Gẫm & Bình

Xin đừng khao khát sự khác biệt 07. 06. 13 - 9:57 am

Trịnh Lữ

 

Tôi vẫn nghĩ “khác biệt” không phải, và do đó không nên là “sự khao khát trong sáng tạo của mỗi người nghệ sỹ”. Muốn không giống ai, thì phải luôn để ý xem mọi người đang làm gì và như thế nào, và hễ thấy mình hơi có vẻ bị ảnh hưởng của ai đó là phải ngừng lại, tìm cách khác.

Tìm kiếm sự khác biệt không phải là bản chất của sáng tạo nghệ thuật. Thậm chí “đi tìm” cũng chưa chắc đã phải là con đường sáng tạo nghệ thuật. Picasso có câu nói nổi tiếng “Tôi không tìm, mà tôi thấy”. Tranh Phố của bác Phái không phải là kết quả của việc cố vẽ khác với những tranh phố Paris của Pissarro hay phố Hà Nội của những người khác. Kadinsky hồi còn học vẽ toàn bị điểm kém nhất về hình họa, mà lại có bẩm sinh nhìn thấy màu sắc khi nghe nhạc, nên tranh ông sau này như vậy. Picasso suốt đời “bắt chước” lối thể hiện của các nền văn hóa khác nhau, có nề hà gì đâu.

Sáng tạo nghệ thuật là thôi thúc của người có nhu cầu và khả năng diễn đạt mối tương tác nhận thức và tình cảm của mình với thế giới. Không phải là nhu cầu làm một món hàng khác lạ cho thị trường nghệ thuật. Hơn nữa, chả có gì nhàm chán bằng chuyện cứ nhìn tranh là biết ngay là của tác giả nào. Bản thân Picasso, một điển hình thiên tài hội họa của thế kỷ 20, đã sáng tác qua rất nhiều phong cách và đề tài khác nhau, và thời kỳ nào cũng vẫn cứ là Picasso, chứ không phải thời kỳ sau mới là cái mà ông “tìm thấy” nhờ khao khát muốn “khác biệt”.

Có một luồng ý tưởng tin rằng phong cách hay nhất là vô phong cách, hay chính xác hơn, là thoát khỏi cái phong cách của cá nhân người nghệ sỹ, cái dấu ấn khiến hễ nhìn thấy tác phẩm là biết ngay là của tác giả nào. Mà cái dấu ấn ấy thực ra rất nghèo nàn, chủ yếu chỉ là bảng màu và bút pháp, chân dung ai thì cũng là một kiểu vẽ thế này, tĩnh vật gì cũng là kiểu vẽ thế kia… Rồi phải nhờ những lời uyên áo vòng vo tán thưởng mãi mới “nhận ra là nó đẹp và có giá trị thật”.

Những người thích “vô phong cách” tin rằng chỉ nên có “phong cách của từng tác phẩm”, là sự xứng hợp hiệu quả nhất giữa nội dung và hình thức. Đó cũng là phong cách của quá trình tiến hóa có bản chất là sáng tạo của sự sống ở thế giới này, với tác phẩm là muôn loài sinh sôi – chim bay trên trời, muông thú trên mặt đất, cá dưới nước, và vô vàn cây cỏ, mỗi nơi mỗi khác, mỗi thời mỗi đổi thay, mà vẫn cùng nhau sinh hóa. Hãy sống chân thực và say đắm với bản thân và thế giới xung quanh, và tha thiết với thôi thúc phải diễn đạt mọi cảm thức của chính mình đối với sự sinh tồn muôn hình vạn trạng này, đừng câu nệ vào điều gì khác.

Đó mới là lí do chính đáng của nghệ thuật, là hạt mầm nẩy sinh nghệ sỹ.

Xin đừng khao khát sự khác biệt…

*

SOI: Đây là cmt cho bài “Khác biệt và khác người“. Soi xin đưa lên thành bài để các bạn dễ theo dõi và thảo luận. Cảm ơn anh Trịnh Lữ nhiều.

*

 

Bài liên quan:

– Bàn thêm về vẻ ngoài của nghệ sỹ
– Xin đừng khao khát sự khác biệt

– Khác biệt và khác người 
– Bản sắc cũng phong trần như lịch sử

Ý kiến - Thảo luận

10:46 Sunday,9.6.2013 Đăng bởi:  Cu ly lều báo
@ Quỳnh Mây
Mình cũng hay đau khổ vì viết bài nào đó không được đăng, sau lại thấy cái gần như đó xuất hiện ở một chỗ khác. Sau đó cũng "dịu" đi: cũng có thể trên nền một hiện thực, nhiều người cùng phát sinh cảm nhận cùng hướng; mình cũng từng lượm ý tưởng nguyên khai
...xem tiếp
10:46 Sunday,9.6.2013 Đăng bởi:  Cu ly lều báo
@ Quỳnh Mây
Mình cũng hay đau khổ vì viết bài nào đó không được đăng, sau lại thấy cái gần như đó xuất hiện ở một chỗ khác. Sau đó cũng "dịu" đi: cũng có thể trên nền một hiện thực, nhiều người cùng phát sinh cảm nhận cùng hướng; mình cũng từng lượm ý tưởng nguyên khai ở đâu đó, của ai đó, rồi phát triển; ai đó đã vô thức lượm ý của mình, rồi khi phát triển, lại "vô tình" đi đúng hướng mình đã phát triển... Nếu ngụy biện thì cũng vô hại, vì nó như một thứ thuốc giảm đau của con nhà ngoài vỉa hè muốn bán thứ hàng mà COCC đã sẵn đặc quyền phân phối.
"Tóc rối" phải không? Vấn đề là mình muốn phân tích sự khác biệt giữa bọn ký giả (thật) với nghệ sĩ (chân chính). Cả hai category "mua vui thiên hạ" này cùng làm việc dựa trên hứng (chứ không phải trên ý đố chỉ đạo, chẳng qua khi họ sinh nghệ tử nghệ rồi, thì nhiều khi họ cộng hưởng tần số về một thực tại bearing trước cả khi lãnh đạo cảm thấy...). Nhưng với nghệ sĩ, cái hứng quyan trọng hơn nhiều, xuýt nữa thì quyết định. Với ký giả, họ chỉ huy đội quân chữ của mình, họ máu lạnh hơn. Ý mình là để có nhiều tác phẩm hay, đừng dại "phá" cải hứng của nghệ sĩ (hứng nghệ sĩ rất ghê gớm, theo cả hai chiều ngược nhau - điều mà nhà báo vỉa hè này đã cảm thấy khi đứng bên cạnh nghệ sĩ Việt, Nga...) Thân ái. 
10:44 Sunday,9.6.2013 Đăng bởi:  admin

@ Lê Phương: Cmt của bạn Soi sẽ đưa lên thành bài nhé. Bài có tên "Bàn thêm về vẻ ngoài của nghệ sỹ". Cảm ơn Lê Phương


...xem tiếp
10:44 Sunday,9.6.2013 Đăng bởi:  admin

@ Lê Phương: Cmt của bạn Soi sẽ đưa lên thành bài nhé. Bài có tên "Bàn thêm về vẻ ngoài của nghệ sỹ". Cảm ơn Lê Phương

 

(Đề nghị gõ chữ tiếng Việt có dấu và không viết tắt)

Cuối cùng không nhịn được nữa, tôi phải nói ra tên những kẻ đốt tôi đây…

Bài phỏng vấn độc quyền ông Cột Nhà Cháy của phóng viên Đen Nhẻm, báo Bồ Hóng

Tìm kiếm

Tiêu đề
Nội dung
Tác giả