Bàn luận

Tuấn Mami ơi, rút cuộc thì ai viết những lời ấy? 14. 12. 12 - 12:58 am

Tô Thanh Chowder

SOI: Đây là cmt cho bài “UTOPIA: Tuấn Mami cho mạ nảy mầm dưới kính“. Soi xin đưa lên thành bài để các bạn dễ theo dõi. Trong bài, Soi xin được ghép 2 cmt riêng lẻ lại (phần chính và phần tái bút), vì cả hai đều liên quan đến một nội dung. Tên bài do Soi đặt. Các minh họa là từ Internet, cái thứ hai không rõ tác giả.

Hí họa của Lorenz lr

Hãy cùng đọc statement về tác phẩm sắp đặt Utopia của Tuấn Mami. Xin tô đậm những cụm từ mà chúng ta sẽ nhắc tới sau:

“Sử dụng 100kg thóc và những tấm kính dày để dựng nên tác phẩm sắp đặt tương tác và biến đổi không gian, Tuấn Mami tạo ra một vùng đất không tưởng trong không gian thư viện của trung tâm văn hóa Nhật. Tác phẩm sắp đặt lớn lần này nằm trong một phần của dự án dài mang tên gọi ‘Thiên Đường Không Thể Chạm’, dự án nhằm liên đới người xem vào một trạng thái khiêu khích giữa sự tưởng tượng và sáng tạo về một vùng đất ảo – đầy hiện thực nhưng cũng mơ hồ và dường như phi lý.

“Tuấn Mami khiêu khích công chúng trong việc thẩm tra lại thái độ của con người hiện đại. Ý tưởng gợi mở những tò mò về tính hữu hạn và vô hạn của nhận thức con người trong cách chúng ta đón nhận và phân tích thế giới thực tại. Những hạt thóc bị nén chặt bởi kính nhưng vẫn có thể phát triển trong một trạng thái tự nhiên ‘nhân tạo’ tạo ra một nghịch lý giữa cảm quan đầy cám dỗ mang tính rủi ro và đe dọa.

“Tác phẩm lần này Tuấn Mami đặc biệt sáng tác nhằm dành tặng những người mẹ già đang sinh sống tại Hà Nội – việc mời họ đến thưởng thức nghệ thuật, tự thân đã trở thành một ý niệm chính trong việc thể hiện cái nhìn mang tính phân tính xã hội – đồng thời quan tâm tới việc giải cấu trúc trong sự ‘xuất hiện/biến mất’ của một tác phẩm nghệ thuật.”

*

Tôi không rõ Tuấn Mami đã đọc Utopia của Thomas More chưa. Tác phẩm này, như Wikipedia tóm tắt: “… mô tả một hòn đảo biệt lập và không tưởng ở vùng biển Đại Tây Dương. Trên hòn đảo này có một cuộc sống biệt lập với thế giới mà tồn tại một xã hội mơ ước, một nơi không có tư hữu, không phân chia giai cấp, giàu, nghèo, ai cũng lao động và ai cũng có cuộc sống hạnh phúc.” (Cảm ơn Wiki, tháng này tôi sẽ nhớ đóng 5 tì ủng hộ bạn tiếp!). Bạn nào chưa đọc thì nên mua. Sách của Nhã Nam in ra từ cách đây khoảng năm, bảy năm gì đó. Sách mỏng chia làm hai phần, nếu muốn đi tắt đón đầu thì đọc phần 2 trước. Trong tác phẩm bất hủ này, bạn được khảo sát một xã hội đáng mơ ước, kiểu xã hội chủ nghĩa thần thoại, một ước mơ ngây thơ và cao đẹp. Nhưng thôi chuyện ấy để bàn khi khác.

Vấn đề là đọc rồi bạn sẽ thấy, sắp đặt Utopia và khái niệm “Thiên đường không thể chạm” của Tuấn Mami chẳng dính tới cái dải rút gì của chữ Utopia nói trên cả, ngoại trừ cái tên. Mà tôi đoán Tuấn Mami đã chọn đặt chỉ vì “cho nó oách.”

Những cụm từ trong lời giới thiệu tác phẩm, như:
– nhằm liên đới người xem vào một trạng thái khiêu khích giữa sự tưởng tượng và sáng tạo về một vùng đất ảo
– khiêu khích công chúng trong việc thẩm tra lại thái độ của con người hiện đại
– một nghịch lý giữa cảm quan đầy cám dỗ mang tính rủi ro và đe dọa
– đồng thời quan tâm tới việc giải cấu trúc trong sự ‘xuất hiện/biến mất’ của một tác phẩm nghệ thuật

… toàn là những trò lòe chữ, bịp khán giả, muốn lấy chữ đè khán giả.

Tôi biết thể nào cũng sẽ có người nói rằng phải nâng cao trình độ khán giả lên, cho họ đọc những văn bản khó hiểu dần đi. Đọc mãi những thứ dễ hiểu rồi óc nó phẳng ra hết, mất hết các nếp nhăn. Nhưng trong bối cảnh Việt Nam hôm nay, đó là quan điểm kiểu élite rởm đời, muốn mình độc đạo độc tôn chiếm giữ từ điển. Nếu muốn nâng cao trình độ cho người xem Việt Nam, trước hết cần hiểu người xem ở Việt Nam là ai, rồi dùng những chữ để họ hiểu và chính mình cũng hiểu.

Vấn đề ở đây là “chính mình cũng hiểu”. Tôi tin rằng Tuấn Mami chẳng hiểu gì những câu trên. Đảm bảo. Tuấn là người đang say mê mình và thành tích của mình, anh chưa thời gian để đọc vào những văn bản quan trọng đâu. Cùng lắm là đọc các cái tít và dùng nó để đặt tên cho tác phẩm. Không tin bạn cứ đi gặp anh ấy và cùng đàm đạo.

Nhưng mà cũng có thể ai đấy đã viết lời giới thiệu này cho Tuấn Mami…? Anh chỉ là người sáng tạo, nghĩ ra được ý tưởng thóc nảy mầm dưới kính cường lực đã rất tuyệt rồi. Nếu vậy thì oán là oán cái kẻ nào muốn trang điểm thêm cho bộ óc của Tuấn. Kẻ đó hẳn phải rất coi thường tác phẩm của Tuấn Mami nên mới định dùng chữ để nâng giá trị tác phẩm anh lên, trong khi tác phẩm của anh là đã rất giá trị.

…

Tuấn Mami, rút cuộc thì ai viết cái lời trên? Anh? Và anh muốn lòe khán giả – đầu tiên là 100 bà cụ nông thôn, đối tượng chính mà anh muốn tặng tác phẩm này? Hay người khác? Một kẻ nào đó muốn “chơi” anh bằng chữ? Nếu gặp y, xin anh hãy cho y một cú giáng vào đầu bằng quyển từ điển triết học nào dày nhất. Còn nếu nền triết học của Việt Nam còn non trẻ khiến cho từ điển triết học chưa dày được, xin anh cứ dùng nguyên bộ Tư bản luận của Marx cho tôi. Cứ nói đó là quà tặng của Utopia, nếu đã đọc Utopia rồi, y sẽ hiểu.

*

P/S:

Tôi xin nói thêm là vừa rồi đọc bài của họa sĩ Nguyễn Mạnh Hùng trên Soi, tôi rất cảm mến anh. Trước kia tôi cũng đã quý tài của Hùng, nhưng nay đọc bài viết của anh, giảng cho người ngoại đạo nghe về nghệ thuật, tôi thấy anh còn đi được xa lắm, vì anh vừa có tài, vừa có lòng với nghệ thuật và người xem nghệ thuật.

Tôi cũng mong được đọc thêm nhiều bài như thế của các nghệ sĩ trong nước, như anh Phạm Huy Thông, anh Nguyễn Mạnh Hùng, anh Đức Hòa. Làm cho người xem hiểu về nghệ thuật thì có lợi hơn cho chính nghệ thuật thôi chứ sao, nhất là ở một nước còn mông muội như Việt Nam.

*

Chia sẻ:

Bài đã đăng

• Nhân phim đam mỹ bị cấm, nghĩ về tình tri kỷ - Trịnh Bình An (01/06/2022)
• Giám tuyển là gì? - Ace Le (21/08/2021)
• Tư cách học thuật của Jean-Francoise Hubert hay “con vẹt đến từ phương Tây” - Ace Le (15/08/2021)
• Điệu nhảy chết người (phần 1):
  Hư hỏng thì nổi tiếng hơn - Willow Wằn Wại (22/06/2021)
• Tác phẩm phái sinh: hiểu sao cho đúng? - Hân Hân (13/11/2019)
• Nhân triển lãm về Casanova: phải làm sao trước một triển lãm “bậy bạ”? - Như Mai lược dịch từ Hyperallergic (15/10/2018)
• TOD (bài 2): Lý do 2 và phản biện 2 - Phó Đức Tùng (15/09/2018)
• Xem "Kho báu..." của Damien Hirst: không có duyên, nhưng khiến nảy sinh vài thắc mắc - Di (30/04/2017)
• "Chủ nghĩa Hậu hiện đại" là có hay không hả các bác? - Phó Đức Tùng (28/04/2017)
• Về sự hạnh phúc của người Việt Nam (bài 2): Vì sao người Việt khó hạnh phúc? - Phó Đức Tùng (01/04/2017)

» Xem tiếp...