» Monsanto – cha đẻ của siêu cỏ

Đi và Ở

Tin tức

Nghệ sĩ

Soi học

Bài mới đăng

Bàn luận

Nhân phim đam mỹ bị cấm, nghĩ về tình tri kỷ

Chỉ anh hùng mới có tri kỷ, không có tình bạn giữa kẻ cướp.

Tạp hóa - Xã hội

Monsanto – cha đẻ của siêu cỏ 09. 03. 15 - 3:59 am

Matt McGrath, BBC World Service, Pha Lê dịch

(SOI: Vui sáng tác không quên thời sự nhé các bạn! Một trong những đề tài thời sự hiện nay là công nghệ biến đổi gien. Đó là thứ sẽ tác động đến cơ thể chúng ta, cơ thể con cháu chúng ta một cách trực tiếp nhất, mỗi giây phút, đầu tiên là qua đường thực phẩm.
Soi sẽ tuần tự đăng các bài về chủ đề này, có thể sẽ có nhiều tiếng nói trái ngược nhau – coi như là chuyện đương nhiên nhé các bạn, như thế càng nhiều thông tin. Danh sách các bài về chủ đề này, như thường lệ, nằm ở cuối bài.)

Nông dân khắp nước Mỹ đang đối mặt với một thử thách ngày càng trầm trọng đến từ các giống cỏ kháng thuốc. Một công ty công nghệ sinh học Mỹ quyết định tung ra giống bắp biến đổi gien mới để giúp nông dân giải quyết loại cỏ này, nhưng chính bắp biến đổi gien cũng còn đang gây nhiều tranh cãi.

Dow Agrosciences cho biết, giống bắp mới của họ phát triển dựa trên một loại hóa chất từng là thành phần của thuốc làm rụng lá sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, chất độc da cam. Họ nói chất này cần thiết vì “siêu cỏ” hiện đang phá hoại 15 triệu mẫu (hơn 6 triệu hecta) đồng ruộng của Mỹ. Dow lập luận rằng tiếp cận công nghệ trồng trọt như vậy là an toàn lẫn bền vững.

Bản đồ về tình trạng lây lan của siêu cỏ trên đất Mỹ, bang nào tô màu càng đậm là bang đó có càng nhiều giống siêu cỏ hoành hành.

Với Jeremy Leech, chủ ruộng bắp và đậu nành gần thành phố Humboldt, bang Nebraska, siêu cỏ thường xuyên đe dọa nông trại cũng như gia đình anh.

Năm ngoái, anh chi khoảng 7,500 USD vào thuốc diệt cỏ để chống lại chúng. Nhưng thuốc anh dùng không thể tiêu diệt giống cỏ phấn hương khổng lồ, chúng bóp nghẹt cây đậu nành cũng như thu nhập của anh. Tồi tệ hơn nữa, phấn hoa cay độc từ thứ cỏ gây hại to đùng này khiến bệnh hen suyễn của con gái Jeremy, hiện mới tám tuổi, ngày càng trầm trọng hơn.

Siêu cỏ Palmer’s Amaranth (hay còn gọi là cỏ pigweed) cao hơn người ở một nông trại thuộc bang Iowa

“Khi loại cỏ ấy phát tán phấn hoa, con bé gặp khó khăn nếu nó bước ra ngoài hít thở không khí, mà sống ở nông trại thì bạn biết rồi đấy, bọn trẻ rất thích được suốt ngày chơi đùa bên ngoài, nhưng lúc phấn hoa phát tán nhiều thì con bé sẽ lên cơn suyễn”, Jeremy cho hay.

Hàng ngàn nông dân khắp nước Mỹ cũng đang đối mặt với vấn đề tương tự, tất cả chỉ vì các loại cỏ dại kháng thuốc diệt cỏ, kể cả thuốc hạng nặng. Các nhà khoa học nói đó là do sự thành công của giống cây biến đổi gien khi các công ty công nghệ sinh học giới thiệu nó vào những năm 1990.

Monsanto trở thành kẻ dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực này sau khi họ tạo ra giống bắp lẫn đậu nành Roundup-ready. Họ can thiệp để hạt giống có khả năng chịu thuốc diệt cỏ hiệu Roundup chứa chất glyphosate. Roundup cũng chính là loại thuốc diệt cỏ, trừ sâu mà Monsanto bán trên thị trường (tức muốn phun thuốc Roundup thì phải mua luôn hạt giống biến đổi gien Roundup-ready của Monsanto mà trồng, chứ phun Roundup lên cây thường là cây sẽ chết hết). Nông dân chỉ cần dùng mỗi một loại thuốc xịt cỏ này trên đồng ruộng là nó sẽ giết hết tất cả cỏ dại, trừ cây Roundup-ready. Người làm nông nhanh chóng tiếp nhận công nghệ mới vì nó cắt giảm đáng kể chi phí.

“Roundup đáng ra phải là thứ làm nên điều thần kỳ”, Van – bố của Jeremy Leech – nói. “Và nó đúng là thần kỳ trong vài năm đầu; ai cũng trồng được đậu không nhiễm sâu bệnh. Nhưng rõ ràng là vài năm gần đây, các cánh đồng đậu nành dần dà đều nom như thế này”, ông vừa nói vừa chỉ khu đất nơi cỏ dại mọc cao nghều trước những cây trồng yếu thế thấp bé.

Siêu cỏ pigweed mọc đầy ruộng đậu nành ở bang Iowa, Mỹ.

Để xem vấn nạn cỏ dại này tồi tệ đến dường nào, tôi đi đến một mảnh ruộng gần thành phố David do giáo sư Stevan Knezevic của Đại học Nebraska trồng. Chúng tôi đứng tại một cánh đồng bắp bị cỏ xanh cao ngồng bao phủ mà chẳng thấy nổi một trái bắp nào. Những thân cây mọc quanh tôi là cỏ hương phấn khổng lồ, một trong số “hàng tá” giống cỏ dại gây hại có khả năng chống được thuốc Roundup của Monsanto. Mấy cây cỏ này khỏe đến nỗi xịt gấp 24 lần liều lượng đề xuất của Roundup mà chúng vẫn chẳng suy suyển.

Siêu cỏ hút hết ánh nắng lẫn dinh dưỡng của cây trồng. Chỉ cần một siêu cỏ mọc trên 10 m² đất là nó đã giảm sản lượng thu hoạch xuống 50%. “Trong 15 năm qua tôi đã khuyên rằng nếu tiếp tục dùng Roundup, ta sẽ đụng phải lắm vấn đề– giờ thì vấn đề xảy ra thật rồi”, giáo sư Knezevic nói. “Lý do là vì tất cả chúng ta đều sai lầm trong việc quản lý cái công nghệ này.”

Siêu cỏ phấn hương, nhìn to như cây rau

Từ Roundup tới Enlist

Nhận ra độ nghiêm trọng của siêu cỏ, ngành công nghệ sinh học tin rằng giải pháp để chống lại nó là những chủng loại cây biến đổi gien mới, hiệu quả hơn. Dow Agrosciences (công ty con của Dow Chemical) hiện đang tìm kiếm sự chấp thuận của chính phủ Mỹ để bán hệ thống trừ cỏ dại Enlist.

Họ sẽ biến đổi cho cây trồng kháng được hai loại hóa chất diệt cỏ, thay vì chỉ một như bây giờ. Dow phát biểu rằng đây là một phương pháp hữu hiệu hơn vì nó cho phép nông dân pha trộn lẫn kết hợp các chất diệt cỏ, tạo ra một hệ thống sản xuất bền vững và lâu dài hơn nhiều.

Điều gây tranh cãi là Enlist sẽ giúp cây trồng chống được một loại hóa chất có tên 2,4-D – một thành phần của chất độc da cam, loại thuốc làm rụng lá quân đội Mỹ từng dùng trong chiến tranh Việt Nam.

Hiện tại một số người Mỹ cũng đang sử dụng 2,4-D như một loại thuốc diệt cỏ nông nghiệp, mặc dù nó không thông dụng như Roundup. Giống biến đổi gien mới của Enlist sẽ cho nông dân có thêm lựa chọn, cho phép họ dùng 2,4-D (mà cây trồng không chết). Tuy rằng đây là một trong hai thành phần của chất độc da cam, nhưng theo thông báo thì chất hóa học này không tác động khủng khiếp lên sức khỏe như nhiều người đã phải gánh chịu khi tiếp xúc trực tiếp với loại chất độc dùng trong chiến tranh Việt-Mỹ.

Biếm họa “Cánh đồng chết người” của Khalil Bendib. Monsanto và Dow Chemical là hai công ty sản xuất chất độc da cam để rải xuống Việt Nam. Bên trái biếm họa là mộ những nạn nhân của chất độc da cam, bên phải là Roundup, Enlist, và thực phẩm biến đổi gien.

Giáo sư Dallas Peterson thuộc Đại học Kansas – người từng hợp tác với công ty Dow trong quá khứ – cho biết việc pha trộn thuốc diệt cỏ sẽ giúp chất hóa học này kết hợp với các chất hóa học khác. “Đây là một loại thuốc diệt cỏ lâu đời, một trong những loại thuốc diệt cỏ cũ xưa nhất còn được sử dụng; chúng ta đã sử dụng nó hơn 50 năm nay trong nhiều tình huống khác nhau với số lượng khá lớn, và chúng ta chưa gặp nhiều trường hợp siêu cỏ khi dùng nó”, ông giải thích.

Cục Bảo vệ Môi trường Mỹ tuyên bố rằng 2,4-D an toàn cho mục đích nông nghiệp. Bộ Nông nghiệp dự tính cũng sẽ sớm đưa ra chấp thuận cuối cùng cho công ty Dow. Nhưng các chuyên gia cỏ dại lo rằng nếu nông dân không được giáo dục bài bản cách sử dụng sản phẩm biến đổi gien mới, siêu cỏ sẽ sớm tái diễn.

“Dĩ nhiên nó sẽ hỗ trợ diệt siêu cỏ; đây là một biện pháp mới”, giáo sư Dallas Peterson nói. “Nhưng nó không phải là thần dược – nếu chúng ta lạm dụng lẫn phụ thuộc quá mức vào công nghệ này thì rốt cuộc siêu cỏ kháng thuốc vẫn sẽ mọc lại”.

Biếm họa về siêu cỏ của anh Paul Hoppe

Trở về với nông trại ở Nebraska, Jeremy Leech đang cẩn thận làm sạch máy gặt đập liên hợp của mình để đảm bảo hạt giống cây cỏ dại kháng thuốc sẽ không lan từ cánh đồng này sang cánh đồng khác. Anh cũng hoài nghi việc dùng giống biến đổi gien mới sẽ là giải pháp. “Với tôi, đó chỉ là phương pháp chữa cháy tạm thời. Tôi nghĩ 2,4-D sẽ hiệu quả, nhưng tôi sợ không biết chuyện gì sẽ xảy ra trong 4-5 năm tới nếu nhà nông cứ tiếp tục dùng nó. Tôi nghĩ chúng ta sẽ lại gặp phải vấn đề tương tự như khi dùng Roundup”.