Bàn luận

Bàn ra với Nguyễn Thanh Sơn: Có cần dùng đến Ba Bị, Mẹ Mìn? 04. 03. 12 - 11:03 am

Nguyễn Chí Hoan

SOI: Đây là cmt cho bài “Bóng tối nào, và Chảy đi đâu“, viết về tiểu thuyết mới ra của họa sĩ Đỗ Phấn. Soi xin đưa lên thành bài cho các bạn dễ theo dõi. Tác giả là nhà phê bình văn học, nhà thơ Nguyễn Chí Hoan, hiện làm việc tại báo Văn Nghệ. Tên bài do Soi đặt.

 

 

 

“Ông Nguyễn Thanh Sơn ngây thơ tin vào sách báo tuyên huấn ngày xưa quá!
Ai bảo thời chống Mĩ không có buôn ma túy hả ông?”

(Em-có-ý-kiến đã nói)

Chỉ một chi tiết này đã thấy cái kiến văn “hiện thực” của “nhà phê bình văn học” Nguyễn Thanh Sơn rõ ràng có vấn đề về định hướng. Một vài dân phố cựu thời nghe đến hàng trắng từ khi mới thôi để chỏm!

Nhưng cái “cliché” nhất của cái phê bình này là việc tuyên bố một người sáng tác văn học thiếu hiểu biết về “hiện thực”: ai lại nghĩ người ta đã quên thời phê bình quyền uy còn ngự trị với quy tắc phê bình hàng đầu và dễ nhất là kết tội nhà văn thiếu hiểu biết hiện thực!

Thiếu hiểu biết như thế nào thì sẽ chỉ ra bằng cách “ngả mũ chào” lia lịa Nam Cao đã viết rồi Kim Lân đã nói rồi v.v… Đấy là cái trò Lấy-xưa-đè-nay; mà cảm thấy chưa đủ thì dùng họ Đới họ Cao để Lấy-xa-dọa-gần; rồi đem một câu Chủ-nghĩa-hiện-thực-phê-phán ra mà Mượn-tay-ném-đá. Tóm lại là một chuỗi duy danh định nghĩa nhưng không bao giờ chứng tỏ là mình biết phân tích, bởi trong những trò này mà lại đi vào phân tích thì lộ hàng ngay; hoặc cùng lắm chỉ được phân tích kiểu Ngày-xưa-khác-bây-giờ-thì-nó-khác, muốn biết thì phải “lắng nghe thật sâu”, chắc hẳn giống như một cái ti-vi thời nay mở mồm ra là “Luôn luôn lắng nghe luôn luôn thấu hiểu!”

Tôi đã đọc các tiểu thuyết và truyện ngắn của Đỗ Phấn, nên tôi hơi lạ khi thấy một nhà phê bình từng hô hào đánh đổ Đại-tự-sự trong văn học như Nguyễn Thanh Sơn bây giờ lại chê ở đây “chẳng có biến cố nào khiến người đọc phải quan tâm”. Rồi phải đoán có lẽ anh ấy thích thấy cái gì lớn lao và “thật sâu” kìa : từ “những đại lộ ngoại vi… Paris” đến các thế giới “siêu thực, tượng trưng” sáng tạo cả “các quy luật vật lý”…; nghe tiếng gió cứ phần phật.

Tại sao một người muốn kể chuyện thời mình sống, nói ra điều mình nghĩ với thành phố của mình với bạn bè và những người mình đã gặp đã biết, muốn bên cạnh việc thấy những chuyện ấy bằng màu sắc còn thấy được chúng bằng cốt truyện, thì lại phải ướm chân vào vết chân của một “người thư ký của thời đại” nào đấy, cái “người thư ký” một dạo từng là cái Ông Ba Bị Chín Quai, rồi một dạo bị bảo là Mẹ Mìn, rồi bây giờ lại là Ông Ba Bị Chín Quai?!

Theo tôi hiểu thì một trong những thứ dễ làm được hỏng nhất là bảo cái này “ẩn dụ” cái nọ cái kia, ông già mù ắt phải có con chó khôn, bóng tối thì “chảy qua” các cuộc đời, các thân phận”, … tóm lại đọc văn chương giống như làm bốn phép tính với các đại lượng có hai chữ số, coi “bóng tối” chẳng liên quan gì đến cái sinh ra bóng tối – tức là cái “hiện thực” một người mù hay mặt trời lặn mọc.

Nếu chỉ thấy “hiện thực” như một lô những thứ “dọn sẵn” thì hà tất phải bảo nó là “dập khuôn”; bởi vì những thứ như thế mà không “dập khuôn” thì mới lạ./.

 

*

Bài liên quan:

– Bóng tối nào, và Chảy đi đâu?
– Bàn ra với Nguyễn Thanh Sơn: Có cần dùng đến Ba Bị, Mẹ Mìn?

 

Bài đã đăng

• Nhân phim đam mỹ bị cấm, nghĩ về tình tri kỷ - Trịnh Bình An (01/06/2022)
• Giám tuyển là gì? - Ace Le (21/08/2021)
• Tư cách học thuật của Jean-Francoise Hubert hay “con vẹt đến từ phương Tây” - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 1):
  Hư hỏng thì nổi tiếng hơn - Willow Wằn Wại (22/06/2021)
• Tác phẩm phái sinh: hiểu sao cho đúng? - Hân Hân (13/11/2019)
• Nhân triển lãm về Casanova: phải làm sao trước một triển lãm “bậy bạ”? - Như Mai lược dịch từ Hyperallergic (15/10/2018)
• TOD (bài 2): Lý do 2 và phản biện 2 - Phó Đức Tùng (15/09/2018)
• Xem "Kho báu..." của Damien Hirst: không có duyên, nhưng khiến nảy sinh vài thắc mắc - Di (30/04/2017)
• "Chủ nghĩa Hậu hiện đại" là có hay không hả các bác? - Phó Đức Tùng (28/04/2017)
• Về sự hạnh phúc của người Việt Nam (bài 2): Vì sao người Việt khó hạnh phúc? - Phó Đức Tùng (01/04/2017)

» Xem tiếp...