Gẫm & Bình

Vì sao tranh Pollock đẹp, hay về “hạt đẹp” đã được cấy sẵn trong não ta 14. 03. 13 - 2:05 pm

Janelle Zara – Hồ Như Mai dịch

Cái đẹp là thứ có quyền năng. “Về mặt bản năng, chúng ta luôn vươn tới những thứ hấp dẫn; cái đẹp lay động được ta (theo đúng nghĩa đen),”- một bài báo gần đây trên tờ New York Times đã chỉ ra, và theo “chân lý” này thì trong thiết kế, hình thức cũng quan trọng như chức năng vậy.

Có đủ loại quan điểm về chuyện hình thức của một vật ảnh hưởng thế nào đến nhận thức, cảm xúc và hơn cả là mức độ ta muốn có được vật ấy. Tính đối xứng từ lâu đã được cho là dấu hiệu của cái đẹp (ví dụ gần đây tạp chí đàn ông Esquire đã ngơ ngẩn choáng váng trước tính đối xứng trên gương mặt của Megan Fox – Tóm tắt, bài báo nói: Cô này rất đẹp, nửa bên trái y hệt nửa bên phải – ND).

Đã có nhiều nghiên cứu cho rằng màu vàng và đỏ trên logo của bánh mì McDonald’s khiến cho ta thấy đói hơn. Lại có người nói ta có thể áp dụng thiết kế để làm giảm căng thẳng lo lắng. Và gần đây lại có cả ý kiến cho rằng uống sô-cô-la nóng trong cốc màu cam thì sẽ ngon hơn (tôi sẽ quan tâm khi nghiên cứu này kiếm được nhiều hơn 57 người tham gia, xem bài báo “khoa học” đó ở đây).

 

Ngoài tính đối xứng và màu sắc, tờ New York Times còn nhắc tới tính cân đối như một yếu tố quyết định sự hấp dẫn nói chung của một thiết kế. Thí dụ tỉ lệ 5 x 8 của “hình chữ nhật vàng”, luẩn quẩn quay đi trở lại suốt trong lịch sử, từ mặt tiền đền Parthenon cho đến chiếc iPod đầu tiên, về lý thuyết, chính là hình dạng lý tưởng đối với não bộ.

 

Nhưng kinh ngạc hơn cả là ý tưởng rằng những motif phân dạng (fractal) lại có tác dụng xoa dịu, vỗ về. Nghe đâu trong thiên nhiên lại còn tồn tại một thứ mật độ lý tưởng cho những motif này, ví dụ như những đám cây keo trên đồng bằng Phi Châu, hay những giọt màu nhỏ kiểu ‘hên xui’ trong tranh Jackson Pollock.

 

 

“Phản ứng của chúng ta với motif này ngoạn mục tới mức, nếu nhìn thấy, nó có thể giúp ta giảm stress tới 60%,” bài báo phân tích, có vẻ muốn cho rằng sở dĩ người ta thích tranh Pollock là vì thấy như tự nhiên được trở về “một nơi chốn đã lưu trong ký ức di truyền của chúng ta, từ thuở hồng hoang của loài người” (New York Times cũng viết sến như ai – ND).

Nếu những lý thuyết này đúng – tức là trong tiềm thức ta có một góc hạnh phúc bí mật, và góc ấy có thể dễ dàng được đánh thức chỉ với vài giọt màu nhỏ có tính toán – thì các nhà thiết kế ngày nay tha hồ rung đùi cạnh tranh với các thể loại thuốc an thần. “Một nhà nghiên cứu từng tính được, rằng người Mỹ một năm tiêu 300 tỉ đô vào các bệnh tật liên quan đến stress, nếu vậy thì lợi ích kinh tế từ những hình dạng nói trên, nếu được áp dụng rộng rãi trong thiết kế, sẽ đạt mức tiền tỉ” – Quả là tin tốt lành nếu bạn không có tiền thuê chuyên gia trị liệu tâm lý, hay mua Gối đà điểu*.

 

Bài đã đăng

• Ballet Kẹp Hạt Dẻ: Giáng Sinh mới có, năm nào cũng phải xem - Willow Wằn Wại (20/12/2023)
• HỎA MÙ NFT VIỆT: lạm thuật ngữ, lạm danh xưng, lạm định giá - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 2):
  Múa bụng mỗi người một phách - Willow Wằn Wại (11/08/2021)
• “XEM ĐÊM” để thấy những điều không thấy được trong ánh sáng ban ngày - Phó Đức Tùng (15/07/2020)
• Về SKETCH phác thảo, SKETCH ký họa, và SKETCH+ - Hải Kiên (13/06/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 5: Đám cưới - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (21/02/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 4: Buổi triển lãm ở New York - lui lược dịch từ trang của Sotheby’s (28/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 3: Buổi diễn tại Luân Đôn - Lui dịch từ Sotheby’s (10/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 2: Mổ tử thi trong trường Y - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (04/01/2020)
• Young Sen lên voi và xuống chó
  Bức số 1: Young Sen rời quê - Soi lược dịch từ trang của Sotheby's (26/12/2019)

» Xem tiếp...