Nghệ sĩ Việt Nam

Trần Trọng Vũ: Bản chất lưu trú nghệ thuật đã là chuyển động Brown 02. 12. 15 - 8:09 pm

Chung Tử Dạ

Vẫn cần mẫn đi về giữa Việt Nam và Pháp, nhưng lần này trong một vai trò khác – cố vấn nghệ thuật tại tháng thực hành nghệ thuật của Heritage Space. Người ta bắt đầu suy nghĩ, có thể họa sĩ Trần Trọng Vũ đang có những chuyển biến mới trong hành động, bởi anh vốn thích gieo vào lòng công chúng những hạt mầm trăn trở, và bây giờ, có thể là gieo vào một thế hệ nghệ sĩ.

Không muốn lôi thôi suy diễn, chúng tôi đã hẹn gặp anh, một cuộc gặp chóng vánh nhưng chất lượng, như cách anh luôn rảo bước rất nhanh với gương mặt đầy suy nghĩ.

*

Chương trình Thực Hành Nghệ Thuật đã diễn ra tại Trung Tâm Văn Hóa Heritage Space một nửa chặng đường. Chúng tôi vẫn chưa hiểu tại sao lại là Chuyển động Brown?

Chuyển động Brown là một định nghĩa không mới và đã ảnh hưởng đến rất nhiều những lĩnh vực từ văn học, toán học đến chứng khoán… Tôi nhận lời mời của Heritage Space và nhận ra những nghệ sĩ lưu trú mới đến sẽ rơi ngay vào khu Mỹ Đình, một khu vực hỗn loạn và phức tạp của Hà Nội. Một ví dụ điển hình của chuyển động Brown trong xã hội, khi mà mọi hành động đều không thể tuân theo chủ đích mà tác động lên nhau, hình thành một chuỗi ý thức hỗn độn. Với đợt lưu trú đầu tiên này tại Heritage, đây có vẻ là đề tài khá trực diện về hiện thực Việt Nam.

 

Một định nghĩa không mới mà lại điển hình cho hiện thực Việt Nam?

Vì Việt Nam thể hiện nó rõ quá. Bất kì một hiện tượng truyền thông bình thường nào cũng làm cho xã hội chuyển động như thể đó là tác động của một cuộc khủng bố.

Tôi chưa sống ở nước ngoài, vậy nước Pháp thì không như thế?

Một anh Lệ Rơi xuất hiện ở Pháp chắc chỉ tạo ra một chuyển động Brown rất nhỏ tác động đến… vài ba người. Chỉ có những khủng hoảng lớn như đợt khủng bố vừa rồi tại Paris mới tạo nên những ảnh hưởng khổng lồ, vì nó để lại những vết sẹo. Thật buồn vì trong một xã hội quá dễ chuyển động như ở Việt Nam, khi mà những chuyện cỏn con cũng tạo ra sự hỗn độn lấn át những vấn đề xã hội khác, thì lại khó lòng để lại một vết sẹo đủ sâu, với bất cứ chuyện gì.

 

Và anh mong muốn nghệ sĩ phát triển tác phẩm dựa trên quan niệm về chuyển động này?

Không hẳn như vậy. Chắc chắn nghệ sĩ sẽ tìm hiểu về nó nhưng tôi không ép họ tư duy theo ý muốn của mình. Khi quy tụ họ lại, về cơ bản tôi đã đưa họ vào một môi trường mới, và họ chính là những hạt phân tử đang chịu tác động của chuyển động Brown trong cuộc thí nghiệm kéo dài một tháng. Hiện tại tôi chỉ dõi theo cách họ ứng xử với không gian, không khí, nhịp điệu trong cách họ làm việc… nếu tôi tác động quá nhiều, sẽ không còn ngẫu nhiên theo nguyên lí Brown nữa.

 

Vậy anh có lo sợ nghệ sĩ sẽ chủ đích làm tác phẩm phục vụ cho cái tôi cá nhân, rồi gán ghép ý niệm về chuyển động Brown vào?

Đa phần nghệ sĩ vẫn làm những điều mà họ đang theo đuổi. Ví dụ như nghệ sĩ Yun Woo Choi với thuyết vật lí vũ trụ, hay Ludwika Ogorzelec  với những làn sóng vô hình trong không khí, những nghệ sĩ trẻ Việt Nam với trăn trở về liên kết giữa tâm lí bản thân với xã hội… tôi không muốn và cũng không nên cưỡng bức họ làm điều gì khác theo chủ đề mình đưa ra.

Việc các nghệ sĩ nước ngoài phải nhanh chóng thích nghi văn hóa, chia sẻ không gian, ứng phó với những vấn đề mới nảy sinh từ sự khác biệt. Các nghệ sĩ trẻ Việt Nam phải làm việc cùng những tên tuổi lớn và sẽ đặt tác phẩm của mình cạnh bên sẽ tạo một áp lực không nhỏ buộc họ phải không ngừng chuyển động. Tất nhiên tôi có mong đợi họ lưu tâm đến chủ đề xuyên suốt tôi đặt ra. Nhưng nếu không, cuối chặng đường chắn chắn họ cũng sẽ nhận thấy tác động trực tiếp của nó lên quá trình thực hành nghệ thuật của mình.

 

Đã nửa tháng trôi qua, vậy anh đã thấy họ “chuyển động” như thế nào?

Nửa tháng thôi mà, một tháng của Thực hành nghệ thuật thậm chí còn là quá ngắn để thay đổi, nhất là với cái tôi nghệ sĩ. Tôi chưa biết họ khác gì trong quan niệm nghệ thuật. Nhưng việc Yun Woo Choi sử dụng thời báo và tạp chí của Việt Nam làm chất liệu chắc chắn đã là một thay đổi lớn về ý niệm, Ludwika Ogorzelec đang gia cố tác phẩm để chống chọi với đợt gió mùa vừa về, đây cũng là lần đầu tiên Thierry Fontaine sắp xếp một bố cục hoàn toàn mới và kết hợp cùng người Việt Nam… đó là những ví dụ chuyển động điển hình.

 

Còn với nghệ sĩ Việt Nam?

Tôi chưa thấy rõ lắm, họ chuyển động… hơi chậm. Nhưng chỉ cần một ngã rẽ tư duy nho nhỏ trong bản thân họ, đó đã là thành công đối với dự án.

Tôi đang nghi ngờ rằng lần này là một bước đi đầu tiên của việc anh sẽ chuyển hướng thành một một “thầy giáo”, trở về cố vấn và định hướng cho nghệ sĩ tại quê hương?

Tôi mong muốn Heritage Space sẽ đảm nhận vai trò đó, như một trường học không chính thức đưa nghệ sĩ nước ngoài đến chia sẻ những kiến thức không tồn tại trong trường lớp chính quy, là nơi giao thoa và tiếp cận với nghệ thuật thế giới. Còn về phần tôi, hiện tại tôi vẫn phải làm việc ở Pháp và chưa nghĩ đến chuyện này, mà cũng có thể đúng trong tương lai, biết đâu được.

Chân thành cảm ơn anh!

Chương trình “Tháng thực hành nghệ thuật” với chủ đề “Chuyển động Brown” diễn ra tại Trung tâm Văn hóa Heritage Space (Tòa nhà Dolphin, 28 Trần Bình, Mỹ Đình, Từ Liêm, Hà Nội) từ ngày 15/11 đến 18/12 với sự góp mặt của 3 nghệ sĩ thị giác lừng danh thế giới:Ludwika Ogorzelec (Ba Lan), Thierry Fontaine (Pháp), Yun Woo Choi (Hàn Quốc) cùng những nghệ sĩ trẻ Việt Nam như Trương Quế Chi, Đỗ Thanh Lãng, Quách Huy Bắc, Trần Kim Hạnh.

Chuyển động Brown (đặt tên theo nhà thực vật học Scotland Robert Brown) là một quá trình chuyển động ngẫu nhiên và liên tục, mô phỏng chuyển động của các hạt trong môi trường lỏng.

 

 

Bài đã đăng

• Thông báo Chương trình Triển lãm Summer Fest 2024 tại SOI ART CENTER Ha Long Bay - Thông tin từ Ban tổ chức (03/04/2024)
• LỤC QUỐC NHƯỢNG: “Tôi muốn dùng ít nhất mà nói được nhiều nhất!” -  (25/03/2024)
• Mở cửa cùng Tuấn Sư: “Không hiểu gì đâu, mặt trông ngu lắm!” - An Lê (20/12/2023)
• NGUYỄN ĐOAN NINH: Cười cười, Khóc khóc, Cười cười… - Vũ Lâm (14/04/2023)
• Vài cảm nghĩ nhanh sau khi xem triển lãm solo của Trần Quang Đại - Ace Le (10/04/2022)
• “Nàng Thơ trong tranh”: tại Hà Nội, mỗi nàng một vẻ - Ban Tổ chức (22/01/2021)
• "ĐI GIỮA HAI THẾ KỶ": lâu lắm mới có một khai mạc đông vui và nhiều cảm xúc đến thế - Bài: Tịch Ru - Ảnh: Tịch Ru, Dương Khánh Tùng và Đinh Ngân (28/10/2020)
• ĐI GIỮA HAI THẾ KỶ: một triển lãm quý của cô Mộng Bích - Họa sĩ Mộng Bích (09/10/2020)
• Duy Hòa: một cuộc tìm bắt bóng mặt trời - Ace Lê (03/10/2020)
• BÓNG MẶT TRỜI của Duy Hòa - Họa sĩ Duy Hòa (27/09/2020)

» Xem tiếp...