Kiến trúc

Nhà đất ở Burkina Faso: khó mà bắt chước 28. 09. 15 - 8:28 am

Phát Tường tổng hợp và dịch

.

.

Ở phía Nam nước Burkina Faso thuộc Tây Phi có một tộc người tên là Gurunsi (hay Grusi, tức “sắt đâm không thủng”), chuyên nói tiếng Gur, dân số chừng 1 triệu.

Tộc người này cũng có ở Ghana, và ở đâu thì cũng thế, họ cũng nổi tiếng vì sở thích trang hoàng nhà cửa bằng những bức tranh tường, cộng thêm những mặt nạ độc đáo họ mang vào các dịp lễ lạc. Mặt nạ họ làm thường có mắt tròn to nhiều vòng đầm tâm, tô màu đen, trắng và đỏ.

Trong làng Tiébélé. Ảnh của Leblogbobo

 

Lễ hội nghệ thuật và văn hóa hàng năm ở làng Tiebélé là một sự kiện hòa trộn giữa đời sống tâm linh với đời sống xã hội của làng. Tại đó, một nhóm những phụ nữ Gurunsi sẽ thi vẽ tường nhà. Trong quá trình thi cử ấy, các bà chốc chốc lại nghỉ ngơi, ăn uống, nhảy múa, ca hát.

Người Gurunsi tin vào một vị thượng đế tên là Yi. Sau khi sáng tạo nên thế giới, Yi trao cho Su nhiệm vụ chăm sóc loài người, còn mình thì tách khỏi loài người. Su được thể hiện trong các mặt nạ và tượng. Còn Yi được thờ tại một bàn thờ trung tâm trong làng. Mỗi bộ lạc có những vật ma thuật riêng mà họ tin là có thể giúp họ kết nối với các thế lực thiên nhiên.

Làng Tiébélé ở Burkina Faso là một thí dụ điển hình của khiếu trang trí kiến trúc. Phần lớn người dân tại đây vẫn còn sống trong những ngôi nhà truyền thống vách đất (thường là một hỗn hợp của bùn, đất sét, phân bò). Nhà tròn hay vuông vắn, nền bằng đá hoặc gạch. Nhà vuông là của những người đã kết hôn. Nhà chữ nhật cho bọn độc thân, loại đã quá “già” để sống với bố mẹ, phải ra riêng.

.

 

.

 

Trên nóc nhà

Như hầu hết các ngôi nhà ở xứ châu Phi thời tiết khắc nghiệt, những căn nhà này tương thích với điều khiện khí hậu địa phương. Tường dày để ngăn nắng gắt ban ngày nhưng lại giữ được hơi ấm về đêm (ở sa mạc đến đêm là thành lạnh buốt). Cũng có những ô được trổ ra ngoài nhưng là tối thiểu, thường chỉ có một cửa để ra vào. Dạng nhà này cũng dùng để cố thủ trong những trận “uýnh nhau” giữa các bộ lạc rất tốt. Bên trong thì cũng giống như nhiều ngôi nhà châu Phi khác, điểm đặc biệt duy nhất là tường ngoài nhà được các bà nội trợ trang trí vẽ vời như những tác phẩm nghệ thuật.

Cửa ra vào rất thấp

 

Nhà giàu trong làng? Có cầu thang lên nóc xây đàng hoàng.

 

Các họa tiết đều có ý nghĩa, thường là để bảo vệ. Ảnh của Scott

 

Nhà này có cửa to ra phết. Chắc là một cái quán? Ảnh của Rita Willaert

 

Cả một cụm trang trí như nhau. Ảnh: Rita Willarert

 

Lại có những nhà rất đơn giản, gần như không vẽ vời gì. Ảnh: Rita Willarert

 

Đây hẳn là cấu trúc nhà chính (cửa to) và công trình phụ (cửa bé)

 

Cửa nhà phụ rất bé. Bên cạnh là một khúc cây dùng làm cầu thang lên nóc. Bếp nấu ngoài trời.

Nhưng rõ ràng đây không phải là hứng lên thì vẽ, vì với mọi thể loại nghệ thuật của châu Phi, luôn luôn phải có một ý nghĩa và một mục đích mạnh mẽ phía sau những việc người ta làm. Cứ theo truyền thống thì không bao giờ có nghệ thuật chỉ đơn thuần vì nghệ thuật, phải có một mục đích vượt lên khỏi việc nhìn đèm đẹp hay trang trí. Những họa tiết trên tường đều mang một ý nghĩa nào đó, thí dụ hình rắn và cá sấu là để bảo vệ nhà…

*

Một số hình ảnh về nhà ở làng Tiébélé:

Khu vực bếp. Người dân làng tự nấu bia uống. Bếp này không sợ mưa nhé, châu Phi mà. Ảnh từ trang này

 

Khu nấu ăn

 

Vẫn còn nấu bằng củi

 

Họ làm một thứ bánh giống bánh căn của ta. Ảnh của Rita Willaert

 

Còn đây hẳn là nhà vệ sinh? Ảnh: Rita Willarert

 

Cửa chui ra chui vào rất bé.

 

Cửa ra vào khu vệ sinh?

Ý kiến - Thảo luận

21:35 Saturday,12.12.2015 Đăng bởi:  tv
Con người và những ngôi nhà đều đáng yêu!
(Ý mình là nhìn họ sống thật lạc quan, tràn trề sức sống.)

Nhờ Soi hoặc bạn đọc khác nếu biết trả lời dùm: vách nhà họ xây bằng chất liệu gì, kết cấu ra sao? Có phải cùng cách làm như nhà tranh đất bùn của người châu Á trước đây không?
...xem tiếp
21:35 Saturday,12.12.2015 Đăng bởi:  tv
Con người và những ngôi nhà đều đáng yêu!
(Ý mình là nhìn họ sống thật lạc quan, tràn trề sức sống.)

Nhờ Soi hoặc bạn đọc khác nếu biết trả lời dùm: vách nhà họ xây bằng chất liệu gì, kết cấu ra sao? Có phải cùng cách làm như nhà tranh đất bùn của người châu Á trước đây không? 

(Đề nghị gõ chữ tiếng Việt có dấu và không viết tắt)

Tìm kiếm

Tiêu đề
Nội dung
Tác giả