Gẫm & Bình

Vì sao tranh Pollock đẹp, hay về “hạt đẹp” đã được cấy sẵn trong não ta 14. 03. 13 - 2:05 pm

Janelle Zara – Hồ Như Mai dịch

Cái đẹp là thứ có quyền năng. “Về mặt bản năng, chúng ta luôn vươn tới những thứ hấp dẫn; cái đẹp lay động được ta (theo đúng nghĩa đen),”- một bài báo gần đây trên tờ New York Times đã chỉ ra, và theo “chân lý” này thì trong thiết kế, hình thức cũng quan trọng như chức năng vậy.

Có đủ loại quan điểm về chuyện hình thức của một vật ảnh hưởng thế nào đến nhận thức, cảm xúc và hơn cả là mức độ ta muốn có được vật ấy. Tính đối xứng từ lâu đã được cho là dấu hiệu của cái đẹp (ví dụ gần đây tạp chí đàn ông Esquire đã ngơ ngẩn choáng váng trước tính đối xứng trên gương mặt của Megan Fox – Tóm tắt, bài báo nói: Cô này rất đẹp, nửa bên trái y hệt nửa bên phải – ND).

Megan Fox

Đã có nhiều nghiên cứu cho rằng màu vàng và đỏ trên logo của bánh mì McDonald’s khiến cho ta thấy đói hơn. Lại có người nói ta có thể áp dụng thiết kế để làm giảm căng thẳng lo lắng. Và gần đây lại có cả ý kiến cho rằng uống sô-cô-la nóng trong cốc màu cam thì sẽ ngon hơn (tôi sẽ quan tâm khi nghiên cứu này kiếm được nhiều hơn 57 người tham gia, xem bài báo “khoa học” đó ở đây).

 

Ngoài tính đối xứng và màu sắc, tờ New York Times còn nhắc tới tính cân đối như một yếu tố quyết định sự hấp dẫn nói chung của một thiết kế. Thí dụ tỉ lệ 5 x 8 của “hình chữ nhật vàng”, luẩn quẩn quay đi trở lại suốt trong lịch sử, từ mặt tiền đền Parthenon cho đến chiếc iPod đầu tiên, về lý thuyết, chính là hình dạng lý tưởng đối với não bộ.

Chữ nhật vàng là một hình chữ nhật có cạnh dài a và cạnh ngắn b. Khi được đặt kế một hình vuông có cạnh bằng a thì sẽ tạo ra một hình chữ nhật vàng tương tự với cạnh dài a+b và cạnh ngắn là a.

 

Nhưng kinh ngạc hơn cả là ý tưởng rằng những motif phân dạng (fractal) lại có tác dụng xoa dịu, vỗ về. Nghe đâu trong thiên nhiên lại còn tồn tại một thứ mật độ lý tưởng cho những motif này, ví dụ như những đám cây keo trên đồng bằng Phi Châu, hay những giọt màu nhỏ kiểu ‘hên xui’ trong tranh Jackson Pollock.

Motif phân dạng

 

Cây keo châu Phi

 

“Mắt tại tâm”, tranh Pollock

Phản ứng của chúng ta với motif này ngoạn mục tới mức, nếu nhìn thấy, nó có thể giúp ta giảm stress tới 60%,” bài báo phân tích, có vẻ muốn cho rằng sở dĩ người ta thích tranh Pollock là vì thấy như tự nhiên được trở về “một nơi chốn đã lưu trong ký ức di truyền của chúng ta, từ thuở hồng hoang của loài người” (New York Times cũng viết sến như ai – ND).

Moby Dick, tranh Pollock

Nếu những lý thuyết này đúng – tức là trong tiềm thức ta có một góc hạnh phúc bí mật, và góc ấy có thể dễ dàng được đánh thức chỉ với vài giọt màu nhỏ có tính toán – thì các nhà thiết kế ngày nay tha hồ rung đùi cạnh tranh với các thể loại thuốc an thần. “Một nhà nghiên cứu từng tính được, rằng người Mỹ một năm tiêu 300 tỉ đô vào các bệnh tật liên quan đến stress, nếu vậy thì lợi ích kinh tế từ những hình dạng nói trên, nếu được áp dụng rộng rãi trong thiết kế, sẽ đạt mức tiền tỉ” – Quả là tin tốt lành nếu bạn không có tiền thuê chuyên gia trị liệu tâm lý, hay mua Gối đà điểu*.

Gối đà điểu: Gối “thế hệ mới”, dành cho những người vô cùng bận rộn và hay mệt mỏi, như thế này, bán với giá cắt cổ hơn ba chục đô – ND

 

Ý kiến - Thảo luận

12:38 Friday,15.3.2013 Đăng bởi:  Cook Noon

Cây keo này nước mình nhiều mà, ở quê thì hay trồng làm hàng rào, thân thẳng, có quả dài dài thắt múi kiểu quả me, khi chín thì màu đỏ, ăn không ra gì. Tuy nhiên cây keo ở nước mình không có tán to tròn như keo châu Phi. Có một loại keo tá
...xem tiếp

12:38 Friday,15.3.2013 Đăng bởi:  Cook Noon

Cây keo này nước mình nhiều mà, ở quê thì hay trồng làm hàng rào, thân thẳng, có quả dài dài thắt múi kiểu quả me, khi chín thì màu đỏ, ăn không ra gì. Tuy nhiên cây keo ở nước mình không có tán to tròn như keo châu Phi. Có một loại keo tán cũng tròn nhưng thân mảnh hơn là keo Nhật Bản, hay trồng làm kiểng trong mấy khu vườn nhà khá giả, kiểu dưới chân rải sỏi trắng.

 
12:35 Friday,15.3.2013 Đăng bởi:  admin

Đây là cmt của Phạm Huy Thông, dán nhầm bài, Soi dán lại:


"Bên Singapore cũng thấy họ trồng cây giống loại cây này, nhất là trên đường từ sân bay về. Tán cây xoè rất rộng, và cành cây tạo cảm giác xum xuê nhiệt đới."


...xem tiếp
12:35 Friday,15.3.2013 Đăng bởi:  admin

Đây là cmt của Phạm Huy Thông, dán nhầm bài, Soi dán lại:


"Bên Singapore cũng thấy họ trồng cây giống loại cây này, nhất là trên đường từ sân bay về. Tán cây xoè rất rộng, và cành cây tạo cảm giác xum xuê nhiệt đới."

 

(Đề nghị gõ chữ tiếng Việt có dấu và không viết tắt)

Phê bình: siêu nghệ thuật?

John Ryan Recabar – Hồ Như Mai dịch

Tìm kiếm

Tiêu đề
Nội dung
Tác giả