Nhân đọc bài về Karl Blossfeldt chuyên chụp ảnh thực vật, bỗng nhớ đến một họa sĩ rất hay vẽ thực vật, mà cụ thể là hoa. Đó là Georgia Totto O’Keeffe – một họa sĩ Mỹ. Tuy nhiên bà không chỉ nổi tiếng với tranh hoa, mà còn với các bức tranh vẽ phong cảnh vùng New Mexico, những tòa nhà của New York, những sọ bò tót… Trong ảnh là bức: “New York với trăng”.

Nhưng O’Keeffe nổi tiếng nhất là tranh khổ lớn vẽ những bông hoa nở bung nhìn rất gần, như là qua một cái kính lúp.

Nhắc tới O’Keeffe là người ta nhớ ngay tới những bông hoa gợi dục ấy. Đến nỗi trong urbandictionary.com, định nghĩa lóng Georgia O’Keeffe là chỉ “cái ấy” của phụ nữ.

Sinh ra trong một gia đình nông dân, lên 10, O’Keeffe đã quyết định phải thành họa sĩ, và hai chị em bà theo học một họa sĩ vẽ màu nước trong vùng. Rồi O’Keeffe cũng vào được trường Mỹ thuật Chicago, thậm chí còn đoạt một giải thưởng về tĩnh vật vào năm 1908.

Cùng năm được giải thưởng, O’Keeffe tuyên bố thôi không theo nghề vẽ nữa, vì chẳng thể nào gọi là họa sĩ được khi mà phải sống trong truyền thống bắt chước (thực tế) của hội họa – là thứ hội họa mà bà được đào tạo. O’Keeffe lên Chicago, vẽ tranh thương mại, mãi đến 1912, khi dự một khóa học mùa hè tại đại học Virginia, bà được nghe về những ý tưởng sáng tạo của Wesley Dow. Dow khuyến khích họa sĩ tự thể hiện chính mình thật hài hòa bằng đường nét, bằng màu, và bóng đổ. Trong hình là bức “Blue 1, 1916” của O’Keeffe.

O’Keeffe yêu nghề vẽ lại, chuyển sang vẽ theo lối tượng trưng hơn; bà vẽ trừu tượng nhiều…

… nhưng những bức tranh vẽ hoa nở khiến sau đó bà phải chống chọi với những cắt nghĩa kiểu Freud rằng đó là ám ảnh về cơ quan sinh dục nữ.

O’Keeffe lúc nào cũng khăng khăng phủ nhận, nhưng cho tới tận ngày nay, phong trào nữ quyền vẫn một mực thâu nhận bà vào hàng ngũ. Suốt những năm 1970s, các nhà nữ quyền tôn vinh O’Keeffe như người khởi xướng nên cái gọi là “female iconography” (hình tượng hóa nữ nhân?), nhưng O’Keeffe kiên quyết từ chối sự tôn vinh ấy và quyết không hợp tác với bất kỳ dự án nào của phái nữ quyền. Trong hình là bức “Abstraction White Rose” (Trừu tượng hoa hồng trắng, 1927”.

“Nhưng thực sự, chúng chỉ là cận cảnh những bông hoa. Tôi không bao giờ chủ định vẽ để được diễn tả theo cách đó”.

Câu nói trên khiến nhiều người ghét O’Keeffe, coi bà như một người siêu xạo, vì một người thông minh như bà, giỏi cách điệu như bà không thể vẽ ra một thứ mà ai nhìn vào cũng nhận ra, lại còn vẽ liên tục cái thứ ấy, nhưng lại không biết mình đã vẽ ra cái gì. Trong hình là bức “Calla vàng”.

Đặc biệt, bà là vợ của nhiếp ảnh gia Stieglitz, và ông cũng đã dùng bà làm mẫu cho rất nhiều ảnh nude nghệ thuật. Trong hình là ảnh “Georgia O’Keeffe”, 1918, do Alfred Stieglitz chụp.

Dù thế nào, vào giữa những năm 1920, O’Keeffe cũng đã trở thành một trong những họa sĩ quan trọng nhất của hội họa Mỹ. Tranh của bà giá rất cao, lại có ông chồng tiếp thị và tính toán cực giỏi. Thí dụ vào năm 1928, chồng bà đã vạch kế hoạch bán cho bà sáu bức tranh hoa với giá US$25.000, vào lúc ấy là một khoản tiền kỷ lục đối với một họa sĩ Mỹ còn sống. Vụ bán tranh ấy tuy không thành, nhưng việc quảng bá của chồng bà đã thu hút được sự quan tâm cực lớn của truyền thông New York. Trong hình là bức “Radiator Building – Night New York” của O’Keeffe.

Nhưng không hợp với chồng và nhà chồng, lại muốn thay đổi nguồn cảm hứng, đề tài, suốt từ năm 1929 tới 1949, O’Keeffe đi đi về về vùng New Mexico để thám hiểm và vẽ.

Từ đó, phong cảnh của vùng này, với những rặng núi, những hóa thạch, những trời mây mênh mang đã nằm trong số những chủ đề chính của tranh O’Keeffe. Trong hình là một tác phẩm vẽ mây của O’Keeffe. Mây là một cảnh tượng mà bà cũng rất thích.

O’Keeffe mua nhà tại New Mexico và dọn đến sống luôn tại đây, một mình. Bà say mê những rặng núi. Năm 1977, khi nhớ lại, bà viết: “Những rặng núi ở đó như thể được vẽ nên cho bạn, bạn nghĩ thế, cho đến khi tự mình thử vẽ chúng.” Trong hình là bức: “Soft Gray Alcalde Hill” của O’Keeffe.

Là một người hay lủi thủi một mình, O’Keeffe thám hiểm vùng Ghost Ranch mà bà yêu thích trên một chiếc xe Ford. Bà viết:”Một nơi mới đẹp làm sao, cho cảm giác cô đơn và hoang sơ, một mảng đẹp của cái mà tôi gọi là ‘Xa Xăm’ (Faraway). Đó là một nơi trước kia tôi từng vẽ… Giờ tôi vẫn phải vẽ lại lần nữa.” Trong hình: O’Keeffe ngồi trong xe, ngắm vùng núi qua một miếng phó mát Thụy Sĩ.

Năm 1972, thị lực O’Keeffe bị tổn hại do thoái hóa điểm vàng trong mắt, khiến không nhìn thấy phần trung tâm của hình ảnh, chỉ thấy phần rìa của hình. Bà thôi vẽ sơn dầu nhưng vẫn vẽ chì và than cho tới năm 1984.

Năm 1983, một người thợ gốm trẻ là Juan Hamilton đến nhà O’Keeffe xin việc. Bà thuê anh để làm vài việc vặt, rồi thuê làm toàn thời gian. Hamilton trở thành người thân tín nhất của O’Keeffe, là người quản lý công việc làm ăn cho tới khi bà mất. Hamilton dạy O’Keeffe làm việc với đất sét; cùng với anh, bà làm nhiều bình gốm và một loạt tác phẩm đất sét tô màu nước. Trong hình: O’Keeffe và Hamilton.

Tháng 1. 1977, tổng thống Gerald R. Ford tặng O’Keeffe Huân chương Tự do của Tổng thống, phần thưởng danh giá nhất cho một công dân Mỹ. Năm 1985, O’Keeffe được thêm Huân chương Nghệ thuật Quốc gia. Trong hình là bức “Hoa thuốc phiện phương Đông”, 1927.

Bước vào những năm cuối của tuổi 90, O’Keeffe yếu hẳn. Bà chuyển về sống ở Santa Fe và mất ở đó vào ngày 6. 3. 1986 ở tuổi 98.

Theo ước nguyện của O’Keeffe, tro sau hỏa táng được mang lên đỉnh núi Pedernal, cho gió thổi khắp vùng “xa xăm” mà cả đời bà tha thiết. Trong hình là bức “Từ vùng Xa Xăm” của O’Keeffe, vẽ năm 1937.