Nghệ sĩ thế giới

Một năm ám ảnh với lọ 09. 01. 12 - 7:13 am

Philip A Hartigan – Hồ Như Mai dịch

.

CHICAGO – Ít nhiều trên các phương tiện truyền thông xã hội chúng ta vẫn thấy thể loại này: thể loại “nghệ sĩ mỗi ngày một tác phẩm”, thường là những kẻ bất tài, tự quảng bá mình, đang cố tự thuyết phục rằng thực ra mình đang làm một việc gì đó mang tính” ý niệm” (conceptual).

Tuy nhiên không phải ai trong số đó cũng tệ hại. Vì tuy phần lớn đều khá là vụn vặt, vớ vẩn, chỉ là thứ lấp chỗ trống trên mạng, nhưng trên lý thuyết thì cái gì cũng có khả năng trở thành thứ gì đó hay ho.

Và với dự án 365 chai lọ của nghệ sĩ người Anh Kirsty Hall mà tôi đã theo dõi suốt năm 2011, ý tưởng ‘mỗi ngày một tác phẩm’ đã đạt tới một tầm cấp hoàn toàn mới.

Một trong những chiếc lọ của Hall bỏ lại ngoài trời.

Trong suốt năm 2011, mỗi ngày Kirsty Hall đều đi dạo, tay cầm theo một cái lọ thủy tinh. Bên trong lọ là “một mẩu nghệ thuật” nhỏ xíu của cô – một hình vẽ tí ti bằng mực trên giấy Nhật Bản, một sợi cườm kết, những bông hồng khô ngắt từ trong vườn, hay một đoạn viết tay trên một mẩu giấy dài.

Kirsty kiếm một ngõ ngách để đặt chiếc lọ – một địa điểm nào đó không quá dễ nhận ra nhưng làm sao vẫn sẽ có ai đó trông thấy. Khi có người nhặt một chiếc lọ như vậy lên, họ sẽ thấy tác phẩm nghệ thuật tí xíu bên trong và một mẩu giấy mời họ đăng ký trên website của dự án. Sau đó họ có thể giữ chiếc lọ cho mình, hay “trả chiếc lọ về với hoang dã”, như Hall nói.

Một trong những chiếc lọ của Kirsty Hall bỏ trong buồng điện thoại công cộng ở Anh.

Tác phẩm bên trong chiếc lọ khá là hấp dẫn, theo kiểu những thứ nhỏ xinh bao giờ cũng hấp dẫn. Cũng như những mô hình tí xíu, chúng làm ta phải để ý đến chi tiết trong những khoảng nhỏ bé, làm ta phải nhìn gần hơn.

.

Dự án làm tôi nhớ đến Richard Long – đến cách anh xếp đá trên những cuộc đi bộ cả trăm dặm rồi chụp hình. Khác biệt rõ ràng là Hall tạo ra một dự án có sự tương tác nhanh chóng, theo đó người nào tìm được chiếc lọ và (có lẽ sẽ) đặt nó ở nơi nào đó khác, cho ai đó khác xem, sẽ được liên kết ngay vào một chuỗi cho và nhận.

“Thực ra đó là một chế độ tập thể dục được ngụy trang khéo léo” Kirsty trả lời phỏng vấn hồi tháng Tư năm 2011. “Tôi muốn đi bộ mỗi ngày và biết rằng cách duy nhất tôi làm được điều đó là kết hợp việc đi bộ vào một tác phẩm nghệ thuật. Thậm chí vào những hôm tôi không thể đi xa được vì quá mệt mỏi – tôi bị Hội chứng mệt mỏi kinh niên và có một hệ miễn dịch chẳng mạnh khỏe lắm – tôi vẫn thích đi ra ngoài và đi bộ. Tôi đã biết thêm được thật nhiều về nơi mình sống và tôi cảm thấy được gắn kết với nó theo kiểu trước đây chưa từng có: trong đầu tôi giờ đã có một tấm bản đồ rõ ràng hơn.”

.

Thoạt tiên, phần lớn những chai lọ là được đặt trên đường phố của Bristol, thành phố ở phía Tây nước Anh nơi Hall sống. Sau đó cô bắt đầu để chai lọ ở những nơi khác mà cô đến thăm, và kêu gọi những người theo dự án trên mạng thực hiện một chiến dịch đặt chai lọ ở mỗi thành phố ở Anh.

Thế là tại bất kỳ nơi nào có đám chai lọ này, người ta đều thấy thích thú khi tìm ra chúng và trả lời (qua mạng) những câu hỏi ở trong chai. Thậm chí có cả du khách Mỹ nhặt chai lọ, mang về nhà rồi cố thuyết phục Kirsty làm luôn một dự án 365 chai lọ ở đây – tức ở Mỹ.

.

“Các fan hâm mộ của tôi cực kỳ nhiệt tình với dự án và điều đó đã động viên tôi tiếp tục, đặc biệt là những lúc khó khăn,” Hall trả lời phỏng vấn báo.

“Dự án đã động đến những mối quan hệ nhiều hơn là tôi đã dự tính. Tôi vẫn có linh cảm là người ta sẽ thích ý tưởng này nhưng tôi thực sự ngạc nhiên về mức độ nhiệt tình của các tay săn chai lọ. Đa số là hoàn toàn hài lòng khi tìm thấy được một chiếc lọ, một số khác thậm chí còn bị dự án cuốn hút hoàn toàn. Có một gia đình đã tìm được hơn 50 chiếc lọ và có cả ba cái “miếu” trong nhà để chứa chai lọ: tôi thấy cực kỳ hâm (một cách đáng yêu) và đương nhiên tôi thấy rất hãnh diện.”

Lọ đặt thế này mà vẫn tìm ra được.

“Lại có một chàng tên Mark, thực sự là thợ săn lọ chính hiệu, sống ở Bristol, và là một trong những người đầu tiên tình cờ tìm ra lọ, rồi sau đó mới chủ động săn tìm, có phần hơi bị nghiện. Bây giờ tìm kiếm lọ đã trở thành sở thích với anh chàng này. Tính đến giờ anh đã tìm được 21 cái và sự thích thú của anh với dự án thể hiện rõ qua những tờ mô tả khá là chi tiết, hài hước và sâu sắc. Các fan quốc tế của tôi cực kỳ ngưỡng mộ anh vì anh cho họ thấy chuyện tìm ra một chiếc chai là như thế nào – họ không thể tự đi tìm chai được nên họ sống bằng trải nghiệm của anh.”

Giờ (cuối 2011) thì dự án chai lọ chỉ còn vài ngày nữa là kết thúc, tôi hỏi Kirsty Hall xem cô đã khám phá ra điều gì sau một năm. “Tôi biết thêm được nhiều thứ về bản thân mình. Tôi không phải là người quá hướng tâm linh nhưng những ý tưởng Phật giáo liên tục xuất hiện trong quá trình thực hiện dự án: cả năm rồi chính là chuyện thực hành thái độ sống không níu kéo. Tôi luôn phải cân bằng chuyện cố hết sức để sáng tác tới với chuyện sẽ vứt bỏ tác phẩm, vậy nên tôi nghĩ rất nhiều về giá trị. Chấp nhận chuyện mất đi một phần ba số chai lọ thoạt đầu rất đau đớn, đặc biệt là khi những chiếc yêu thích nhất của tôi biến mất mà không để lại dấu vết gì.”

Một bức tranh nhỏ trong lọ.

Kirsty có làm lại một dự án nữa không?

“Không theo cách y như thế này. Mô hình nghệ thuật hàng ngày là thứ tôi cảm thấy thực sự cuốn hút nhưng tôi sẽ không thực hiện một dự án nào bao trùm như vậy nữa. Tôi đã ước lượng sai về khối lượng công việc và giờ nghĩ lại chuyện không có thời gian nghỉ ngơi là một sai lầm lớn. Tôi làm xong một năm, hoàn toàn kiệt sức và có lẽ cần một thời gian dài để vượt qua dự án này. Dự án thực sự đòi hỏi một cam kết lớn, nhưng với tôi nó còn đặc biệt khó khăn. Nó khiến tôi nhận ra rằng cần phải đánh giá lại những tác phẩm tôi làm: Tôi phải tìm những cách đi khác để khai thác những quá trình có tính lặp đi lặp lại, đầy ám ảnh mà tôi yêu thích, nhưng không được để tổn hại đến sức khỏe.”

Ý nghĩ cuối cùng của Kirsty về dự án: “Tuyệt vời, và tôi không hối tiếc tí nào.”

Chia sẻ:

Bài đã đăng

• Vicente Blanco Mosquera: vẽ chuyện gì mà vui thế? - . (21/03/2024)
• Gazan Fathi Ghaben: sinh trong lều và ra đi uất ức trong lều - Từ Hyperallergic (29/02/2024)
• Robert Ryman: trắng tự nhiên nên dừng rất đúng lúc - Từ The New York Times (09/01/2024)
• Daniel Lind-Ramos: nghệ thuật như một củ hành lộng lẫy - Soi dịch (28/08/2023)
• Tác phẩm bị ăn vì người xem bị đói - Pug dịch từ CNN (03/05/2023)
• Xóa hết graffiti trong đường hầm: kẻ ngỡ ngàng, người nhẹ nhõm - Soi tổng hợp và dịch (29/01/2023)
• Tsukioka Yoshitoshi (bài 4): Người tài máu me và sa đọa - Candid (02/08/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 3): Tài năng xuất chúng suýt bị lãng quên - Willow Wằn Wại (07/07/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 2): Cắt đầu Holofermes phải cần thêm cô hầu gái - Willow Wằn Wại (24/06/2022)
• Artemisia Gentileschi (bài 1): Vì sao lại vẽ Judith cắt đầu Holofermes? - Willow Wằn Wại (21/06/2022)

» Xem tiếp...