Thiết kế

Nhân nói chuyện Nghê, khoe luôn hình “Chuẩn Nghê” 06. 08. 15 - 7:58 am

Ghi chép hình ảnh của Phạm Huy Thông

Bữa nay thấy các bạn trên trang Soi bàn luận với nhau về con Nghê. Tôi xin góp luôn một chút hình ảnh ghi chép được trong triển lãm về “Hình tượng sư tử và nghê trong nghệ thuật điêu khắc cổ Việt Nam”.

Triển lãm này do Cục Mỹ thuật Nhiếp ảnh và Triển lãm bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cuối năm 2014. Đây là những hiện vật mà theo ý kiến của các nhà nghiên cứu hợp tác với bên Cục cho là thuần Việt. Tôi thích gọi các triển lãm này là “Chuẩn Nghê” cho dễ nhớ, dù rằng các hiện vật ở đây chả liên quan gì đến độ “chuẩn men” của mấy ca sĩ lờ nhờ giới tính đương thời. Các hiện vật trong triển lãm nghe đồn sẽ là tiêu chuẩn để so sánh cho đợt cao điểm loại trừ các linh vật ngoại lai hiện hay được mua sắm về bầy trong các công trình xây dựng mới (hoặc công trình trùng tu mà như ngỡ ngàng mới). Các hiện vật mới sắm thêm, nếu không theo chuẩn trên sẽ bị dỡ bỏ và “cất vào chỗ kín” (nguyên văn báo chính thống nói thế). Triển lãm trưng bày khoảng 60 hiện vật, tương đối nhiều so với diện tích phòng trưng bày chuyên đề của Bảo tàng. Tuy nhiên cách sắp xếp của triển lãm vẫn tương đối hợp lý, có cả các hình minh họa cho hiện vật.

Tôi không biết nhiều về cổ vật, những ghi chú dưới các hình chụp là do tôi ghi chép lại từ triển lãm, có chút lời bình thêm, nếu có gì sai hoặc nhầm râu ông này cắm cằm bà kia thì tôi xin các bạn hãy giúp nhắc nhở. Xin cám ơn.
 

Nghê đá Hiển Nhân Môn

 

Lư hương thời Nguyễn

 

.

 

Lư hương thế kỷ XIX – gốm – H:31,3cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam. Hai hiện vật hai bên là con Nghê thế kỷ XIX – gỗ – H: 25cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam

 

.

 

Tạo hình đường lưng của hiện vật thật đẹp.

 

Nghê – Thế kỷ XIX – gỗ – H: 20cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Nghê – Thế kỷ XIX – sành – H: 47,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Nghê – Thế kỷ XIX – sành – H: 44,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Chậu cảnh hình nghê – Thế kỷ XIX – đất nung – H: 43,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Phần lộ đất để trồng cây được tạo hình giống như ngai ngồi như ngai trên lưng voi.

 

Vì công năng đặc thù của hiện vật là chậu cây nên con nghê lại được thêm một đặc tính nữa là có khả chuyên chở người. Công năng này có vẻ hơi xa rời nguồn gốc của con nghê vốn ban đầu là con chó giữ nhà.

 

Hỏa lò hình nghê – Thế kỷ XIX – đất nung – H: 31cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Hỏa lò này có phần thủng để đút củi bên sườn và phần thủng để gác nồi, ấm ở trên lưng. Ngoài ra có một phần thủng khác để khói có thể bay ra từ miệng của  con nghê, giống như con nghê đang chủ động nhả khói.        

 

Nghê mẹ nghê con – Thế kỷ XVII-XVIII – gỗ – H: 35cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Nhìn gần sẽ thấy có 4 con nghê đang bám theo mẹ. Một con dưới cằm, một con trên sườn lưng, một con trên đùi và một con nấp sau chân sau. Ngoài ra còn có 2 nhân vật người phía đầu nghê mẹ trong đó người có dáng nam dường như đang cho Nghê mẹ uống nước (hoặc rượu) còn người phía sau dường như đang ôm em bé 

 

Nghê – Đình Giá, tỉnh Nam Định – Thế kỷ XVIII – gỗ – H: 58cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

.

 

.

 

Hộ pháp – Chùa Nhân Trai, TP. Hải Phòng – Cuối thế kỷ XVI – đá – H: 64cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Hai vị hộ pháp này đều đang cưỡi trên mỗi vị một con nghê.

Giữa: Lư Hương – Thế kỷ XVII-XVIII – Gốm – H: 34cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
Hai bên: Nghê – Thế kỷ XVII-XVIII – gỗ – H: 40,5cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

.

 

Lư hương thời Lê Trung Hưng

 

Nghê – Chùa Xối Thượng, Nam Định – Thế kỷ XVII-XVIII – Gỗ – H: 93cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

.

 

Trái: Lư hương – Thế kỷ XV-XVI – Gốm – H: 31,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
Giữa: Lư hương – Thế kỷ XVII-XVIII – Gốm – H: 22cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
Phải: Lư hương – Thế kỷ XV-XVI – Gốm – H: 30cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Cặp Nghê – Đền Độc Bộ, Nam Định – Thế kỷ XVI-XVII – Gỗ – H: 87cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

Nghê chầu – Thế kỷ XVII – Gỗ – H: 25cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Nghê – Thế kỷ XVII – Gỗ – H: 36cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Cặp Nghê – Đền Độc Bộ, Nam Định – Thế kỷ XVI-XVII – Gỗ – H: 57cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định. Có bạn nào biết vì sao con nghê bên phải thì có 2 lỗ đục mà con nghê bên trái lại không có?

 

Nghê – Thế kỷ XVII-XVIII – Gỗ – H: 44cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Sư Tử – Chùa Bà Tấm, Hà Nội – Thế kỷ XI – đá – H:103cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Sư tử cõng tòa sen – Bệ tượng chùa Hương Lãng – Thời Lý

 

.

 

Sư tử đá Chùa Thông – Thanh Hóa – Thời Trần – Bản phục dựng

 

.

 

Đôi sư tử chầu ngọc – Bệ tượng chùa Phật Tích – Thời Lý

 

.

 

Sư tử chầu ngọc – Chùa Phật Tích, Bắc Ninh – Thế kỷ XI – Đá – H:30cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Sư tử cõng tòa sen – Bệ tượng chùa Thầy – Thời Lý

 

Sư tử cầm ngọc – Thế kỷ XIII-XIV – Đất nung – H:24cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

.

 

Nghê – Thế kỷ XVIII-XIX – Đá – H:43cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Nghê – Đình Hữu Bồ, Phú Thọ – Thế kỷ XVIII-XIX – Gỗ – H:38,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

  

Cây đèn hình nghê – Chùa Cả, Nam Định – Thế kỷ XVII – Gốm – H:46cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

Cặp Nghê – Đình Lâu Thượng, Phú Thọ – Thế kỷ XVIII – Gỗ – H:71,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Cặp Nghê – Đình Lâu Thượng, Phú Thọ – Thế kỷ XVIII – Gỗ – H:68,5cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Lưu ý: Nếu không tính hiện vật Nghê Mẹ Nghê Con (vì không có hiện vật Nghê bố để đối chứng) thì cặp nghê ở Đình Lâu Thượng là cặp nghê duy nhất trong triển lãm tôi phát hiện thấy có giới tính. Tức là một con bên phải (theo cách bày của triển lãm) thì bụng phẳng lỳ nhưng con bên trái thì có được tạc dương vật. Và điều thú vị là con đực thì không có xích cổ trong khi con cái bụng phẳng thì cổ keo dây có treo nhiều chuông. Cùng là nghê gỗ cả thôi ác cụ ngày xưa vẫn ưu tiên giống đực gớm.

 

(Ảnh có thể tạo tác động không tốt cho trẻ em. Cha mẹ nên cân nhắc trước khi cho con cái xem). Dương vật của nghê bên trái và vòng chuông cổ của nghê bên phải.


Nghê – Đền vua Lê Thánh Tông – Thế kỷ XVII – Gỗ – H:118cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

.

 

Nghê – Thế kỷ XVII – Đá – H:34cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Nghê – Thế kỷ XVII – Đá – H:46cm – Sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

Cặp Nghê – Đình Tiên Chưởng, Nam Định – Thế kỷ XVII-XVIII – Gỗ – H:45,5cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

Cặp Nghê – Đình Đồng Lư, Nam Định – Thế kỷ XVII-XVIII – Gỗ – H: 41cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

Nghê – Thôn Hồng Tâm, Nam Định – Thế kỷ XVII – Đồng – H: 67cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

Nghê – Xã Giao Yến, Nam Định – Thế kỷ XVII – Gốm – H: 34cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

 

Nghê – Chùa Cổ Chất, Nam Định – Thế kỷ XVII – Gốm – H: 37cm – Sưu tập Bảo tàng Nam Định

Cám ơn các bạn đã theo dõi.

*

Về linh vật Việt:

- Triển lãm linh vật Việt “xịn”: sư tử và nghê trong điêu khắc cổ Việt Nam

- Cửu và Long và một bầy linh vật

- Nghê hay là Toan Nghê?

- Nhân nói chuyện Nghê, khoe luôn hình “Chuẩn Nghê”

- Nghê: lân hay chó?

Ý kiến - Thảo luận

12:16 Wednesday,19.8.2015 Đăng bởi:  Sam
Ba em rất thích có một cặp nghê sứ trong nhà để trưng nhưng em tìm không thấy đâu bán cả? Mọi người có thể chỉ giúp em 1 địa chỉ không ạ? Em xin cám ơn
...xem tiếp
12:16 Wednesday,19.8.2015 Đăng bởi:  Sam
Ba em rất thích có một cặp nghê sứ trong nhà để trưng nhưng em tìm không thấy đâu bán cả? Mọi người có thể chỉ giúp em 1 địa chỉ không ạ? Em xin cám ơn 
14:28 Thursday,6.8.2015 Đăng bởi:  rieng&chung
Bác Con Mòe béo bụng
Sorry bác là em viết hơi vội nên có nhầm về Trào Phong và Rồng. Tuy cái hình đó bác gọi là con Trao Phong, nhưng hình đó ứng với bên TQ người ta gọi con Long (đứng thứ nhất trong 10 con tẩu thú).
Còn bạn PGS Dương Tuấn Anh bảo Trào Phong tức là Rồng, em cũng vội chép ra để dẫn link cho bác. Nhưng chỗ này thì có thể DTA nhầm. Em mới check lại, thì Tr
...xem tiếp
14:28 Thursday,6.8.2015 Đăng bởi:  rieng&chung
Bác Con Mòe béo bụng
Sorry bác là em viết hơi vội nên có nhầm về Trào Phong và Rồng. Tuy cái hình đó bác gọi là con Trao Phong, nhưng hình đó ứng với bên TQ người ta gọi con Long (đứng thứ nhất trong 10 con tẩu thú).
Còn bạn PGS Dương Tuấn Anh bảo Trào Phong tức là Rồng, em cũng vội chép ra để dẫn link cho bác. Nhưng chỗ này thì có thể DTA nhầm. Em mới check lại, thì Trào Phong ứng với con Phượng, là con thứ 2 trong bộ. Do Trào Phong là phượng, nên thích đậu trên cao và nhìn ra xa. Ngoài ra Phượng cũng được cho là có tiếng gáy rất lớn. Em thì mới nghe công gáy thôi, giật cả mình vì cực vang. 

(Đề nghị gõ chữ tiếng Việt có dấu và không viết tắt)

Tìm kiếm

Tiêu đề
Nội dung
Tác giả