Gẫm & Bình

Quanh New Form: Tấn bi hài kịch nọ đang diễn lại khá hùng hồn 20. 11. 14 - 6:36 am

Trịnh Lữ

Những tranh cãi xung quanh New Form về thực chất là vấn đề thị hiếu, một vấn đề không bao giờ có thắng thua. Các ý kiến đều cho thấy là chỉ cần nhóm New Form có được một lời giải thích cho các tác phẩm của họ thuyết phục được người xem là xong. Còn bản thân các tác phẩm chả có vai trò gì nữa. Tấn bi hài kịch của thế giới nghệ thuật từ thế kỷ 20 bây giờ mới lại diễn ra khá hùng hồn ở ta. James Elkins, một sử gia nghệ thuật có tiếng, đã nhận xét rằng nghệ thuật của thế kỷ 20, đặc biệt là hội họa, chỉ sống trong những lời thuyết lý chứ không phải trong tự thân tác phẩm. Và còn than rằng không thể nào tổng kết được mạch lạc những thuyết lý ấy để có thể định hình được hội họa của thế kỷ 20, đến mức cảm giác như thế kỷ 20 không phải là của “chúng ta” nữa (It’s baffled me, how hard if is to roud up a number of importantly different, cogent, historically responsible theories of the shape of twentieth-century painting. It was our century, but we still don’t own it. Circa Winter 2000).

Theo lời của một nhà phê bình khác là Tom Wolf thì kể từ khi tờ New York Times đăng bài viết của Hilton Kramer về một cuộc triển lãm hội họa tại đại học Yale năm 1974 rằng hội họa tả thực chả có một lý thuyết gì đáng thuyết phục, mà trong nghệ thuật, lý thuyết là cái cốt yếu nhất; thì những nhà lý thuyết đã chiếm lĩnh hoàn toàn nghệ thuật. Và cho đến giờ, cũng theo lời Tom Wolfe, chúng ta ai cũng cần phải có giải thích thì mới dám xem tranh. “Nghệ thuật hiện đại đã hoàn toàn chỉ là ở con chữ, hội họa và các tác phẩm khác đều chỉ để minh họa cho cái văn bản ấy.” (Modern art has become completely literary; the paintings and other works exist only to illustrate the text.)

Lý thuyết, Wolfe tuyên bố, đã trở thành cốt tử của thị hiếu. Trong bài “The Painted Word” đăng trên Harper’s Magazine số tháng 4/1975, Wolfe đã viết như sau: “Mỗi một trào lưu mới, một ‘chủ nghĩa’ mới của Nghệ thuật Hiện đại là một tuyên ngôn của các nghệ sỹ rằng họ đã có một cách nhìn mới mà thế giới (có nghĩa là đám tư sản) không thể hiểu được. Giới được coi là có văn hóa thì bảo ‘Chúng tôi hiểu’, nhờ vậy mà không bị lẫn với bầy đàn. Nhưng lạy Chúa tôi cái mà đám nghệ sỹ kia nhìn thấy là cái quái gì mới được chứ? Thế là lý thuyết xuất hiện. Một trăm năm trước, lý thuyết nghệ thuật chỉ là cái gì đó giúp làm phong phú thêm những câu chuyện về chủ đề văn hóa. Giờ thì nó trở thành tuyệt đối cần thiết. Nó không còn là nhạc nền nữa. Mà là chất hooc-môn chính của nghi lễ hôn phối. Tất cả những gì chúng ta đòi hỏi chỉ là một vài giòng giải thích thôi mà!” (Each new movement, each new ism in Modern Art was a declaration by the artists that they had a new way of seeing which the rest of the world (read: the bourgeoisie) couldn’t comprehend. “We understand!” said the culturati, thereby separating themselves also from the herd. But what inna name a Christ were the artists seeing? This is where theory came in. A hundred years before, Art Theory had merely been something that enriched one’s conversation in matters of culture. Now it was an absolute necessity. It was no longer background music. It was an essential hormone in the mating ritual. All we ask for is a few lines of explanation!”)

Biết thế này, anh em cứ chịu khó nghĩ ra một vài giòng thật kinh và không biết cãi thế nào cả, thì rồi muốn bày cái gì ra cũng thành tác phẩm mà. Thiếu cái hooc-môn lý thuyết là không ăn thua gì đâu ạ.

*

(Đây là cmt cho bài “New Form: Vì sao Trần Trọng Tri nổi nóng với Nobita?“. Soi xin đưa lại thành bài để các bạn tiện theo dõi. Tên bài do Soi đặt. Hí họa trong bài lấy từ Internet)

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...