Thị trường

Tranh Lê Phổ: dù đẹp, dù quý, nhưng e rằng sẽ khó cao ngất ngưởng 30. 12. 16 - 7:11 am

Phạm Long

So với các hoạ sĩ Việt Nam, hoạ sĩ Lê Phổ (1907-2001) là người có tranh bán nhiều và cũng thuộc hàng ‘được giá’ nhất trên thị trường quốc tế.

Về số lượng tranh, có lẽ do ông sống thọ, lại không mải chơi mất thì giờ hay quá túng bấn phải xoay sở làm nghề khác, mà chỉ chuyên tâm vào việc vẽ một cách cần mẫn, chuyên nghiệp nên số lượng tranh của ông để lại là rất lớn so với đa số các hoạ sĩ Việt.

Lý giải về mức giá tranh của ông, cần xét dưới những góc độ và tiêu chí nào?

Trước hết, phải công nhận một điều chắc chắn là tranh của ông sớm được bán trên hệ thống gallery và các nhà đấu giá quốc tể. Do vậy, ông đã có một thị trường khá ổn định.

Theo thống kê của trang artPRICE dựa trên kết quả của các nhà đấu giá trên toàn thế giới, tính đến tháng 12 năm 2015, Lê Phổ được xếp bậc 532 trong danh sách những người (còn sống hay đã mất) có tranh bán đắt nhất thế giới. Trong tổng số các tranh đã bán ra của ông, có gần 2000 tranh sơn dầu trên toan, hơn 200 tranh màu nước và mực trên lụa, và non 100 tranh đồ hoạ và các chất liệu khác;

Giá tranh phổ biến của Lê Phổ hiện nay từ 10.000 đến 50.000 đô. Trong số các bức tranh đắt nhất của ông đã từng bán tại các nhà đấu giá, phải kể tới 3 bức: “Nhìn từ đỉnh đồi” (sơn dầu, 1937, bán được 844.697 USD tại Christie’s Hongkong , 22. 11. 2014), “Tình mẫu tử” (lụa, khoảng 1940, bán được 629,276 USD tại nhà Sotheby’s Hongkong, 02. 10. 2016), và “Thiếu nữ và cành na” (lụa, 1938, bán được 567,178 USD tại Christie’s Hongkong, 26. 11. 2016).

 

 

Bỏ qua ngoài cảm tính hay ý thích đột suất và của những cá nhân người chơi tranh dị biệt, thì những đặc điểm/phẩm chất sau đây đã góp phần ổn định và duy trì mức giá cao của tranh Lê Phổ trên thị trường quốc tế:

1. Phẩm chất (tính truyền cảm, duy mỹ): tranh Lê Phổ giàu tính biểu cảm; đề tài và lối thể hiện vừa gần gũi, chân thực, nhưng cũng rất đài các, cao sang; màu tươi sáng, hấp dẫn thị giác nên được phần đông giới thưởng ngoạn yêu thích

2. Tính mới: đối với giới chơi tranh Âu Mỹ, tranh của Lê Phổ có khí chất Á Đông rất rõ, và riêng, không bị trộn lẫn; nên được nhiều khách phương Tây sưu tầm;

3. Tính sáng tạo: Ông đã vận dụng rất khéo các chủ đề phổ quát của văn hoá phương Tây – nhất là chủ đề Kinh thánh (Eva và trái cấm; Đức Mẹ và Chúa hài đồng,…) – rồi lồng ghép vào khung cảnh Á Đông, hoặc Việt Nam;

4. Trình độ điêu luyện bậc thầy: dù ông không phải hoạ sĩ tài năng bậc nhất Việt Nam, song trình độ và tay bút chuyên nghiệp của ông thì … “khỏi phải bàn” (thầy ông, Victor Tardieu đã chấm làm phò tá sang Paris làm triển lãm Đấu Xảo; ngay tại đất Paris – một trung tâm nghệ thuật thế giới – nhà phê bình người Pháp Waldermar George ngay từ năm 1970 đã gọi ông là “họa sĩ siêu phàm” ) –> tác giả có đẳng cấp -> sán phẩm có uy tín (về mặt lâu dài sẽ không mất giá)

5. Tính lịch sử (của tác phẩm): tranh của ông ra đời trong thời kỳ nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam mới chân ướt chân ráo bước ra thế giới, nhất là mảng tranh trước 1945.

6. Tên tuổi tác giả: ông học khoá 1 trường Mỹ thuật Đông Dương, là người tiên phong tiếp thu nền hội hoạ phương Tây để rồi cũng là một trong những người đầu tiên đóng góp tiếng nói của một nền nghệ thuật Việt Nam hiện đại non trẻ với nghệ thuật thế giới; Là một trong những hoạ sĩ Việt Nam đầu tiên định cư lập nghiệp ở Pháp, có thể nói qua tranh mình, ông cũng đã đi đầu trong việc bắc một nhịp cầu giao nối giữa hai nền văn hoá Á- Âu, Pháp-Việt.

7. Tính kế tiếp (và khả năng cung cấp cho nhu cầu thị trường): tác phẩm của Lê Phổ đã được đấu giá thường xuyên trên các nhà đấu giá lớn, nên tranh ông đã có thị trường ổn định, rộng khắp châu Âu, châu Mỹ, châu Á, có một lượng các nhà sưu tập nhất định;

8. Tính hiếm: khi một tác giả qua đời, tranh của người này trên thị trường sẽ ngày càng hiếm (trừ khi bị nạn nhái tranh, chép tranh phá hỏng ‘tiền đồ thị trường’);

9. Tính đại diện: tranh ông có thể nói là đại diện cho Mỹ thuật Đông Dương nói chung và nhất là của nhóm “Các hoạ sĩ Đông Dương tại Pháp” gồm Lê Phổ, Mai Trung Thứ, Vũ Cao Đàm, Lê Thị Lựu.

TUY NHIÊN:

Theo dự đoán cá nhân thì trong tương lai gần giá tranh của ông sẽ không cao ngất ngưởng được, vì:

– Không có các nhà sưu tập trong nước đủ tầm quốc tế để đấy giá tranh Lê Phố lên (điểm này Việt Nam khác với Trung Quốc)

– Số lượng tranh “tầm tầm bậc trung” của ông còn nhiều quá (phỏng đoán: phải hàng nghìn, bởi ông đã làm tranh com-măng cho các dealer Pháp và Mỹ như Galerie Romanet, Galerie Romanet-Vercel, Galerie d’art Pasteur, Wally Finday), nhất là mảng tranh hoa – bị lại lặp lại nhiều, khiến cho giới thưởng ngoạn không hứng thú, độ ‘hiếm/độc đáo’ về chủ đề, bút pháp vì thế cũng giảm.

12-2016

*

Bài đã đăng một phần trên báo Thể thao & Văn hóa. Tên bài trên Soi do Soi đặt lại.

Bài đã đăng

• Khi tay buôn nghệ thuật làm nghệ thuật - Lược dịch từ Hyperallergic (12/07/2023)
• Một vụ kiện khiến hé lộ mánh lới trong thế giới nghệ thuật -  Thúy Anh dịch (10/02/2022)
• Sáu câu hỏi cho người sưu tập nghệ thuật Việt - Ace Le (30/10/2021)
• Có tới ba bức "TRÀ ĐÀM", và hai bức trong đó là GIẢ - Ace Le (18/09/2021)
• Steve Jobs - nhà sưu tập Tân bản họa - Archivu st và lược dịch (27/02/2021)
• Angelina Jolie cho đấu giá một bức tranh của Winston Churchill - Soi dịch từ CNN (03/02/2021)
• Đấu giá giữa thời Covid: Rembrandt giá cao, Banksy cũng cao - Lui tổng hợp và dịch (21/09/2020)
• Ông trùm Steve Wynn gặp vận rủi với tranh Picasso - Như Mai dịch (05/06/2018)
• Đám siêu giàu đang phá thối nghệ thuật - Jed Perl, Hoàng Lan dịch (27/04/2017)
• GẶP đã kết thúc: các nhà sưu tập mua 1/5 số tranh triển lãm - Họa sĩ Ngô Đồng (03/04/2017)

» Xem tiếp...