Điện ảnh

Phim của Makoto Shinkai (phần 3): muốn “cảm hóa” phụ nữ công sở và fan cuồng truyện tranh 12. 10. 13 - 7:23 am

Pha Lê tổng hợp

Tiếp theo phần 1 và phần 2

*

Để giới thiệu Shinkai đầy đủ hơn, tôi quyết định lược dịch một bài phỏng vấn anh trong phần cuối này. Cuộc phỏng vấn do Gendomike thực hiện trên trang web anime diet, Shinkai nói đôi điều vệ bộ phim mới nhất “Garden of Words” (Khu vườn chữ), về nguồn cảm hứng, và kỹ thuật làm phim của anh.

Dường như kỹ năng độc đáo của anh là nắm bắt được vẻ đẹp của cuộc sống bình dị. Cái gì đã khiến anh thốt lên “Ôi, mình muốn thể hiện nó” lên phim hoạt hình?

Thực tình là không có khoảnh khắc nào cụ thể như vậy cả, nên thật khó để trả lời ngắn ngọn trong một câu… Tôi không phải lúc nào cũng nghĩ “À, cảnh này đẹp nên mình phải cắt nó ra rồi biến nó thành nghệ thuật.”

Nếu nói đến những phim như “Garden of Words”, cái đầu tiên bạn làm là viết kịch bản. Rồi bạn quyết định xem câu chuyện sẽ diễn ra tại đâu, và câu chuyện sẽ phát triển như thế nào. Sau đó nữa, đến khi nghĩ về hiệu ứng hình ảnh của phim, thì bạn mới nghĩ về chuyện làm sao mình có thể lấy vài thứ từ cảnh (thật) hòng sử dụng, diễn tả, và khiến chúng trông đẹp. Chỉ lúc ấy bạn mới bắt tay vào phần hình ảnh. Nên câu chuyện lúc nào cũng phải có trước.

Vậy có nghĩa hình ảnh là công đoạn cuối cùng khi anh làm phim?

Vâng, đúng thế.

Cách anh sử dụng ánh sáng trong phim thật khác biệt. Anh tiếp cận việc chiếu sáng như thế nào, và anh có chịu ảnh hưởng của ai không?

Ở Nhật có một đạo diễn (phim người đóng) rất nổi tiếng tên Shunji Iwai (từng làm các phim “All about Lily Chou-Chou”, “Love letter”…). Ông không làm hoạt hình, nhưng cảnh ông quay nhìn rất đẹp, nên tôi nghĩ tôi chịu một chút ảnh hưởng từ Iwai.

 Và vì đã 40 tuổi, nên tôi thuộc thế hệ chơi game 8-bit, như game trên máy Famicom, ở Mỹ họ gọi máy này là Nintendo Entertainment System (viết tắt là NES, nếu có chơi game cách đậy cỡ chục năm thì hẳn bạn còn nhớ máy này, nó khá to, dùng băng hình chữ Nhật dày cộp). Thế hệ của tôi yêu Famicom và game máy tính, nhưng vào lúc đó thì máy tính không xử lý được nhiều màu như bây giờ; máy tính thời ấy chỉ có 8 màu, còn máy Famicom chỉ có 64 màu. Bởi vậy người ta phải có rất nhiều ý tưởng trong việc diễn tả quang cảnh thiên nhiên hay nhân vật với số lượng màu nhất định, và tôi cũng chịu ảnh hưởng từ đây.

 

Anh định làm phim thể loại gì tiếp theo?

Tôi luôn nghĩ rằng trên thế giới đã có nhiều đạo diễn phim, và nhiều đạo diễn phim hoạt hình rồi, nên một đạo diễn chẳng cần phải làm đủ mọi thể loại phim chi cả. Mỗi người giỏi một thể loại, và cái tôi giỏi là những tác phẩm tập trung sâu vào các mối quan hệ như trong “Garden of Words”, hoặc những cảnh sinh hoạt của cuộc sống đương đại, đấy là chuyên môn của tôi. Có thể nói tôi đang “chơi trên sân nhà”, sử dụng những kỹ thuật vượt trội của riêng mình. Tất nhiên, tôi cũng muốn làm thể loại khoa học giả tưởng và viễn tưởng; Tôi thích hai thể loại này. Nhưng nếu tôi thử làm thể loại trinh thám hay hài hay gì khác, thì tôi nghĩ điều đó hơi quá sức tôi. Tôi cho là vậy.

Mari Okada (kịch tác gia, chuyên viết kịch bản cho phim hoạt hình) nói tại buổi họp báo diễn ra ở Anime Expongày hôm qua rằng cô viết những cảnh có các nhân vật hò hét nhau trong phim “AnoHana” vì cô muốn gửi thông điệp đến cho giới trẻ, nhắn nhủ họ phải trung thực và biết bộc lộ bản thân hơn, chứ đừng cố kìm nén. Liệu anh có cùng mục đích với Mari không khi đoạn cao trào trong bộ phim mới nhất của anh (cũng có cảnh nhân vật gào thét)?

Tôi cũng gặp cô Mari rồi. Tôi không nghĩ giới trẻ nên bộc lộ bản thân hơn như cô ấy. Tôi quan niệm ngược lại. Ấn tượng của tôi về họ rất khác, dù tôi cho rằng bạn không thể đánh đồng “giới trẻ” một cách hấp tấp, nhưng tôi nghĩ các bạn trẻ, (đặc biệt) là các bạn trẻ ở trên cộng đồng mạng, hay phán xét người khác một cách vô ý thức. Ví dụ như nói, “tởm quá”, “yêu quá”, hoặc “nhảm như cứt.” Họ thốt lên những từ đó một cách dễ dàng, không do dự; ít ra thì đây là ấn tượng của tôi. Nên tôi không muốn giới trẻ hét ầm cái cảm xúc của họ lên ngay, hãy ngẫm về những điều mình sắp nói trước. Tôi muốn họ trao đổi một cách có suy nghĩ hơn với nhau nếu họ muốn biểu lộ bản thân. Ý kiến của tôi về giới trẻ là vậy.

 

Anh thấy mình đang đứng đâu trong thế giới hoạt hình Nhật ngày nay? – Một người đứng về phía dân otaku (từ chỉ những ai ghiền hoạt hình Nhật), hay đứng về phía hơi “ngoài luồng” như Miyazaki hoặc Mamoru Oshii? Cá nhân tôi thấy anh đứng mỗi chỗ một chân…

Có lẽ anh thấy thế là vì anh nhìn từ bên ngoài. Vậy tôi hỏi anh, ở bên ngoài trông tôi thế nào, ví dụ như ở Mỹ? Nếu giả định rằng giới hoạt hình Nhật có hai phía như anh nói, khán giả cho rằng tôi đứng ở phía nào?

Ừm, khán giả cho rằng anh là một trong những đạo diễn hoạt hình nhiều hứa hẹn nhất – họ thường so sánh anh như “một Miyazaki mới.” Tôi nhớ rằng phim “Voices of a Distant Star” từng khiến các fan trung thành của hoạt hình Nhật – những kẻ thích thể loại khoa học viễn tưởng và các nhân vật mắt to – mê điên đảo. Tuy nhiên, một số người không quá mê hoạt hình Nhật, ví dụ như sinh viên ngành hoạt hình thông thường (ở Tây), họ cũng biết phim “She and Her cat” (dù  họ ít biết đến các phim còn lại). Tôi nghĩ những ai biết đến anh thường là các fan nghiện hoạt hình Nhật, nhưng dân thích phim hoạt hình nói chung cũng công nhận rằng anh có tài. Nên tôi nghĩ anh đứng cả hai phía.

Còn thì tôi cho rằng mình chẳng đứng ở phía nào cả, và cá nhân tôi cũng muốn làm các phim không thuộc hai phía này. Nếu thiếu từ ngữ để diễn đạt, thì bạn có thể chia ra “phe Miyazaki, phe Mamoru Hosoda, phe Mamoru Oshii”, và “phe của otaku (truyện tranh)”. Nhưng có những khán giả chẳng thích phe nào, nên tôi muốn làm những điều mà hai phe này chưa làm.

Ví dụ, có một nhóm người không xem hoạt hình Nhật – như các phụ nữ trẻ đang đi làm ở độ tuổi 20-30. Họ thường xem tạp chí dành cho giới nữ, nên tôi muốn làm ra phim khiến thành phần này của xã hội cảm nhận rằng “Ồ, mình không ngờ phim hoạt hình lại hay thế!” hoặc “Bộ phim hoạt hình này thật thú vị!” Cùng lúc đó, đối với các fan cuồng của truyện tranh, tôi muốn họ thấy rằng “Ồ, những cảm xúc kiểu này cũng có trong phim hoạt hình sao” –  hy vọng là những người này sẽ khám phá phong cách của tôi và từ đó thích phim của tôi. Cuối cùng, vấn đề ở đây không phải là quyết định xem mình thuộc phe nào, tôi muốn phim của mình đến với những khán giả chưa thuộc phe Miyazaki hay phe fan cuồng otaku (mê truyện tranh).  

 

Những ai đang đói phim hoạt hình và buồn thiu sau khi nghe tin Miyazaki nghỉ hưu, nhớ kiếm phim của Shinkai mà xem nhé!

 

Bài đã đăng

• Bài 10 - Nhật ký (không) làm phim:
  Gặp nhà phát hành đãi bôi. Xin được món tiền be bé -  (29/05/2022)
• Hai bộ phim và một cuộc ám sát
  (phần 2): ... và trên phim - Sáng Ánh (02/07/2021)
• Hai bộ phim và một cuộc ám sát
  (phần 1): Ngoài đời… - Sáng Ánh (13/06/2021)
• MOSUL - một phim Mỹ nhưng người Mỹ phải đọc phụ đề - Sáng Ánh (29/11/2020)
• Bài 9 - Nhật ký (không) làm phim:
  Mối tình bất thành quanh Sàigòn -  (14/11/2020)
• Bài 8 - Nhật ký (không) làm phim:
  Đi chọn bối cảnh, gặp Eric the Red - Sáng Ánh (20/10/2020)
• Bài 7 – Nhật ký (không) làm phim:
  Để nhốt một đoàn diễn viên - Sáng Ánh (04/10/2020)
• ADÚ: một bộ phim hay được 1 phần 3 - Sáng Ánh (22/07/2020)
• DA 5 BLOODS: Khi Spike Lee chọn đường dễ dãi - Sáng Ánh (22/06/2020)
• Ứa gan khi nuốt Da 5 Bloods - Phan Cầm (14/06/2020)

» Xem tiếp...