Bếp núc: Aya Takano và bức “Dun Huang’s Room” khó hiểu
27. 09. 12 - 1:05 pm
Ngọc Trà dịch
“Tôi muốn thoát khỏi cái trọng lực đang đè tôi xuống. Tôi muốn thoát ra. Và tôi muốn bám lấy cái tự do đó.” Aya Takano.
Khao khát được giải thoát khỏi hiện thực nhàm chán của xã hội đương đại là xương sống của thế giới thị giác thần tiên trong những tác phẩm của Aya Takano. Trong những hình ảnh độc đáo này, hao hao giống những kí ức lập lòe từ những giấc mơ nửa quên nửa nhớ, ta chứng kiến một trải nghiệm y như việc bước vào những không gian đối lập: bình thường và phi thường, trẻ thơ và người lớn, ảo tưởng và hiện thực, người và không-phải-người, trong sáng và mục nát.
Lấy cảm hứng từ những khái niệm về giải thoát và ảo tưởng trong shojo manga (truyện tranh dành cho nữ giới) thuộc thời kỳ sau chiến tranh thế giới thứ II, những hình ảnh của Takano mang đến xúc cảm dào dạt và dựng nên một kiểu “hầm trú ẩn” tâm lý để người xem vượt lên khỏi “trọng lực” của những giằng co xã hội, bằng cách sử dụng những khung cảnh tuy xa xôi nhưng lại lờ mờ quen. Những cuộc du hành giữa những vì sao đến các biên giới của không gian, những cuộc du ngoạn trong đêm với đám côn trùng, muông thú và những sinh vật lạ lùng, những chuyến phiêu lưu trong ánh đèn thành phố chói lóa, tất cả được chuyển hóa lên những tấm canvas phủ màu rực rỡ và vẽ tinh tế của Aya Takano.
AYA TAKANO (sinh 1976) Dun Huang’s Room (Một ngăn động Đôn Hoàng) acrylic trên vải 194 x 259 cm Vẽ năm 2006
Ước lượng: 160.000USD – 230.000USD Giá bán: 250.350USD (ngày 28. 5. 2011 tại nhà Christie’s)
Trong Dun Huang’s Room (Một ngăn động Đôn Hoàng), họa sĩ mang chúng ta đến với một thời kì xa xôi của văn minh cổ đại, trên Con đường Tơ lụa (động Đôn Hoàng nằm trên Con đường Tơ lụa, có nhiều ngăn, trong có tượng Phật, bích họa, để thương nhân ghé nghỉ chân trên đường vận chuyển hàng đường dài). Những nét dài câm lặng và những đường cọ tinh tế đặc trưng của cô gợi nên những bức bích họa trên vách hang Mogao, và hào quang của một thời hoàng kim đã tắt. Chúng ta bắt gặp một chút ảnh hưởng của Gustave Klimt trong những chiếc áo choàng vàng, thoáng lấp lánh, trên những bóng người và hình khối trừu tượng, rất hợp với thời trang phương Đông. Trong khi tên tranh và tham chiếu lịch sử của tranh rõ ràng là Tàu, những hình ảnh mà Takano đưa ra lại là mô phỏng một chuyến đi lịch sử đầy ma thuật, từ tưởng tượng, với các chiến binh Aztec, một con báo mèo lạ lùng, và một thằng người rơm.
Takano muốn nói đển thói giả tạo, biến chất trong xã hội, và tinh thần chỉ biết hưởng lạc thú trước mắt, bằng cách đặt cạnh nhau những cô gái kawaii (dễ thương) của xã hội đương đại Nhật Bản bên cạnh những yếu tố lấy từ thế giới “trôi nổi” (ukiyo-e) thời Edo hiện đại (1603-1868), thời dày đặc các geisha, các nghệ sĩ kịch câm kabuki, các samurai và các cô gái điếm. Ảnh hưởng của tranh vẽ thời ukiyo-e Nhật Bản hiển hiện rõ ràng ở đây, trong cách sắp xếp không gian, đập vỡ và chia nhỏ không gian bằng những tấm phông màn, trong khi đám phụ nữ quý tộc mặc áo choàng tụ tập trong căn phòng như phòng chứa kho báu này lại gợi nhớ đến Chuyện kể về Genji (Monogatari-Emaki) thời đầu Heian (784-1185). Như trong hầu hết các sáng tạo của Takano, chúng ta không biết chắc các hình ảnh kia thực sự nằm trong vùng hiện thực hay hư cấu nào – liệu đám kia là những phụ nữ đương đại mặc quần áo cổ trang để đóng giả vai, hay đây là kí ức từ một giấc mơ của người-du-hành-xuyên-thời-gian?
Ngôn ngữ hình ảnh giàu có, phức tạp của Aya Takano là một sự kết hợp thành công của tài tưởng tượng với khả năng làm chủ, và kĩ năng hội họa của cô. Cô sử dụng những màu như thể mỏng tang để cho các hình ảnh bên dưới nổi rõ tựa những bóng dáng từ quá khứ về ám ảnh hiện tại. Màu đỏ ở những đầu người dường như gợi đến sự nhạy cảm của họ. Mặc cho vẻ ngoài mong manh, các nhân vật này di chuyển không mệt mỏi hết vào lại ra khỏi những thế giới như trong mơ, biểu lộ các sắc thái như kinh hoàng, thích thú, hay trong trường hợp này, là một vẻ hơi điên điên bị đè bẹp bởi sự bí ẩn huyền hoặc của quá khứ và hiện tại (của chính họ), qua những đôi mắt trống rỗng, không chớp và những đôi môi cong cong.
Chính sự đối lập gây choáng này giữa vẻ thanh lịch và bản chất biến thái ẩn sâu trong tác phẩm của Aya Takano là điều ấn tượng nhất đối với nhiều người khi xem tranh cô. Được coi như một trong những nghệ sĩ đương đại quan trọng nhất Nhật Bản và nổi tiếng trên thế giới, Takano neo chất lượng tác phẩm mình cả bằng chiều rộng lẫn chiều sâu của thế giới hình ảnh, bằng khả năng tưởng tượng có thể bóc trần không chút sai sót những phức tạp trong thế giới thực hàng ngày của chúng ta. Rút cục, tác phẩm của Takano không giải quyết những hình ảnh mang tính cá nhân của cô, mà như thơ haiku, chúng là những suy ngẫm nho nhỏ trong một câu chuyện thị giác dài tập – câu chuyện ấy bộc lộ ra thế giới hình ảnh riêng từ của người họa sĩ, một thế giới của những điều kỳ diệu, của du hành trong không gian và thời gian.
...xem tiếp