tay viết tác phẩm fanfic đầu tiên của mình chưa?

 

Bài đã đăng

• Truyện ngắn: CÔ Y TÁ - Từ trang Jenskaya Mudroch (Sự thông thái của phụ nữ) - Trần Hiên st và dịch (25/11/2023)
• Truyện ngắn: NHẬT KÝ - Galina Dakharova - Trần Hiên sưu tầm và dịch (13/11/2023)
• Truyện ngắn: TRÁI TIM LẠ - Truyện ngắn của Irina B. - Trần Hiên sưu tầm và dịch (12/10/2023)
• Truyện ngắn: THỪA KẾ - Truyện ngắn của Tachiana V. - Trần Hiên sưu tầm và dịch (28/09/2023)
• Truyện ngắn: CHO ĐI VÀ NHẬN LẠI - Truyện ngắn của Svetlana Yufereva - Trần Hiên dịch (22/09/2023)
• Bữa tối tử tế: Gà luộc năm 2000 - Thạch Duy (30/12/2022)
• Nghĩa của tiếng Việt: Tên các nguyên tố hóa học trong tiếng Việt - Cùng học tiếng Việt (31/01/2021)
• Về một chữ ký của Tạ Chí Đại Trường - Nhã Nam (22/09/2020)
• "Thi pháp nhập môn" - giấy dòn acid, thông điệp còn nguyên - Nhã Nam (31/07/2020)
• Căn phòng “dâm tình và chết chóc”
  Phần 3 – Từ giường báu tới màn châu - Willow Wằn Wại (07/04/2020)

» Xem tiếp...