Survivor của Frida Kahlo: bán được với giá không ngờ
01. 06. 10 - 8:21 am
Salomon Grimberg
SOI dịch
Vậy là cuối cùng bức Survivor bé tí xíu của Frida Kahlo đã vượt lên dẫn đầu cuộc đấu giá tranh Mỹ Latin hôm 26 – 27. 5 vừa qua tại nhà Christie, N.Y.
Survivor Frida Kahlo Sơn dầu, khung tranh thiếc do chính nghệ sĩ làm 17 x 12cm (không khung) 45.5 x 37.5 cm (có khung Vẽ năm 1938
Ước lượng ban đầu chỉ 100.000 – 150.000USD, Survivor đã bán được với giá hơn gấp 10 lần: 1.178.500USD.
Qua bao nhiêu năm, bên cạnh tài năng lớn, cuộc đời sôi nổi và đáng thương của Frida đã khiến cho tranh của bà thành đắt giá khủng khiếp. Cùng bức Survivor này, lần đầu tiên đem bán giá chỉ có… 100USD.
Các bức khác của loạt tranh Mỹ Latin đều bán được gần như đúng theo ước đoán của Christie.
Về bức Survivor, bán được giá cao xong thì hồ sơ cũng trở nên phong phú hơn, ý nghĩa bức tranh cũng được tán tụng sâu sắc hơn. SOI xin dịch lại một bài về bức tranh này:
**
Ngày 27 tháng Bảy năm 1938, Frida Kahlo thay mặt Diego Rivera viết thư cho Julien Levy thuộc New York Gallery: “Chồng tôi yêu cầu tôi thông báo với ngài rằng anh ấy không thể chuẩn bị kịp cho buổi triển lãm tại gallery của các ngài vào mùa thu này vì bốn tháng nay anh ấy đã bị ốm và không thể làm việc.”
Một cách không chủ tâm, cô (tôi xin gọi Frida là cô vì hình ảnh một Frida góc cạnh cá tính và xinh đẹp trong bộ phim cùng tên đã ăn sâu trong tim tôi –ND) đã mở cánh cửa đến cuộc triển lãm solo đầu tiên của mình, từ ngày 1 đến ngày 15 tháng Mười Một, những ngày đúng ra là dành cho Rivera.
Between the Curtains (Giữa những tấm màn cửa) là bức đi cùng chuyến đi với Survivor tới Mỹ
Bộ sưu tập những bức vẽ của cô gồm có bức Between the Curtains (1937), một bức chân dung tự họa khổ lớn, đầu tiên, và bức Survivor (1938), vẽ một biểu tượng của thời tiền-Columbia. Tờ The New Yorker ra ngày 12 tháng Mười Một cho biết “Walter Pach là người đầu tiên đã mua một bức. Nó có tên Survivor, vẽ một bức tượng Mexico đứng trơ trọi giữa một cánh đồng rộng lớn. Theo giải thích của Kahlo, điều này biểu tượng cho sự sống sót của Mexico trong một thế giới đảo điên.” Giá bức Survivor được kê là 100 đôla.
Frida Kahlo đến New York dự triển lãm của mình với một danh sách khách mời được Rivera lên, với các tên Walter và Magda Pach đứng đầu. Cũng trong vali của cô có bức thư “Al pintor Walter Pach”, đề ngày 11 tháng Mười năm 1938, được Rivera viết bằng tiếng Tây Ban Nha.
Mi querido amigo Pach: Đã lâu rồi tôi muốn viết thư cho anh nhưng tôi là người viết thư tệ nhất thế giới. Có rất nhiều lí do. Nhưng tôi không thể được tha thứ. Tôi lấy chuyến đi của Frieda làm cái cớ để gửi cho anh lá thư này và để chào anh, vợ và con trai anh… Tôi xin giới thiệu Frieda với anh, với tư cách người chồng và một người hâm mộ những bức vẽ của nàng, có cùng niềm ngưỡng mộ này với tôi là các bạn hữu có tiếng, ví dụ như Breton, cũng rất hâm mộ tranh của Frieda…
De su amigo, Diego Rivera
Julien Levy quyết định đặt cái tên Survivor dựa trên cái tên The surviver và El superviviente – hai tiêu đề tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha mà Kahlo chọn.
Survivor là một bức ex-voto, vẽ với lòng biết ơn vì đã được ban cho một phép màu. Kahlo đã vượt qua lần chia tay đầu tiên với Rivera vào năm 1935, cuộc ngoại tình của ông với em gái của cô, lời đề nghị li hôn của ông, quyết định tự tử của chính mình, và sau đó là chuyến trở về nhà của ông: một phúc lành, dẫu có phần không trọn vẹn.
Survivor có cùng ý nghĩa nội tâm với những bức khác được sáng tác cùng thời kì xoay quanh những sự kiện trên: Self-Portrait with Curly Hair (1935), Me Alone (1937, bức này đã bị mất), Memory (1937), I Belong to My Owner (1937, bị mất), và She Plays Alone (1938).
She plays alone (Con bé chơi một mình), 1840, còn có tên khác, "Bé gái với mặt nạ Thần Chết"
Những tình huống dẫn đến sự ra đời hình ảnh Survivor – Người Sống Sót – cho thấy rõ bức tranh mô tả hoàn cảnh của riêng cô, sự cô đơn của cô và sự sống sót của cô trong một thế giới lung lay. Trong tranh, lối vào một căn nhà đổ nát đứng một mình phía chân trời một bình nguyên hoang vắng chính là sự tách biệt của riêng Frida. Có một thời, rất lâu rồi, nó đã từng là lối dẫn vào một nơi nào đó, giờ, nó là cánh cửa chẳng dẫn đến đâu cả.
Sự chịu đựng của Frida được mô tả bằng một chiếc bình hình một chiến binh từ thời tiền-Columbus đứng trên một nghĩa trang ở Colima, tây Mexico. Một cái mũ hình mào chim có vài sợi lông xanh tía của loài chim Quetzal làm vật trang trí. Chúng ta chỉ có thể đoán vì sao cô chọn loài chim không thể sống trong cầm tù này. Thông thường, những chiến binh này thường cầm trong tay vũ khí, chiến binh này thì khác. Mặc dù tay không vũ khí, nhưng anh ta cũng không hoàn toàn yếu đuối, anh vẫn đứng trong tư thế đe dọa một kẻ thù chỉ mình anh thấy, với nắm đấm giơ lên trời.
Năm 18 tuổi, Frida Kahlo bị chấn thương cột sống vì tai nạn xe bus. Cô chính là một Survivor cô độc trong suốt cuộc đời, dù có Rivera bên cạnh
Lựa chọn khung tranh của Frida là một mâu thuẫn thông minh. Cô dùng chiếc khung bằng thiếc sản xuất tại Oaxaca, một vật liệu để chế tác những vật dụng tôn giáo của tầng lớp nghèo hèn, vì không có tiền dùng đồ bạc. Mặc dù ý nghĩa tình cảm của bức tranh là về sự sống sót, nhưng vật liệu thiếc lại đại diện cho sự phá hủy. Thiếc sẽ mòn và sẽ ố, không bền vững với thời gian, và giá trị đại diện của nó chính là sự lấp lánh giả tạo của nó – làm ta tưởng là nó sẽ bền như bạc. Có thể chính vì thế mà người chiến binh giữ tư thế đe dọa của mình. Mặc dù anh đã chiến thắng, nhưng là một chiến binh, anh biết mâu thuẫn không bao giờ thật sự chấm dứt và anh vẫn phải tiếp tục bảo vệ mình. Anh đã sống sót qua một trận đấu, nhưng chiến tranh vẫn tiếp diễn.
The Frame (Cái khung)
Người ta biết là sau khi trưng bày tác phẩm ở New York, Frida Kahlo đã đến Paris để làm triển lãm. Ngay khi đến nơi, cô đã đau lòng được biết là André Breton đã không đến hải quan để lãnh các tác phẩm của cô về, cũng như không sắp xếp triển lãm. Nhưng không ai biết rằng Walter Pach đã gỡ lại phần nào bằng cách liên lạc với người bạn cũ Marcel Duchamp, nhờ anh này giúp Frida lấy lại tranh và tìm một gallery để trưng bày. Chính từ triển lãm này mà một trong những bức chân dung tự họa của Frida Kahlo, bức The Frame, đã được bảo tàng Louvre mua lại.
