Văn & Chữ

Nghĩa của tiếng Việt: Đỗ và Đậu. Chưng và Chưng cất 04. 03. 15 - 6:00 pm

Cùng học tiếng Việt

1.
Mới Tết xong, mở tủ lạnh ra thấy còn bánh chưng, nhìn lên tủ thấy còn chai rượu, ta tìm hiểu nghĩa hai từ này nhé: Chưng và Chưng cất.

Từ chưng là một từ gốc Hán, có nghĩa là bốc hơi. Nghĩa phái sinh là hấp, hoặc luộc lâu, nghĩa là dùng nước nóng/hơi nước để nấu chín thức ăn.

Từ này có thể bắt gặp trong từ ghép chưng cất. Cất nghĩa là đun chất lỏng lên rồi làm lạnh để nó hóa lỏng trở lại, chất lỏng thu được sẽ sạch hơn vì loại bỏ được những chất tạp. Ví dụ: cất rượu, nước cất… Từ ghép này không phải từ gốc Hán. Người Tàu dùng chữ chưng lưu để gọi quy trình distillation này.
 

 

Từ chưng còn xuất hiện trong bánh chưng, nghĩa là bánh được nấu bằng cách cho vào nồi lớn, luộc trong thời gian lâu.
 

2.
Mở bánh chưng ra thấy đậu, ta đi tiếp hai từ Đậu và Đỗ nhé.

Từ đậu và đỗ khi dùng để chỉ giống thực vật (legume) vốn từ chữ Hán 豆.
 

 

Đậu và đỗ là hai âm đọc Hán Việt của chữ này.

Cả đỗ và đậu trong tiếng Việt, bất kể dùng theo nghĩa nào cũng đều có thể thay thế cho nhau.

Hạt đỗ cũng là hạt đậu

Bãi đỗ xe cũng là bãi đậu xe

Thi đỗ cũng là thi đậu.

Nhiều khả năng việc dùng lẫn lộn hai biến âm này đã ảnh hưởng tới động từ đậu/đỗ – nghĩa là “dừng lại”.

Chắc chỉ có môt số ít trường hợp không tráo qua lại được như đậu hũ/đậu phụ (tàu hũ – âm tàu cũng là một cách đọc chữ 豆 nhưng không phải cách đọc Hán Việt), hoặc củ đậu (tức là củ sắn như ở miền Nam gọi).

*

Các bạn xem thêm về các từ khác ở FB Cùng học tiếng Việt nhé

*

Cùng học tiếng Việt:

- Nghĩa của tiếng Việt: Đỗ và Đậu. Chưng và Chưng cất

- Nghĩa của tiếng Việt: Phù tang và Câu lạc bộ

- Nghĩa của tiếng Việt: Trẩy và Nhặt

- Nghĩa của tiếng Việt: “Khinh” và “Mọn”

- Nghĩa của tiếng Việt: “Nhũn như con chi chi”

- Nghĩa của tiếng Việt: “Muông” và “Mân côi”

- Nghĩa của tiếng Việt: “Ngoan” và “Thực dân”

- Nghĩa của tiếng Việt: “Tang bồng” và “Con ghệ”

- Nghĩa của tiếng Việt: Cam và Khổ và Hợp chúng quốc

- Nghĩa của tiếng Việt: Chữ “mặc” – mực vẽ, im lặng và bom nguyên tử

- Nghĩa của tiếng Việt 10: Chim nhạn – Hãy trả lại tên cho ngỗng

- Nghĩa của tiếng Việt: Lạp là hạt, là chạp, là sáp…

- Nghĩa của tiếng Việt: Dày thế mà gọi là “tiểu thuyết”? Bò bía nghĩa là gì?

- Nghĩa của tiếng Việt: Chiêm tinh với thiên văn, can đảm với gan ruột

- Nghĩa của tiếng Việt: vì đâu nên “tá”?

- Nghĩa của tiếng Việt: Cứu cánh –
do ta dùng sai chứ không ai cứu ai cả

- Nghĩa của tiếng Việt: Gác – từ trên lầu đến xưng hô lễ phép

- Nghĩa của tiếng Việt: “dâm bụt” hay “râm bụt”?

- Nghĩa của tiếng Việt: Điền kinh nghĩa là gì? Việt dã nghĩa là sao?

- Nghĩa của tiếng Việt: “Băng” – từ nước đá cho tới chuyện cưới hỏi

- Nghĩa của tiếng Việt: Đào xuống rễ mà tìm chữ căn

- Nghĩa của tiếng Việt: chữ “hộ” giúp đỡ, chữ “hộ” cửa nẻo

- Nghĩa của tiếng Việt: Tam Bành –
ba con ma của Đạo giáo làm người ta nổi giận

- Nghĩa của tiếng Việt: Lãnh cổ áo, lãnh thời tiết

- Nghĩa của tiếng Việt: Tằm-tang-tơ, bộ ba nối kết Đông-Tây

- Nghĩa của tiếng Việt: Vì sao lại gọi là nhiễm sắc thể?

- Nghĩa của tiếng Việt: Cộng hòa là thế nào? Đại Chủng viện là nơi làm gì?

- Nghĩa của tiếng Việt: bánh trưng hay bánh chưng?

- Nghĩa của tiếng Việt: Nguyên là gì, tiêu là gì, và Nguyên Tiêu là gì?

- Nghĩa của tiếng Việt: Đồng hồ –
nhỏ nước trước rồi mới hiện đại sau

- Nghĩa của tiếng Việt: Có phải cứ có vua thì gọi là “phong kiến”?

- Nghĩa của tiếng Việt: Hoàng, Đế, Vương, Vua, xưng gì thì cũng là.. vua

- Nghĩa của tiếng Việt: từ cắm (hoa) cho tới sáp nhập

- Nghĩa của tiếng Việt: Tên các nguyên tố hóa học trong tiếng Việt

Bài đã đăng

• Truyện ngắn: CÔ Y TÁ - Từ trang Jenskaya Mudroch (Sự thông thái của phụ nữ) - Trần Hiên st và dịch (25/11/2023)
• Truyện ngắn: NHẬT KÝ - Galina Dakharova - Trần Hiên sưu tầm và dịch (13/11/2023)
• Truyện ngắn: TRÁI TIM LẠ - Truyện ngắn của Irina B. - Trần Hiên sưu tầm và dịch (12/10/2023)
• Truyện ngắn: THỪA KẾ - Truyện ngắn của Tachiana V. - Trần Hiên sưu tầm và dịch (28/09/2023)
• Truyện ngắn: CHO ĐI VÀ NHẬN LẠI - Truyện ngắn của Svetlana Yufereva - Trần Hiên dịch (22/09/2023)
• Bữa tối tử tế: Gà luộc năm 2000 - Thạch Duy (30/12/2022)
• Nghĩa của tiếng Việt: Tên các nguyên tố hóa học trong tiếng Việt - Cùng học tiếng Việt (31/01/2021)
• Về một chữ ký của Tạ Chí Đại Trường - Nhã Nam (22/09/2020)
• "Thi pháp nhập môn" - giấy dòn acid, thông điệp còn nguyên - Nhã Nam (31/07/2020)
• Căn phòng “dâm tình và chết chóc”
  Phần 3 – Từ giường báu tới màn châu - Willow Wằn Wại (07/04/2020)

» Xem tiếp...