Nghệ sĩ thế giới

Giải Turner 2016, bài 3: ứng viên “gần như ngoại đạo” Michael Dean 24. 05. 16 - 8:03 am

Phạm Phong tổng hợp và lược dịch

Trong số 4 người lọt vào danh sách chung kết của giải Turner 2016 chỉ có một người nam duy nhất, đó là Michael Dean.

Michael Dean. Ảnh từ trang này

Sinh năm 1978 tại Newcastle, Michael Dean đã trải qua đủ loại hình nghệ thuật: điêu khắc, nhiếp ảnh, trình diễn, nhưng niềm yêu thích nhất của anh là… con chữ. Trong các triển lãm, anh thường đặt những trang viết của bản thân, cuôn lại, vo viên, hay xếp lớp, trên lớp xi măng ướt của tác phẩm, rồi khi xi măng đã khô mới lột giấy ra, chỉ để lại ấn tượng một hình dáng (của thứ liên quan đến chữ), thay vì những từ ngữ đọc được.

“Ngày xưa”, Dean luôn luôn bắt đầu bằng văn bản – có thể là tập hợp những câu, những mẩu lặp đi lặp lại, những “mảnh” hình ảnh đẹp… tất cả như sắp thành một bài thơ hay vở kịch đến nơi… Và Dean xoay sở bằng mọi cách để biến văn bản kia thành một thứ bằng vật chất, thí dụ triển lãm của anh sẽ có một quyển sách anh in, rồi anh khuyến khích người xem xé sách ra, như thế là tự làm ra một vật để mà mang về sau triển lãm. Quyển sách ấy Dean làm kỳ công: tự chế phông chữ riêng, tự in ấn…

Cuộc “hôn phối” giữa tác phẩm dạn văn bản với biểu tượng khó hiểu của Dean. Ảnh: Elizabeth Vanderau

Dean bắt đầu viết những đoạn văn khi lên 11. Năm 1998, anh nộp đơn vào trường Goldsmiths để học về lý thuyết phê bình đương đại. Anh không cần giả vờ mình là một họa sĩ để tồn tại ở một khoa về mỹ thuật. Anh không màng tới chì than với phác thảo như ở các trường nghệ thuật khác phải có Anh được làm những việc anh thích, học những điều anh thích. Cách đây 10 năm, văn bản và con chữ là nội dung chính trong triển lãm của anh.

Và rồi Dean có cậu con đầu lòng. Cảm giác của anh khi đó là “Lạy Chúa tôi, mình đã làm ra được một cục hẳn hoi thế này.” Cái “cục” ấy đã khiến anh thay đổi. Anh bắt đầu làm điêu khắc. Người ta vì thế gọi anh là điêu khắc gia. Nhưng Dean bảo trong anh có phần của “một nghệ sĩ sắp đặt ngang với một nhà văn ngang với một người in ấn ngang với một người viết kịch ngang với một triết gia.”

Hours (Working Title), 2011, xi măng, 175 x 65 x 9 cm. Hình từ trang này

Dean làm những tượng lớn, từ những chất liệu thô tháp của đô thị, thường là thứ bỏ đi ở các công trường xây dựng. Dùng thứ ngôn ngữ của điêu khắc hậu công nghiệp, tác phẩm của Michael Dean khảo sát mối quan hệ lưỡng phân của công cộng/tư nhân, ồn ào/thân mật, xã hội/giữa người với người.

Yes (Working Title), 2011, xi măng, 175 x 65 x 9 cm. Hình từ trang này

Hai triển lãm của Michael Dean là “Sic Glyphs” (tại South London Gallery) và “Qualities of Violence” (tại trung tâm nghệ thuật De APpel, Amsterdam) đã đưa anh vào danh sách chung kết của giải Turner. Giá của Dean rồi sẽ lên, nhưng rồi ai sẽ mua những cục xi măng thô tháp to bằng người thực của anh nhỉ?

*
Mời các bạn xem qua triển lãm “Sic Glyphs” của Michael Dean. Anh giải thích cái tên này là: “Everything’s ‘sick’ to my kids now and glyphs are what I work with” (“Mọi thứ giờ đều “bịnh” (sick) với lũ con tôi và chạm khắc (glyphs) là việc tôi đang làm”?). Đó là một mê cung những điêu khắc lẫn cùng những sáng tạo văn bản và những ký hiệu không thể giải thích được của Dean. Dean làm cho đường vào triển lãm rất quanh co, khó tìm. Khách nào tìm ra đường sẽ được thưởng thức một lô những hình ảnh lạ lùng và chất liệu được đính trên những bức tường, trần, và sàn của một không gian trắng đến phát sốc.

Mặt sau của một điêu khắc ngăn khách đến xem với không gian triển lãm. Ảnh từ đây về sau: Elizabeth Vanderau

 

Nhìn qua khe hở vào phòng triển lãm

 

Phòng triển lãm trắng muốt

 

Nhìn gần một tác phẩm

 

.

 

Những vòng xoắn này được lặp đi lặp lại suốt trong phòng triển lãm

 

Một tác phẩm dạng văn bản bí mật của Dean nằm “trà trộn”

 

Những túi đựng thuốc với các ký hiệu mà Dean sáng tạo ra, trong đó có lá cây cần sa

 

Một người xem đang cố hiểu cho được ý nghĩa tác phẩm của Dean

 

Thỉnh thoảng cũng có một hình dạng “dễ hiểu”

 

Một chút hữu cơ mọc lên giữa một bể vô cơ và hình dạng

 

Một thân thể?

Ý kiến - Thảo luận

(Đề nghị gõ chữ tiếng Việt có dấu và không viết tắt)

Tìm kiếm

Tiêu đề
Nội dung
Tác giả