.

Họa sĩ Nguyễn Ngọc Phương đang vẽ một bức sơn dầu khổ lớn hai tấm. Một đám đông nhìn từ trên xuống chỉ thấy toàn đầu và những cánh tay gân guốc đang vật lộn. Anh vẽ về cuộc sống “thiên hạ” ở xứ nào?

Một góc tranh của Nguyễn Ngọc Phương

Đây có lẽ nên gọi là tác phẩm “Đá biết bò” của Trần Trọng Tri – một tay điêu khắc trẻ. Anh xâu dây thép qua những viên đá dẹt, tạo thành một “bầy đàn” những “con đá mảnh” đang chuẩn bị trèo lên cây.

Chưa đủ, Tri còn cho đá cục trèo lên cột. Có phải ý anh nói, đá cũng ham “thăng tiến, trèo cao” như người?

Tác phẩm này gọi là “Rồi thời gian đi qua” của nhà điêu khắc Nguyễn Huy Tính. Không hiểu ý anh muốn nói gì?

Nhưng khi có một thiếu nữ xinh đẹp từ Hà Nội lên chơi, phối kết một bộ quần áo thời trang Mường – Mông lẫn lộn, dùng tác phẩm của Nguyễn Huy Tính làm “giàn dáo” trèo lên biểu diễn để chụp ảnh, thì tác phẩm của Tính nom sinh động và dễ hiểu hẳn ra…

Đây là một đàn trâu bằng gỗ của cử nhân điêu khắc mới tốt nghiệp Phạm Văn Tuấn, trâu bằng gỗ nhưng lại làm người ta nghĩ đến những con trâu bằng lá dừa hay lá dứa dại thường được làm cho trẻ chơi. Có người nói vui, tác phẩm của Tuấn dùng để… phơi cái gì lên đó thì rất tiện.

Họa sĩ, nhà điêu khắc gốm Nguyễn Bảo Toàn vừa trải qua một trận ốm thập tử nhất sinh. Lên sáng tác ở đây, ông chỉ đủ sức vẽ những bức tranh phong cảnh nhỏ bằng chì than (Nếu mà ông khỏe, thì nguyên liệu gỗ hoặc đất ở Bảo tàng Mường chưa chắc đã đủ cho ông sáng tác).

Ông vẽ được 21 bức phong cảnh chì than, nhưng nét và mảng cây, núi cứ cong cong uốn lượn trông rất kỳ dị. Nhìn xa nom cứ như mặt nạ tuồng. Bảo Toàn gọi đùa rằng đây là “21 phát đại bác hồi sinh” của ông. Tức là những bức vẽ đầu tiên sau khi ông khỏi ốm.

Một thiếu nữ Mường đang nghi hoặc đứng xem 21 bức tranh phong cảnh của Bảo Toàn, không treo lên tường mà treo lơ lửng giữa nhà như một kiểu sắp đặt. Hỏi cô rằng có thích không, cô nói em chỉ thích cái gì là đen – trắng…

Cử nhân điêu khắc trẻ này tên là Lương Văn Trịnh, anh gọi tác phẩm của mình là “Lửa đá”.

Có ba họa sĩ tham gia trại lần này không vẽ mà lại làm điêu khắc. Đó là họa sĩ Hà Trí Hiếu, Nguyễn Ngọc Dân và Nguyễn Tuấn Khôi. Trong ảnh là Nguyễn Tuấn Khôi đang làm cái gì đó với gỗ và đá…

Khi xong, mới hay Tuấn Khôi làm bộ xương mấy con khủng long…

Nhà điêu khắc Nguyễn Ngọc Lâm thì làm tới tận 5 cái nhà – cây bằng gỗ

Dựng tác phẩm của Lâm lên khá vất vả, từ giáo sư Đào Châu Hải đến Giám đốc Bảo tàng Vũ Hiếu cũng đều phải xúm vào làm thợ đẩy lên cho anh. May mà không ai bị nhà – cây đè phải…

Họa sĩ Vũ Đức Trung – người rất hay hỏi các thành viên trong trại một câu rằng: “Anh vẽ (hoặc đục, đẽo) như thế này là có ý gì?” đang tỉ mẩn vẽ. Có vẻ như anh cao hứng nên vẽ tận hai bức sơn dầu với bề mặt khá ngon lành. Một bức, anh chọn chính chiếc áo xanh anh đang mặc (trong ảnh này) để vẽ “chân dung cái áo”.

Họa sĩ trẻ Nguyễn Trần Cường, bạn thân của Trung cũng đang chăm chú sáng tác. Có lẽ tên tranh của anh là “Em gái và bình hoa”. Các sắc xanh trong tranh của anh nom rất dễ chịu.

Họa sĩ Lý Trực Sơn, một bậc thầy phát biểu nhiều và được các đàn em trẻ hơn khá trông đợi vào tác phẩm (dễ hiểu thôi, vẽ là một hoạt động cô đơn và phải có không gian riêng, làm chỗ đông người nói ra nói vào như ruồi khó mà bình lặng nội tâm để vẽ hay được. Nhóm trẻ tha hồ “trông đợi” vào đấy mà xí xố…). Trong ảnh, có vẻ như “đôi bạn cùng tiến” này đang thi đua… bóp sơn ra khỏi tuýp rất hăng!

Rồi họa sĩ Lý Trực Sơn đang làm gì tiếp đây? Yên tâm, đó mới chỉ là lớp lót toan thôi.

Đây mới là tác phẩm của Lý Trực Sơn sau khi hoàn thành. Vì chụp trong nhà sàn nên ánh sáng hơi tù mù…

Tranh của một họa sĩ trẻ lên đây chơi, cao hứng mà tham gia vẽ “đôi bạn cùng tiến” cùng lúc với họa sĩ Lý Trực Sơn. Một cành đào xuân nảy một chồi non và những điểm sáng lung linh trong đêm rất tinh tế.

Tác phẩm của nhà điêu khắc Đào Châu Hải cũng được “cánh trẻ” trông đợi rất nhiều. Trong ảnh là một “đại công trường” thực hiện tác phẩm Land –Art (sắp đặt địa hình) của ông (chưa xong). Đó là một vòng xoáy lớn bằng đá trên mặt đất. Ở giữa đặt một chiếc cọn nước cũ (guồng xe nước) khổng lồ. Không biết tác phẩm của ông định đặt tên là “bão”, hay “bánh xe luân hồi”? Nhưng trông xoáy xoáy như thế thì chắc cũng là một câu chuyện về thời gian hay thời tiết thì phải…

Trên đỉnh khu vườn Mường. Họa sĩ Vũ Hiếu cho dựng một bể nước lấy nguồn từ trên núi chảy về. Nước rất xanh do đọng rêu. Các nghệ sĩ nhà ta buổi chiều thường nhảy xuống đó tắm và gọi vui là “bể bơi sinh tố”. Rất nhanh tay nhanh mắt, kiến trúc sư Phạm Thái Bình dựng luôn một tác phẩm gọi nôm na là “Lợn nhảy cầu”. Ở trên đỉnh cái cầu gỗ sơn đỏ là 4 chú lợn đúc bằng kim loại, mỗi chú nặng hơn chục cân. Họa sĩ Vũ Đức Trung cũng từng hỏi: “Anh dựng mấy con lợn nhảy cầu thế là có ý gì?”. Tác phẩm của Bình rất “ăn” với quang cảnh và màu sắc xung quanh…

Cử nhân điêu khắc trẻ Đoàn Hữu Ngà treo một số đoạn cây cháy, hai đầu sơn đỏ, mắc bằng dây thép đỏ xuyên qua và buộc vào những cây còn sống xung quanh. Một đời sống tâm linh có những “sợi chỉ đỏ” nối với và ở giữa những đời sống thực. Tác phẩm có “ý gì” rất hay này sẽ còn hay nữa nếu gây được áp chế về thị giác bằng cách… treo nhiều hơn nữa!

Họa sĩ Nguyễn Minh Phước, người đã cùng bạn bè duy trì Ryllega Gallery suốt 5 năm (một gallery chuyên về nghệ thuật đương đại đã từng hoạt động rất hiệu quả ở số 1A Tràng Tiền, Hà Nội) đang sáng tác cùng với một quả bầu khô. Anh cặm cụi gắn từng chiếc đinh vàng lên quả bầu. Trông cách sáng tác cạnh cửa sổ của anh rất giống như một nghệ nhân Mường thực thụ…!

Tranh trên vải bố quấn trục của họa sĩ Vũ Thăng – gửi từ Sapa về. Họa sĩ từng một thời là “thần đồng” thời Hội họa Đổi Mới hiện có hẳn một phòng tranh của riêng mình ở giữa phố Cầu Mây, một con phố chính ở Sapa. Ai lên đó rất nên ghé thăm phòng tranh này.

Họa sĩ Nguyễn Minh Thành với tác phẩm giấy dó gửi từ Đà Lạt ra. Vẫn là những chân dung tự họa đặc trưng dễ nhớ của anh.

Tranh của họa sĩ Nguyễn Quang Huy, trông mờ mờ thế không phải do ánh sáng trong nhà sàn yếu, mà tranh của anh vẫn mờ mờ thế.

Họa sĩ Doãn Hoàng Kiên, từng là một nghệ sĩ xiếc tài ba, bỏ đi học vẽ và làm phim ngắn. Trong những họa sĩ vẽ tại trại, nom cách anh đứng vẽ là “có phong cách sáng tác” nhất.

Một bữa “đại tiệc đúng chất Mường” do gia chủ khoản đãi các nghệ sĩ trên nhà sàn quan lang hơn trăm năm tuổi. Thức ăn bày trên lá chuối với những chiếc đũa dài gấp đôi bình thường. Được “chén” ngon thế này thì vẽ và làm điêu khắc hay cũng phải…