Kiến trúc

Andrea Palladio: bệ cao, lắm cột, đối xứng 05. 12. 13 - 7:01 am

Phạm Phong tổng hợp và dịch

Trong tuần qua có sinh nhật của một kiến trúc sư hàng “ông tổ”:  Andrea Palladio (30. 11. 1508), một kiến trúc sư lỗi lạc của Ý, với các tòa biệt thự nổi tiếng ở thành Venice, mang nhiều ảnh hưởng của kiến trúc Hy Lạp và La Mã.

Ngày nay, người ta coi Palladio là cá nhân có ảnh hưởng nhất trong lịch sử kiến trúc Tây Âu. Các công trình nổi tiếng của ông đều tọa lạc tại thành Venice, nhưng các bài giảng của ông, tập hợp lại trong “The Four Books of Architecture”, đã khiến cho ảnh hưởng của ông lan xa ra khỏi thành.

Nói về Palladio là phải nhắc qua đặc điểm của thời Hậu kỳ Phục hưng. Xin dùng thông tin trên trang kientrucsaigon để các bạn rõ hơn:

Từ nửa sau thế kỷ XVI trở đi, các hoạt động kiến trúc ở Italia lúc bấy giờ chuyển về Venice, một thành phố thương nghiệp sầm uất, một ” bảo tàng lớn” của nghệ thuật Phục hưng Hậu kỳ Ý.

Khác giai đoạn Phục hưng Tiền kỳ và Thịnh kỳ với các công trình kiến trúc thường được áp dụng các yếu tố kiến trúc cổ điển theo đúng nguyên mẫu chuẩn mực, ở giai đoạn Hậu kỳ, các kiến trúc sư lại đưa vào công trình những yếu tố cổ điển nhưng đã có nhiều biến đổi theo phong cách riêng, không theo kiểu truyền thống thường thấy như ở các giai đoạn trước. Vì vậy phong cách kiến trúc Phục hưng giai đoạn Hậu kỳ còn được gọi là Mannerism (chủ nghĩa Thủ pháp riêng).

Thời kỳ này, không có nhiều kiến trúc sư hay đốc công, thợ cả nghiên cứu kỹ càng về kiến trúc truyền thống; một số khác chỉ căn cứ vào sách vở nên những hiểu biết về các hình thức kiến trúc cổ điển không được toàn diện, không cơ bản. Đến khi họ sứ dụng những người thợ làm việc thì những người này lại thêm thắt các ý tưởng cá nhân vào; xu hướng tự thêm thắt vào kiến trúc phong cách Phục hưng những chi tiết kiến trúc Gothic cũng là một phần của chủ nghĩa Thủ pháp riêng.

Đặc điểm của kiến trúc thời kỳ này là quy mô nhỏ, xây dựng nhà ở là chính, với hình thức rất kiểu cách.

Kiến trúc sư có thể nói là lỗi lạc nhất của chủ nghĩa Thủ pháp riêng Italia bấy giờ là Andrea Palladio (1508-1580). Tiêu biểu cho kiến trúc Phục hưng Hậu kỳ chính là các công trình theo phong cách Palladio. Từ ông mà người ta có thuật ngữ Palladian trong kiến trúc.

Kiến trúc Palladian thường có các đặc điểm nổi bật là:

1. Có hàng cột giàu trang trí

 

2. Các công trình tuân theo một sự đối xứng nghiêm ngặt; nhịp điệu đặc-rỗng-đặc được nhấn mạnh.

 

3. Biệt thự thường được xây dựng trên một bệ lớn, phía trước có những bậc thang dẫn lên, mục đích nhấn mạnh sự bề thế cho công trình

 

4. Có những cột rất đồ sộ đặt ở hai bên, giữa hai cột to đó có hai cột nhỏ hơn liền với lối vào nhằm lấy lại tỷ xích thích hợp.

Nói thêm về công trình Redentore: kết thúc một trận dịch chết người vào hè năm 1576, Palladio nhận được đơn đặt hàng làm một nhà thờ ở Venice, do tổng trấn đã thề nếu hết dịch thì làm nhà thờ tạ ơn Chúa đã che chở.

Palladio đã thiết kế cho Redentore một mặt tiền đặc biệt: dựng trên bệ cao, phía trước có bậc thang rộng, thích hợp để tiến hành các buổi lễ trọng hàng năm. Toàn bộ mặt tiền là một sự sắp xếp tinh tế những trụ bổ tường, những hình tam giác lồng vào nhau, và những cột to nhỏ đính liền. Thực ra đây là một mặt tiền kép: một mặt tiền hẹp và cao cho phần trung tâm, với những trụ bổ tường (cột lớn) hai bên, đính sát là hai cột nhỏ để nhấn mạnh lối vào; và một mặt tiền rộng, thấp hơn, lùi ra sau. Tất cả cho một cảm giác về sự giản dị đầy nghiêm trang.

Nhưng công trình đầu tiên mang lại cho Palladio tiếng tăm lừng lẫy chính là việc tôn tạo tòa thị chính Basilica, ở Vicenza. Với cấu trúc gốc kiểu Trung cổ, được xây hồi 1444, Palladio thêm vào khối hành lang đôi nổi tiếng, vừa nâng được cả tòa nhà đổ, vừa thay đổi hoàn toàn vẻ ngoài của tòa nhà. Chính nơi đây, lần đầu tiên, Palladio dùng cái mà ngày nay ta gọi là “Palladian motif”: một vòm trung tâm cao, cặp bên hông là hai ô trống chữ nhật nhỏ hơn, thấp hơn.

 

Từ thế kỷ 17, phong cách của Palladio lan mạnh ở châu Âu. Thành phố Greenwich của Anh chẳng hạn, có vô vàn tòa nhà kiểu Palladio.

Nhưng tác phẩm bắt chước đầu tiên và giống nhất phong cách của Palladio chính là lâu đài Mereworth ở Kent, Anh, của kiến trúc sư Colen Campbell, khởi công năm 1722. Ông chỉ việc làm thêm cái vòm cho cao lên.

 

Bài đã đăng

• Đi LX xem WC (bài 16): Tiến về Cung điện Mùa đông - Đặng Thái (25/03/2021)
• Mar-a-Lago của Donald Trump:
  kiếm ra tiền trong mọi hoàn cảnh - Anh Nguyễn (27/02/2019)
• Bốn ví dụ dùng màu đỏ hiệu quả trong kiến trúc  - Tom Dobbins – Như Mai dịch (25/07/2018)
• Đang diễn ra: Làm sao để THÍCH ỨNG được chủ đầu tư (mà vẫn sáng tạo)? - Thông tin từ ban tổ chức (30/05/2018)
• Vì sao thoạt đầu tôi lại ghét thư viện đẹp nhất nước Mỹ - Sara Bliss – Lê Vy dịch (29/09/2017)
• The Breakers (phần 2): không ai long lanh được suốt ba đời... - Anh Nguyễn (30/04/2017)
• The Breakers (phần 1): nhà của Vanderbilt - "người giàu nứt đố đổ vách" - Anh Nguyễn (29/04/2017)
• Sướng và khổ khi ở trong nhà của Frank Lloyd Wright - An Ng dịch (24/04/2017)
• Binh House của Võ Trọng Nghĩa đầy cây xanh giữa Sài Gòn - Phát Tường lược dịch (22/04/2017)
• Làm vườn trên ban công: tìm ra tổ hợp cây tương sinh-tương khắc - Người nông dân ban công Dao Ngo (11/04/2017)

» Xem tiếp...