“Các biến thể Giacometti” = ĐẸP FASHION ĐỘC
06. 11. 10 - 6:06 am
Lê Quảng Hàm lược dịch
LQH: Triển lãm này có sự trùng hợp ngẫu nhiên với ĐẸP FASHION mà Soi mới đưa lên. Có điều: hai show này nói về những vấn đề rất khác nhau, dù cùng “núp bóng” Nghệ thuật và cũng đề cập tới Thời trang. Một show tôn vinh fashion, show kia phê phán thói tiêu xài và thay đồ (hay thay người?) nhanh như chớp của con người đương đại. Một triển lãm thú vị, đầy châm biếm. Có lẽ một trong những tiêu chí của nghệ thuật đích thực lâu nay người xem hay quên mất: phê phán / cảnh tỉnh / dự báo (lay động lòng người, dày vò lương tâm), mà thường chỉ lưu ý tới cái bắt mắt, cái hợp nhãn của tác phẩm (một tiêu chí ngày càng lỗi thời của nghệ thuật cổ điển).
*
Quỹ Prada (Prada Foundation) tại Milan, Italia, đang trưng bày triển lãm “Các biến thể Giacometti”, một dự án nghệ thuật độc đáo của John Baldessari do Germano Celant (giám đốc nghệ thuật của Quỹ Pradagiám) làm giám tuyển, tại địa chỉ số 36 Via Fogazzaro, Milan, từ ngày 29.10 tới 31.12. 2010.
Sinh tại National City, California năm 1931, John Baldessari là một trong những nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong thế hệ mình, đồng thời ông cũng là nhân vật tiêu biểu cho nghệ thuật khái niệm Hoa Kỳ. Tác phẩm của ông tập trung vào các quá trình lựa chọn, chắt lọc và chế ngự để tạo ra chuỗi câu chuyện tự sự đáng kinh ngạc – thông qua việc loại bỏ liên tục và thay thế các cấu phần.
Các biến thể Giacometti là một công trình nghệ thuật điêu khắc sắp đặt được thiết trí đặc biệt cho không gian triển lãm của Quỹ Prada, gồm chín pho tượng bằng nhựa, thép và sơn phun giả đồng, mỗi pho cao 4,5 mét, cao. Lấy cảm hứng từ tác phẩm của Giacometti, Baldessari đã làm những bức tượng người nữ cao lớn quá khổ. gầy gò, hốc hác quá đáng, và có dáng dấp của các mannequin tượng đài hùng tráng.
Xếp hàng một giữa các cây cột, đầu gần chạm tới vòm nhà, các pho tượng tạo thành một khối thống nhất, căng cứng và nghiêm ngẳn, khiến người xem liên tưởng tới một cú chớp hình rất nhanh tại một show diễn thời trang. Được gợi ý từ bức tượng vũ nữ nhỏ nhắn La petite danseuse de quatorze ans (1879-1881) của Edgar Degas, một bức tượng nguyên có chất liệu bằng đồng với một tấm áo lót che thân trên và chiếc váy quây bằng tuyn trắng, mỗi bức tượng trong Các biến thể Giacometti phục trang bằng những mặt hàng may mặc và đồ dùng do Baldessari thiết kế. Các Biến thể Giacometti cao lêu đêu, mặc quần áo lòe loẹt cùng với những “phụ kiện” đầy mỉa mai, châm biếm. Từ chiếc nơ hình con bướm rực hồng bằng satanh – một chi tiết đầy châm biếm lối quyến rũ của Marilyn Monroe và Hollywood thập niên 1950,
hay chiếc bím tóc vàng hoe mướt dài kiểu Rapunzel (Truyện cổ Grimm: Rapunzel là một nàng công chúa bị nhốt trên tháp cao, có mái tóc dài thả xuống tháp để hoàng tử trèo lên giải cứu – ND),
cho tới những chiếc dép nạm đá quý của cô bé Dorothy (trong bộ phim giả tưởng “The Wizard of Oz” – ND) hoặc giàn thiêu Thánh Joan Arc;
từ chiếc váy phồng gọng thép mang phong cách thế kỷ 19 của tiểu thuyết Cuốn theo chiều gió tới chiếc áo choàng phong nhã hào hoa của tài tử Humphrey Bogart trong bộ phim lừng lẫy Casablanca, với cảm hứng từ nguyên tác của Degar và Gacometti, tác phẩm của Baldessari thấp thoáng dáng dấp cả điện ảnh và thời trang, lai hàm chứa sự tương tác huyền ảo của thế giới nghệ thuật mới với các thông điệp quảng cáo và thương mại liên tục cập nhật trong thời buổi hiện tại.
Đồng thời, nghệ sĩ lưu tâm đến sự thay đổi đến chóng mặt của các quan niệm và xu hướng ăn mặc và thời trang trong xã hội tiêu thụ, quá trình này được phản ánh giống một sô diễn mở, trang phục trên thân những pho tượng thay đổi liên tục, dù hình dáng của chúng chẳng khác nhau mấy. Liên tục mười tám phối cảnh tổng thể khác nhau sẽ được nghệ sĩ bố trí luân phiên từ 29.10 đến 15.11, từ 16.11 đến 6.12, và từ 7.12 đến 26.12. Thông qua quá trình chuyển đổi lối phục trang trên tượng, John Baldessari nhắc nhở người xem cái tốc độ quay cuồng của thói quen tiêu dùng và sự lỗi thời ảnh hưởng thế nào đến thẩm mỹ, đến thời trang, và nhấn mạnh tới sự trao đổi về ngôn ngữ giữa nghệ thuật và thời trang. Điều này thẩm thấu trong mọi thứ, đến mức không thể phân biệt nổi, nó chính là lực đẩy cho cơn lốc đẻ ra những mặt hàng mới, mà có lẽ nhờ thế, tính hoành tráng, đồ sộ của lịch sử nghệ thuật đã tồn tại bấy lâu chăng.
Tác phẩm của John Baldessari đã được trưng bày tại hơn 200 cuộc triển lãm cá nhân và hơn 900 triển lãm nhóm ở Hoa Kỳ và châu Âu. Các dự án nghệ thuật của ông vô cùng đa dạng: sách, video, phim ảnh, poster và các công trình nghệ thuật công cộng. Ông là thành viên danh dự của cả hai Viện hàn lâm: Viện hàn lâm Nghệ thuật và Văn chương, Viện hàn lâm Nghệ thuật và Khoa học. Ông đã đoạt rất nhiều giải thưởng nghệ thuật uy tín (như Giải thưởng Mỹ thuật Thành tựu trọn đời, giải thưởng Rolex Mentor và Protégé về Sáng tạo Nghệ thuật, giải thưởng Thành tựu trọn đời về Nghệ thuật tạo hình của bang California, giải Sư tử vàng cho Thành tựu Sự nghiệp tại Venice Biennale năm 2009, v.v…)
