Người bạn tôi, sau khi đọc bài tường thuật về Restart trên các báo (có cả Soi), cứ nằng nặc đòi tôi dẫn đến xem. Đến Trung tâm triển lãm Mỹ thuật Đương đại bằng cửa trước (đường Đê La Thành). Hôm ấy là mùng 8.10, đúng 3 ngày sau khai mạc: trước bảng Restart là cả một dây phơi quần áo.

Trước sân vắng vẻ, đậu vài cái xe, cửa im ỉm đóng. Đẩy vào hóa ra cửa khóa. Triển lãm đến 15 cơ mà? “Có lẽ ngày thường vào cổng kia,” tôi giải thích.

Cổng đường Thành Công cũng có bảng treo và cũng bị ô tô đậu che lối vào. Người bạn nhận xét Trung tâm Mỹ thuật Đương đại gì mà thiếu mỹ thuật quá. Im chứ biết nói gì!

Đập ngay vào mắt là tác phẩm Chầu của Đỗ Hiệp rơi rụng lả tả trên sàn. Người trực ân cần bật đèn và giải thích là không có ai trong đội họa sĩ trực ở đây để gắn lại.

May quá người bạn có khả năng cảm thông cao, thốt lên ngay, “Đúng là phận người rơi rụng!” làm tôi nhẹ cả người. Những quả bóng bay có vẻ đã xẹp hơn, không được căng phồng mịn màng như hôm khai mạc (điều này thì đúng là không thể tránh khỏi), nhưng tất cả toát lên một vẻ bị bỏ bê.

Dưới tác phẩm Thay Đổi thì quả thực có “thay đổi”: xuất hiện của hai bức tượng thạch cao, quấn vải đen trắng chằng chịt, vốn là được tác giả dùng để sắp đặt, chụp ảnh và tháo dỡ ngay hôm khai mạc.

Hai bức tượng vứt bên đống dây thép lổn nhổn ngay dưới tác phẩm, những bó hoa khai mạc đã tàn mà không ai dọn đi…, bạn tôi lại “tán”: cố tình của tác giả đấy, cho thêm cảnh tang thương, di ảnh…

Nhìn hai cô đen-trắng nằm thế này riêng tôi chỉ thấy buồn, khó mà nhìn ra một sự cố tình ý nghĩa hay mỹ thuật ở đây, đặc biệt khi nhìn ra ngoài lại thấy nào là sào phơi quần áo, nào là xe đậu thiếu ngăn nắp. Trên tường không một dòng thông tin về tác giả, tức là ai vô tình đi qua mà vào xem là chịu chết, chẳng biết đâu ra đâu. Tờ brochure cũng không, sách cũng không, chỉ có tên tác phẩm…

Tác phẩm Mong Ngày Ra Viện vẫn thế, vẫn đẹp đẽ,sạch sẽ, trắng phau; vẫn gây ấn tượng đáng thương về cỗ máy-con người.

Nhưng ngay gần tác phẩm đã xuất hiện một cái bàn xếp lôi thôi…

Tác phẩm Xướng Hình của Nguyễn Hồng Phương còn nguyên, nhưng giá như những bó hoa được dẹp đi thì sẽ tốt hơn, cũng đỡ tủi người tặng hoa, phòng triển lãm cũng thoáng đãng.

Tác phẩm “Bền Vững?” của Ngô Thanh Bắc vẫn “bền vững”. Bạn tôi nhìn những lẵng hoa dựng lung tung khắp phòng, kể chuyện có ông họa sĩ Thụy Điển đến Việt Nam chơi, ông rất thắc mắc sao người ta lại tặng nhau những giỏ hoa tang vào khai mạc triển lãm. Ông bảo, tao có cảm giác đi dự đám tang một trùm maphia Ý. Ở nước ông, người ta chẳng tặng gì cả. Không thì một chai sâm-panh để uống mừng.

Cuối cùng, tác phẩm “WC.doc” của Lê Anh Hoài cửa đã mở toang ra (hôm khai mạc được đóng ngay ngắn). Trên giá sách, bạn tôi nhận ra quyển “Thời hoàng kim”, thế là cứ tấm tắc khen nhà thơ thâm thúy khi chọn sách cho sắp đặt này.

Zoom cận cảnh cái toilet thì hôm nay bẩn bẩn, có cả đầu lọc thuốc lá vứt trong đó từ bao giờ.

Cảm giác cuối cùng khi ra về là chán nản quá. Còn những một tuần nữa mà đã tả tơi thế này. Những người trông nom cơ sở này hình như không chăm sóc gì cho phòng triển lãm. Mà các họa sĩ hình như cũng không quan tâm nữa sau ngày khai mạc. Tôi nghĩ rằng các anh nên thuê lấy một chị đồng nát, mỗi ngày vào lau quét hai lần là phòng triển lãm cũng tươm hơn rồi. Để thế này suy ra viễn cảnh mỹ thuật nước nhà bi đát lắm.

Khoảng sân này làm đẹp có thể bày tượng được, không thì cũng làm được một quán cà phê xinh xắn để khách uống cà phê tạt vào xem triển lãm, hay họa sĩ ngồi uống nước “rình” người xem, tiếp bạn bè… Nhưng mà bỏ phí hết, để đỗ xe, để phơi quần áo. Mỗi cơ sở nho nhỏ góp một chút bê tha, rồi cuối cùng cả đất nước thành bê tha hết. Giám đốc Trung tâm Mỹ thuật Đương đại ơi, ngài nghĩ sao?