Soi học

Bài học thứ Tư: Anh hùng chớ lấy vợ ghen 18. 01. 12 - 7:07 am

GiGi tổng hợp

 

“Hercules và Deianeira” của Jan Gossaert – một trong những họa sĩ lỗi lạc nhất của Phổ sống vào đầu thế kỷ 16. Jan là họa sĩ cung đình, nổi tiếng với tranh khỏa thân. Nhìn tranh thì thấy phẫu thuật nâng ngực có lẽ đã có từ thời này: ngực Deianeira trông như được bơm.

 

Như tất cả các ông chồng, người hùng Heracles (Hercules) sau khi đã lấy được vợ đẹp là nàng Deianeira và có với nhau nhiều mặt con thì cũng hay đi xa, tuy đi lần nào cũng về.

Khi trẻ, vợ Heracles cũng đẹp, từng khiến bao kẻ phải uýnh nhau với Heracles, trong đó có một con nhân mã, bị Heracles bắn chết bằng mũi tên có tẩm nọc rắn chín đầu Hydra.

Nhân mã là giống nham hiểm. Trước khi chết, y còn đưa cho vợ Heracles cái áo có thấm máu y đã nhiễm nọc rắn Hydra, bảo nàng giữ đi rồi sẽ giữ được cho chồng nàng không bị hiểm nguy sờ tới.

 

“Deianeira bị nhân mã Nessus bắt”, tranh của họa sĩ Ý Guido Reni, 1621. Con nhân mã này, theo Pha Lê bổ sung, do Heracles mướn chở vợ sang sông. Thấy nàng đẹp, Nessus bắt đi hãm hiếp luôn. Guido Reni là họa sĩ cực kỳ nổi tiếng thời đó, chuyên vẽ tranh tường, tranh vòm các nhà nguyện, nhà thờ. Nhân mã trong tranh này xinh đẹp, không có vẻ nhân mã tí nào.


Trong khi đó, “Nessus và Deianeira” của họa sĩ Thụy Sĩ Arnold Bocklin (1898) nhìn rất khiếp. Cả người đẹp lẫn nhân mã đều kinh như nhau. Heracles thì rất già. Arnold Bocklin là họa sĩ được nhiều danh nhân ái mộ. Nhạc sĩ Rachmaninoff khi viết bản Prelude in B minor, Op. 32, No. 10 là lấy cảm hứng từ bức “Trở về” của Böcklin. Adolf Hitler cũng mê tranh Böcklin, có lúc sở hữu tới 11 tác phẩm của ông. Khi được hỏi ai là họa sĩ yêu thích nhất và có ảnh hưởng lớn tới mình, Marcel Duchamp đã kể tên Arnold Böcklin. Câu trả lời của Duchamp cho đến nay vẫn còn làm nhiều người nghi ngờ.


Cứ theo bức “Vụ hãm hiếp Deianeira” của họa sĩ Ý giàu có Antonio del Pollaiolo (thế kỷ 15) thì lỗi chính là của Heracles: để vợ đẹp cởi truồng mà thuê nhân mã chở qua sông. Đây là một họa sĩ rất nổi tiếng vì vừa khai thác giải phẫu học con người trong chuyển động, vừa rất chú trọng phong cảnh trong tranh.


Mảnh áo mà nhân mã sẽ trao cho Deianeira trước khi tắt thở là áo vắt chéo người nhân mã, như trong bức này – “Nhân mã Nessus bắt Deianeira” của họa sĩ Pháp Louis Jean Francois Lagrenee (1724 – 1805). Người đàn ông nắm đuôi nhân mã là ai? Heracles thì đang trên bờ giương cung rồi…


“Hercules, Deianeira và nhân mã Nessus” của họa sĩ Hà Lan David Vinckboons vẽ năm 1612. Đây là khoảnh khắc lúc Heracles đã bắn xong, nhân mã trúng tên độc, đang rút ra, nhưng tay vẫn không rời Deianeira. David Vinckboons là họa sĩ vẽ nhiều, tranh ông rất được hâm mộ thời đó. Ông chỉ học có mỗi cha mình (cũng là họa sĩ) và làm việc ngay tại quê nhà. Ông đông con (10 đứa tất cả), thế mà vẫn vẽ được nhiều, lại có thời giờ nghiên cứu tích xưa để vẽ, thế mới tài!


“Hercules, Deianeira và nhân mã Nessus”, 1580 của Bartholomaeus Spranger. Trong tranh, nhân mã đã chết ngắc, thân tái mét nằm dưới đất. Deianeira trông rất gợi dục, nhìn chồng không có vẻ gì mới qua cơn kinh hoàng. Không rõ cái áo của nhân mã đưa là cái nào? Hay cái đang mặc trên người nhân mã? Vô lý, vì đúng theo tích, nhân mã trước khi tắt thở đã kịp trao cho Deianeira cơ mà!


“Deianeira và Nessus hấp hối” của Howard Pyle vẽ năm 1888. Có lẽ chỉ họa sĩ Mỹ này là đặt ra nghi vấn: phải chăng chỉ một quãng lội sông ngắn và một vụ hãm hiếp cấp tốc mà Deianeira đã phải lòng Nessus? Trong tranh, Deianeira cúi xuống thật tình cảm. Và quả thật, phải có tình cảm thế nào mới trao và nhận áo với nhau chứ nhỉ?

 

Một lần kia, trong lúc Heracles đi xa, Deianeira nghe tin chàng đang tằng tịu với một cô rất trẻ, rất xinh, chân rất dài.

Đợi chồng về nhà, Deianeira lấy chiếc áo tẩm nọc độc của nhân mã cho chồng mặc.

Cũng như tất cả đàn ông thời nay, Heracles vô tư mặc vào mà không cần hỏi vợ mua ở đâu, hãng nào dệt. Chiếc áo liền dính chặt vào người, phun nọc độc, làm Heracles đau đớn quằn quại như bị cả ngàn con rắn độc cắn.

Biết mình không thoát khỏi tử thần, Heracles sắp sẵn một dàn củi trên đỉnh núi Octa, nằm lên đó rồi ra lệnh cho mọi người châm lửa, mau mau giải thoát mình khỏi cơn đau vật vã.

Không một ai dám châm lửa. Cuối cùng, vì thương bạn, một người bạn thân là Philoctetes quyết định tình nguyện châm.

Cảm kích về hành động nhân từ này, Heracles đã tặng lại cho Philoctetes bộ cung tên quý báu của mình rồi linh hồn bay về cõi bất tử.

Vậy đó, anh hùng chết lảng chỉ vì vợ ghen.

“Hercules tự thiêu trên dàn thiêu với sự hiện diện của bạn Philoctetes”, tranh của họa sĩ Nga Ivan Akimovich Akimov, vẽ năm 1782. Bức tranh này nhìn không có vẻ miêu tả được khoảnh khắc đầy kịch tính của tình bạn. Philoctetes đến châm lửa mà mặt hân hoan, lại rất giống phụ nữ. Dàn thiêu thì như bục cho mẫu ngồi trong trường Yết Kiêu!

 

Dây cà ra dây muống, cái chết của Hercules có liên quan đến cuộc chiến thành Troy.

Số là sau cái chết của Achilles và Ajax Lớn – hai vị đại anh hùng – sức mạnh quân Hy Lạp sút giảm, coi bộ khó mà chiến thắng.

Phe Hy Lạp có một nhà tiên tri là Calchas nhưng ông này tự nhiên ú ớ, bảo rằng dạo này chẳng nhận được thông điệp nào từ phía các thần linh về việc thắng thua của người Hy Lạp.

Nhà tiên tri Calchas

 

Đương thời còn một nhà tiên tri tài năng khác là Helenus, nhưng ông này lại là con trai vua Priam của… thành Troy – phe địch.

Nóng lòng muốn biết được kết cục, phe Hy Lạp quyết tổ chức bắt cóc Helenus. Người được giao nhiệm vụ này chính là Odysseus.

Cùng “đồng bọn”, Odysseus đột nhập vào thành Troy, bắt cóc Helenus mang về doanh trại Hy Lạp. Tại đây, trước sự dọa dẫm của Odysseus, Helenus đành phải tiết lộ thiên cơ: người Hy Lạp muốn hạ được thành Troy thì ít nhất phải thỏa mãn hai điều kiện:

– Mời được con trai của Achilles, tên là Neoptolemus (còn gọi là Pyrrhus) tham chiến

– Mời được người đang sở hữu bộ cung tên của Hercules (Heracles) tham chiến

Điều kiện đầu là việc dễ dàng, vì Neoptolemus cũng đang nóng lòng muốn ra trận để trả thù cho cha.

Tuy vậy, điều kiện thứ hai lại vô cùng khó, vì Philoctetes – người được Heracles tặng bộ cung, khi ấy đang lưu lạc ở một nơi, một tình trạng thối tha, do… chính Odysseus gây ra!

Chuyện Odysseus tương ra một bãi trong quá khứ giờ lại phải quay lại dọn, xin để bài học thứ Tư kỳ sau.

*
Bổ sung của Pha Lê

1. Deianira là vợ thứ ba của Heracles rồi, chàng này nổi tiếng đào hoa, yêu đủ các cô cậu, trai gái khác nhau.

2. Sau khi biết chiếc áo của mình giết chồng chết, Deianira treo cổ tự tử

3. Sau khi bị thiêu, linh hồn của Heracles bay lên đỉnh Olympia . Các vị thần đồng ý làm phép cho Heracles được bất tử. Tại đây, Heracles cũng làm hòa với mẹ kế là Hera, lấy luôn con gái bà, tên Hebe (thích thế). Dù Hera hành hạ Heracles đủ kiểu, sau này khi hòa thuận rồi, chính Heracles là người xây nhiều đền thờ cho Hera nhất. Chắc bởi vậy mà anh này có tên Heracles (có nghĩa: vinh quang của Hera).

 

*

Bài liên quan:

– Bài học Chủ nhật: THẦN VỆ NỮ – Gái không mẹ hay kẻ lăng loàn?
– Bài học Chủ nhật: Zeus và cây phả hệ rối ren

– Bài học Chủ nhật: ZEUS – Kẻ cưỡng bức dưới lốt thiên nga và đại bàng

– Bài học Chủ nhật: Hylas – Người tình của Herakles hay của đám tiên sông?

– Bài học Chủ nhật: Venus – một người yêu tốt và một bà vợ tồi (phần 1)

– Bài học Chủ nhật: Vụ đánh ghen của ông chồng Venus

– Bài học Chủ nhật: Ares (Mars) – vị thần không mấy ai thờ

– Bài học Chủ nhật: Hephaestos – Nạn nhân của Zeus hay của Hera?

– Bài học Chủ nhật: Hera: Có phải là Hoạn Thư của tích Hy Lạp cổ?

– Bài học thứ Tư: Cuộc thi hoa hậu đầu tiên và sự nhanh trí của thần Zeus

– Bài học thứ Tư: Paris chấm thi, hay vụ mua giải lớn nhất thế gian

– Bài học Chủ nhật: Athena thông minh nhờ chui từ đầu cha ra?

– Bài học Chủ nhật: Athena đọ sức Poseidon – Khi biển cả thua cây ô-liu

– Bài học thứ Tư: Râu ria quanh thành Troy – trước khi đánh nhau vỡ đầu

– Bài học Chủ nhật: Helen – Thảm họa chân dài

– Bài học thứ Tư: Gót chân Achilles hay sai lầm của một bà mẹ đoảng

– Bài học Chủ nhật: Poseidon – Nổi tiếng vì có vợ đẹp

– Bài học thứ Tư: Odysseus giả điên, Achilles giả gái

– Bài học Chủ nhật: Mars, Phryne, và vụ cởi truồng trước tòa án

– Bài học thứ Tư: Achilles rút lui hay anh hùng (thì luôn) giận nhau vì gái

– Bài học Chủ nhật: Iphigenia: Một vụ tế (hụt?) dẫn tới nhiều vụ giết người

– Bài học thứ Tư: Achilles ra trận – Khi con quyết đánh nhau thì mẹ phải làm gì?

– Bài học Chủ nhật: Artemis: Trinh nữ hay cũng mê gái giống bố?

– Bài học thứ Tư: Khi Achilles yêu quá hóa ác

– Bài học Chủ nhật: Artemis – Giới tính gì thì cũng gây nhiều đau khổ

– Bài học thứ Tư: Vua Priam xin xác con như thế nào?

– Bài học Chủ nhật: Apollo – Thần của lắm thứ, kể cả bệnh đau tim

– Bài học Chủ nhật: Vòng nguyệt quế của Apollo – Tại ghét đàn ông hay tại “thằng” Cupid?
– Bài học Chủ nhật: Chín nàng thơ – Biểu tượng của văn minh, nghệ thuật, nhưng hay bị vẽ sai

– Bài học Chủ nhật: Hestia – Trinh nữ xịn thì hay ở trong nhà

– Bài học Chủ nhật: Ariadne – Vớ được chồng tốt nhờ bị bồ bỏ

– Bài học Chủ nhật: Hades – Cai quản địa ngục, nhưng quậy phá mặt đất

– Bài học Chủ nhật: Dionysus – Bợm nhậu chính hiệu

– Bài học Chủ nhật: Demeter cứu con gái khỏi địa ngục – hay sự tích xuân hạ thu đông

– Bài học thứ Tư: Đám con lai các thần giết nhau, để cậu con nhà trần kết thúc

– Bài học thứ Tư: Odysseus – Kẻ có lắm mẹo vặt chết người

– Bài học Chủ nhật: Orpheus – chết vì đa nghi

– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – Thần tình yêu thua chân dài (kỳ 1)

– Bài học Chủ nhật: Cupid và Psyche – tàng hình trong đêm động phòng (kỳ 2)

– Bài học thứ Tư: Chết lãng xẹt chỉ vì bộ giáp!

– Bài học thứ Tư: Anh hùng chớ lấy vợ ghen

– Bài học thứ Tư: Nọc rắn, nọc phụ nữ, nọc nào cũng chết

 

Ý kiến - Thảo luận

17:08 Friday,13.1.2017 Đăng bởi:  Nanne
Cô chân dài mà Hercules tằng tịu sau bức tranh của Howard Pyle mà Soi nói là con gái vua Eurystheus, tên là I-ô-lơ (Nanne không rõ tên cô này viết thế nào). Không hiểu ông Eurystheus này có mấy con, Nanne chỉ biết 2 cô con gái của ông này thôi, cô còn lại thì không nhớ tên, hình như là cái cô đòi được đeo chiếc thắt lưng của nữ hoàng Hippolite nên vua Eurystheus mới sai Hercules lấy
...xem tiếp
17:08 Friday,13.1.2017 Đăng bởi:  Nanne
Cô chân dài mà Hercules tằng tịu sau bức tranh của Howard Pyle mà Soi nói là con gái vua Eurystheus, tên là I-ô-lơ (Nanne không rõ tên cô này viết thế nào). Không hiểu ông Eurystheus này có mấy con, Nanne chỉ biết 2 cô con gái của ông này thôi, cô còn lại thì không nhớ tên, hình như là cái cô đòi được đeo chiếc thắt lưng của nữ hoàng Hippolite nên vua Eurystheus mới sai Hercules lấy về (thử thách 9). 
18:52 Sunday,24.8.2014 Đăng bởi:  Pha Lê

@Nguyễn Hạnh Quyên: Cái tên Cer không mấy ai xài, người Hy Lạp cổ gọi các bà này bằng tên Keres. Chỉ mỗi nhà thơ Hyginus nói Keres là con của Nyx với Erebus, còn Hesiod và mấy ông khác thì tin Keres là con của Nyx, không có bố.

Bài về Keres chắc sẽ không có, hoặc chỉ có bài tổng hợp thôi vì tích về mấy cô này không nhiều, mỗi Hesiod đả động tới Keres một t
...xem tiếp

18:52 Sunday,24.8.2014 Đăng bởi:  Pha Lê

@Nguyễn Hạnh Quyên: Cái tên Cer không mấy ai xài, người Hy Lạp cổ gọi các bà này bằng tên Keres. Chỉ mỗi nhà thơ Hyginus nói Keres là con của Nyx với Erebus, còn Hesiod và mấy ông khác thì tin Keres là con của Nyx, không có bố.

Bài về Keres chắc sẽ không có, hoặc chỉ có bài tổng hợp thôi vì tích về mấy cô này không nhiều, mỗi Hesiod đả động tới Keres một tý trong tích Pandora (có ở đây)nhưng không đủ để ai vẽ tranh hay chú ý cả. Người Hy Lạp cũng chuộng thần chết Thanatos hơn là Keres nên họ không kể về Keres nhiều lắm. (Thanatos chết "hiền" hơn, Keres là chết bạo lực)

Nhìn chung thế hệ của các vị thần ban sơ như Nyx là dư âm còn sót lại của chế độ mẫu hệ cũ, tới lúc Hy Lạp chuyển thành phụ hệ thì họ bị coi là lỗi mốt :( bởi vậy chỉ những vị thần từ Zeus trở xuống là nhiều tích, các vị nằm trên Zeus thì có ít hơn, hoặc bị giáng xuống làm con ông ấy (Ví dụ Aphrodite sinh ra từ của quý của Cronus, nhưng các bản sau này thì bà ấy làm con Zeus; còn Eros thì bị giáng thành Cupid, chứ cái thời của các nhà thơ như Homer hay Hesiod thì làm gì có Cupid.)Bởi vậy bà Cer của bạn rất khó thành bài, hình vẽ trên chum cổ còn chẳng thấy đâu chứ nói gì đến tích. Đúng là phân biệt đối xử thật, nhưng nhà thơ hồi xưa không thích kể thì giờ mình chả làm gì được, trừ khi mình tự... bịa ra :))

 

(Đề nghị gõ chữ tiếng Việt có dấu và không viết tắt)

GMO: Chuông nguyện hồn ong

Pha Lê sưu tầm từ nhiều nguồn và dịch

Tìm kiếm

Tiêu đề
Nội dung
Tác giả