Gẫm & Bình

Tôi đã nhìn thấy “quan cốt cách” ở anh Duy Vàng 31. 03. 13 - 6:41 pm

Đoàn Lâm

Tôi không hiểu Hoàng Duy Vàng nghĩ gì, đang ở trong tâm trạng nào lúc viết bài này.

Tôi cho là anh đang không bình tĩnh. Kết quả là chúng ta có một bài viết vừa hời hợt, vừa không thật, vừa chẳng để làm gì của một người đứng đầu một câu lạc bộ họa sĩ trẻ lớn nhất nước.

Triển lãm “Nghệ sĩ trẻ đang nghĩ gì?” đặt một cái tên trực tiếp, mời gọi, và cởi mở (“Tôi cho anh thấy lòng tôi đây”), và khi có những phản ứng không thuận lòng cho lắm, vị chủ nhiệm câu lạc bộ liền tương ngay một bài, như một cú đấm vào mặt người xem bẽ bàng: “Nghệ sĩ trẻ đang nghĩ gì, trên con đường nghệ thuật họ biết và hiểu hơn ai hết”. Câu ấy, dịch nôm ra, có khác gì: “Tao nghĩ gì kệ tao!”

Nhưng trong bài này, tôi muốn báo với anh Hoàng Duy Vàng một tin vui, như một thầy xem tướng báo cho thân chủ mình những tướng tốt mà thầy đã nhận ra ở người ấy.

Anh Hoàng Duy Vàng: anh đã có những dấu hiệu của một người làm quan.

Đó là: không thật lòng, và quan cách.

1.    Không thật lòng

Hoàng Duy Vàng mở đầu bài viết của mình như một bài diễn từ: “Tôi cảm ơn các bài viết, các bạn độc giả và mọi ý kiến đóng góp cho triển lãm… và buổi tọa đàm… Tôi hiểu các bạn đều là những người yêu nghệ thuật và mong muốn nghệ thuật được phát triển, đi lên nên những ý kiến khen hay chê đều rất đáng trân trọng.”

Khi nói thế, tức là anh có vào trang Soi đọc, và người ngây thơ nghe những câu trên có thể nghĩ rằng, anh đã đọc với cả một cuốn sổ tay nhỏ, cẩn thận ghi chép những lời đóng góp. Anh trân trọng?

Nhầm, anh ấy nói thế thôi. Ở cuối bài, anh bảo: “Tôi không có thời gian để vào trang SOI đọc hay trả lời những comment cho những lời tôi đăng ở đây.”

Anh coi trang Soi không ra gì? Soi chỉ là cái bảng cho anh dán một bài rồi chính anh, anh cũng không thèm vào đọc? Anh coi những lời cmt của chúng tôi là rác? Đến nỗi anh không cần xem nữa (chứ đừng nói là trả lời).

Và anh có lý do, tuy không nói trắng phớ ra nhưng ai thì cũng hiểu: anh chỉ thích “sự rõ ràng, sòng phẳng, thẳng thắn, sạch sẽ một cách trực diện.” Có lẽ các cmt trên Soi là nặc danh, hoặc vô danh tiểu tốt…

Vậy sao lúc đầu anh lại “cảm ơn”, rồi anh lại khen chúng tôi là “yêu nghệ thuật”, và ý kiến của chúng tôi là “đáng trân trọng” hả anh chủ nhiệm câu lạc bộ Hoàng Duy Vàng?

Tóm lại, anh khinh hay anh trọng chúng tôi? Anh còn trẻ, chưa làm quan, đừng vội nhiễm thói ăn nói lòng vòng bất nhất của quan trường vội, hãy trả lời một cách thẳng thắn đi Vàng.

2.    Quan cách

Anh Hoàng Duy Vàng ra một điều kiện khó cho bạn đọc của Soi, là muốn đối thoại với anh thì: “Hãy gọi cho tôi theo số điện thoại này 0914 338 461 để thu xếp một thời gian sớm nhất, tất nhiên tôi mời uống nước và trao đổi với nhau một cách sòng phẳng, sạch sẽ về các suy nghĩ của chúng ta về nghệ thuật.”

Cảm ơn anh, chúng tôi tự mua được nước (và mua cho cả anh nữa), nhưng chúng tôi không có tiền mua vé máy bay từ “bển” về đây, hay từ Nam ra Bắc, từ Huế ra Hà Nội, hay thậm chí là vé tàu từ Lào Cai về thủ đô, trước là gặp anh sau là thăm tháp Rùa.

Anh giống quan thật rồi đấy Hoàng Duy Vàng. Câu lạc bộ Họa sĩ Trẻ có lẽ nên để người khác quản hộ thôi, còn anh nên dành thời gian đi học lớp bồi dưỡng chính trị trung cấp là vừa, chuẩn bị bước chân lên một tầng khác. Cách đối thoại của anh không còn là của người trẻ nữa. Nó là cách làm khó, khệnh khạng, quan cách của những người ban hành, ban phát, không phải của nghệ sĩ trong một thời đại mà nghệ thuật đi tìm tiếng nói (không cần chung-riêng) của người xem, nghệ thuật đi tìm sự tranh cãi để hé lộ những chiều kích mới, góc nhìn mới, không phải của tác phẩm, mà của con người – người xem.

Nhưng anh chỉ đối thoại theo những điều kiện ngặt nghèo… Ngồi trực diện để đấm dễ hơn, hay để nhổ nước bọt thẳng hơn, hoặc để nhìn sâu vào mắt nhau hơn…, đằng nào cũng là chơi khó cả anh Duy Vàng ạ.

*
Cá nhân tôi chẳng thấy triển lãm này có gì đáng chê hay đáng khen. Nó bình thường như nó phải có. Một cuộc tập hợp tác phẩm lại với nhau, cùng thuê một phòng triển lãm, cùng ngắm với nhau, cũng hay vậy, ít nhất để biết nội lực, bút pháp của nhau. Đúng như anh Vàng nói đấy: “Chúng tôi đến đây không phải để dự cuộc thi tranh đẹp mà đến đây trên tinh thần chia sẻ giữa các anh em bằng hữu. Như là một buổi liên hoan nhỏ, ai có đậu thì mang đậu, có thịt thì mang thịt…”

Nhưng các anh không phải đi nhậu. Các anh là họa sĩ, mang tác phẩm đến bày. Có cả một triển lãm hẳn hoi với tên gọi trẻ trung thế kia mà! Phàm đã là tác phẩm thì phải sẵn sàng hết: hứng từ cà chua (thối và không thối), gạch đá, hoa hồng, và cả nơ mua…

Nhưng anh lại dành đến nửa bài viết của anh để làm một việc lảm nhảm mong tìm sự thông cảm của người xem, nào là kể hoàn kể cảnh của họa sĩ, nào là ước mong làm nghệ thuật trọn vẹn với chân thành, rồi đến cả chuyện hạt giống tốt với không tốt… Vì đó là nửa bài có lẽ nhằm mục đích “mị dân” các anh chị em trong câu lạc bộ là chính, nên nó chẳng dùng để làm gì, nó chỉ cho thấy anh yếu đuối, sợ hãi. Anh sợ gì? Sợ câu lạc bộ của anh có điều tiếng? Bị chê? Bị coi là một tập hợp những đầu óc toàn nghĩ đến tiền, đến sex như tranh vẽ?

Chẳng ai nghĩ thế đâu anh Vàng à. Cứ yên tâm, không việc gì phải phản ứng giương vi giương vảy và cố thủ như một ông quan trẻ.

Viết tới đây tôi chợt nhớ câu của anh trích trong bài: “Giữ áo từ khi còn mới, giữ thể diện từ khi còn trẻ”. Vâng, giữ thể diện… Anh làm tốt đấy, quả là “tuyết tinh thần”.

Nhưng tôi chỉ mong được thấy lại anh như ngày đầu, hôm nào, khi tất cả còn rất trẻ, chỉ nghĩ đến nghệ thuật và bản thân là sáng trong, cho nên cái thể diện tự nhiên mà còn thôi, chẳng cần phải gồng mình lên giữ gìn quá đà và quá đáng.

 *

Bài liên quan:

– “Nghệ sĩ trẻ đang nghĩ gì?” không có chi lạ. Lạ với những gì Kẻ-mà-ai-cũng-biết-là-ai-đấy ngợi ca. 
– Họa sĩ trẻ nghĩ gì? Người xem nghĩ gì? Không việc gì phải xoắn!
– Này thì trẻ, này thì già
– Ổn rồi, chỉ cần bình tĩnh hơn và bớt “xù lông”
– Nghệ sĩ trẻ đang nghĩ gì, trên con đường nghệ thuật họ biết và hiểu hơn ai hết 
– Tôi đã nhìn thấy “quan cốt cách” ở anh Duy Vàng 
– Thư gửi họa sỹ trẻ

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...