Gẫm & Bình

Xem sơn mài của Khải Đoàn trong
Hai Cực 10. 12. 10 - 12:41 pm

Phong Vân

DIPOLAR (HAI CỰC)
Triển lãm tranh sơn mài của Khải Đoàn

Khai mạc: 18h ngày 3.12.2010, kết thúc ngày 15.12.2010
Trình diễn thao tác làm sơn mài hàng ngày, giữa Khải Đoàn và hai họa sĩ cộng tác.
Địa điểm: Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, 97A Phó Đức Chính, Q.1, TP.HCM. 

 

*

Đi xem triển lãm của Khải Đoàn về, thấy vừa vui vừa không (không vui chứ chưa hẳn đã buồn…). Vui vì mấy lẽ:

– Triển lãm của một họa sĩ sống lâu năm ở Đức (vẫn mang quốc tịch Đức hay sao mà được gọi là Việt kiều…), lại sử dụng chất liệu truyền thống . Hai vế Việt kiều và chất liệu truyền thống – giống như “hai cực” gặp nhau, gợi nhiều suy tưởng hay ho cho một người thích suy nghĩ về nhân tình thế sự.
– Triển lãm được tài trợ của một lãnh sự quán nước ngoài, đây là niềm vui cho nghệ sĩ và cả công chúng của TL nữa, bởi có một cơ hội tốt để “hai cực”: nghệ sĩ- công chúng được gặp nhau thông qua nghệ thuật.
– Triển lãm thuộc dạng hiếm hoi khi treo tranh không quá gần sát nhau, các bức tranh có không gian để thở, người xem có điều kiện tốt để ngắm tranh.
– Triển lãm có một sự diễn giải về nội dung rất tốt cho đa số các sáng tác, lại kèm thêm tài liệu phụ trợ như bài viết của một họa sĩ về tranh của Khải Đoàn, khiến cho mọi sự thắc mắc theo thông lệ (nếu có) như là họa sĩ vẽ thế này nghĩa là thế nào… dễ dàng được giải đáp hơn… 

 Không vui cũng vì mấy lẽ:
– Xem mãi trong triển lãm của Khải Đoàn, tôi không thấy có một thay đổi nào về chất liệu sơn mài, vẫn là vóc gỗ, sơn ta và mài… Vẫn là những bức tranh hai chiều, trên mặt phẳng thuần túy. Tranh có thể được xếp thành bộ đôi, bộ ba, chỉ có điều nếu nội dung đó mà được vẽ trong một bức thôi, có lẽ cũng chẳng bị thay đổi gì. Tranh mang đậm tính mô tả nên người xem dễ dàng đọc được ẩn ý của tác giả. Tính trang trí của sơn mài (không biết vô tình hay cố ý) được đẩy lên cao độ, điều này khiến cho việc gọi đó là tác phẩm đương đại trở nên khiên cưỡng.

 – Có sự không sòng phẳng ở đây: trong bộ “số hóa” tranh dân gian Đông Hồ, tác giả ghi rõ là số hóa một số bức của di sản dân gian này, còn in lại rõ nét, tuy nhỏ, ở góc của bảng tiêu đề tranh; trong khi ở một bức số hóa khác, người xem dễ dàng nhận ra chân dung một vị lãnh tụ được thu nhỏ dần… thì trong bảng tiêu đề lại chỉ ghi đơn giản tên tranh: Hello/ Xin chào (?!). Trong bản giới thiệu cũng không có một dòng chữ diễn giải thêm nào, khác hẳn với lời giới thiệu các bức tranh khác (bộ tranh Tỏa sáng cũng không có lời diễn giải.). Tinh thần đương đại có cho phép nghệ sĩ né tránh sự thực cũng như ý đồ tác phẩm của mình một cách lộ liễu vậy không?… 

 
 – Kỹ thuật làm tranh sơn mài theo truyền thống bắt buộc người làm phải tuân thủ những nguyên tắc sơn và mài để tạo nên các lớp màu. Đây là một thực hành kỹ thuật thuần túy và đòi hỏi một môi trường thao tác tương hợp. Tuy nhiên, họa sĩ lại muốn biến thao tác này thành một thứ như là nghệ thuật trình diễn: “Trong suốt quá trình diễn ra triển lãm, chúng tôi sẽ thực hiện công đoạn: tháo tranh (tranh đã được treo trên tường, nghĩa là đã hoàn thành trong một chừng mực nhất định), mài ở sân của bảo tàng và treo tranh trở lại (?)… Ý tưởng thực hiện công đoạn này xuất phát từ mong muốn kết hợp giữa mỹ thuật và trình diễn, nhấn mạnh tính tương tác giữa mỹ thuật đương đại và truyền thống, giữa công chúng và nghệ sĩ.” (theo bản giới thiệu triển lãm). Cá nhân tôi thấy sự biến thái từ một thao tác kỹ thuật thuần túy thành như một ví dụ của nghệ thuật đương đại này thực sự bất hợp lý, bởi thao tác kỹ thuật thuần túy đó không thể nào chuyên chở một ý tưởng thẩm mỹ mới, hoặc ý nghĩa xã hội khác- điều làm nên tính đương đại của nghệ thuật.

 

 *

Bài liên quan:

– Đi xem triển lãm “hạng VIP”
– Xem sơn mài của Khải Đoàn trong Hai Cực

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...